BÀI 14. CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC THỜI NGÔ- ĐINH- TIỀN LÊ (938- 1009)

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

1. Ngô Quyền dựng nền độc lập

CH1: Em hãy nêu những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước.

2. Công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh và sự thành lập nhà Đinh

CH1: - Vì sao gọi tình hình đất nước cuối thời Ngô là "Loạn 12 sứ quân"?

- Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước trong hoàn cảnh nào? Trình bày nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của ông.

3. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981)

CH1: Dựa vào lược đồ 14.9, em hãy mô tả nét chính về cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981).

4. Tổ chức chính quyền thời Đinh - Tiền Lê

CH1: Mô tả và nêu nhận xét về tổ chức chính quyền thời Đinh - Tiền Lê.

5. Đời sống xã hội, văn hóa thời Ngô - Đinh - Tiền Lê

CH1: Đời sống xã hội, văn hoá thời Ngô - Đinh - Tiền Lê có điểm gì nổi bật?

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, chọn Cổ Loa làm kinh đô. Giải thích về quyết định này, nhiều ý kiến cho rằng Ngô Vương muốn tiếp nối truyền thống nước Âu Lạc xưa. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

CH2: Hãy hoàn thiện các thông tin ở cột sự kiện (A) tương ứng với (B) theo nội dung dưới đây.

CH3: Hãy chọn và giới thiệu một nhân vật lịch sử đã có công dựng nước hoặc giữ nước thời Ngô, Đinh, Tiền Lê. Điều gì khiến em khâm phục, muốn học tập và noi gương nhân vật đó? Hãy nêu ý kiến và giải thích.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

1. Ngô Quyền dựng nền độc lập

CH1: Năm 939, Ngô Quyền xưng vương; đóng đô ở Cổ Loa. Thiết lập bộ máy chính quyền mới, vua đứng đầu, dưới có các quan văn, võ và cử tướng lĩnh trấn giữ.

2. Công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh và sự thành lập nhà Đinh

CH1:

- Vì sau khi Ngô Quyền mất, chính quyền nhà Ngô tan rã, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, gọi là "Loạn 12 sứ quân".

- Hoàn cảnh thống nhất đất nước và công cuộc thống nhất:

+ Năm 965, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, rối ren.

+ Khi đó ở Ninh Bình có Đinh Bộ Lĩnh có tài cầm quân, nhờ có tài năng sáng suốt và sự dũng cảm, ông đã thu phục và dẹp yên 12 sứ quân thống nhất đất nước. 

+ Năm 968, lên ngôi hoàng đế, đặt tên nước Đại Cồ Việt, đóng đô Hoa Lư

3. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Tiền Lê (năm 981)

CH1:          

- Hoàn cảnh lịch sử:

+ Cuối thời Đinh, nội bộ lục đục, chia rẽ. Năm 979, Đinh Tiên Hoàng bị ám hại

+ Nhà Tống nhân cơ hội lăm le xâm lược nước ta.

- Diễn biến:

+ Đầu năm 981, quân Tống theo hai đường thuỷ, bộ tấn công.

+ Lê Hoàn trực tiếp lãnh đạo kháng chiến

- Kết quả: quân Tống đại bại phải rút về nước. Đại Cồ Việt giữ vững nền độc lập

4. Tổ chức chính quyền thời Đinh - Tiền Lê

CH1:

Tổ chức chính quyền thời Đinh:

- Hoàng đế đứng đầu, có các cao tăng và hai ban văn, võ.

- Chính quyền địa phương gồm: đạo (châu), giáp, xã.

=> Bộ máy chính quyền được kiện toàn từ trung ương đến địa phương.

Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê:

- Vua đứng đầu. Thái sư, đại sư và quan văn, võ giúp vua lo việc nước.

- Ở địa phương: lộ, phủ, châu, rồi đến giáp, đơn vị cơ sở là xã. 

- Quân đội: cấm quân và quân địa phương. 

 => Nhà Tiền Lê đã tiến thêm một bước trong việc xây dựng chính quyền độc lập, tự chủ. 

5. Đời sống xã hội, văn hóa thời Ngô - Đinh - Tiền Lê

CH1: 

- Về đời sống xã hội: 

+ Tầng lớp thống trị: vua, quan, nhà sư, đạo sĩ.

+ Tấng lớp bị trị: Nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô tì.

- Về văn hoá: 

+ Nho giáo chưa phát triển, Phật giáo được truyền bá rộng rãi.

+ Nhiều loại hình văn hoá dân gian phát triển

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: Ngô Quyền xưng vương, đóng đô ở Cổ Loa với ý muốn khẳng định việc trở về với cội nguồn của dân tộc, tỏ rõ ý nguyện tiếp tục sự nghiệp dựng nước và giữ nước thời Văn Lang - Âu Lạc, chính thức cắt hẳn sự ảnh hưởng của triều đình phương Bắc. Ông đã khẳng định quyết tâm giữ vững nền độc lập dân tộc non trẻ vừa mới giành được. 

CH2:  

CH3: Ngô Quyền sớm tham gia các cuộc khởi nghĩa với vai trò là vị thuộc tướng dưới thời Dương Đình Nghệ. Ngô Quyền đã tập hợp lực lượng từ Ái Châu tiến ra Giao Châu diệt trừ nội phản, rồi tiếp tục hành quân tới cửa biển Bạch Đằng, đánh đuổi ngoại bang. Chiến thắng năm 938 tại Bạch Đằng giang là sự kiện đánh dấu mốc son lịch sử, một bước ngoặt vĩ đại chấm dứt thời kỳ đô hộ hơn nghìn năm của phong kiến phương Bắc trên đất nước ta. 

Ngô Quyền là một hình ảnh chân thực về tinh thần yêu nước và quyết tâm chống lại kẻ thù xâm lược, tinh thần quyết tâm giữ gìn truyền thống dân tộc trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước