BÀI 14: CÔNG CUỘC XÂY DỰNG VÀ BẢO VỆ ĐẤT NƯỚC THỜI NGÔ – ĐINH – TIỀN LÊ (938 – 1009)

1. TÌM HIỂU NGÔ QUYỀN DỰNG NỀN ĐỘC LẬP

- Những việc làm thể hiện ý thức độc lập tự chủ của Ngô Quyền trong xây dựng đất nước:

+ Năm 939, Ngô Quyền xưng vương, bỏ chức Tiết độ sứ và đóng đô ở Cổ Loa.

+ Thiết lập bộ máy chính quyền mới:

• Vua đứng đầu.

• Dưới có quan văn, quan võ.

• Cử tướng trấn giữ các châu.

- Ý nghĩa:

+ Đất nước bình yên, nền độc lập dân tộc được củng cố.

+ Tạo nền tảng cơ bản cho sự phát triển ở các thời kì sau.

2. TÌM HIỂU NGÔ QUYỀN NỀN ĐỘC LẬP

Tình hình đất nước cuối thời Ngô là Loạn 12 sứ quân

- Sau khi Ngô Quyền mất (năm 944), các con ông không đủ sức giữ vững chính quyền trung ương.

- Một số hào trưởng địa phương nổi lên chiếm giữ các nơi. 

=> Năm 965, chính quyền nhà Ngô tan rã, đất nước lâm vào tình trạng cát cứ, gọi là “Loạn 12 sứ quân”.

Quá trình thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh

- Hoàn cảnh Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước và những nét chính về công cuộc thống nhất đất nước của Đinh Bộ Lĩnh: 

+ Trong hoàn cảnh nước nhà rối ren, Đinh Bộ Lĩnh đứng lên cầm quan, đánh đâu thắng đó được suy tôn là Vạn Thắng Vương. 

+ Từ 966 - 967, ông sử dụng sức mạnh quân sự kết hợp với những biện pháp mềm dẻo để thu phục và dẹp yên 12 sứ quân, thống nhất đất nước.

- Những nét chính về sự thành lập của nhà Đinh:

+ Năm 968, Định Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế (Định Tiên Hoàng), đặt tên nước là Đại Cổ Việt, đóng đô ở Hoa Lư (Ninh Bình). 

+ Năm 970, vua đặt niên hiệu là Thái Bình.

+ Đúc tiền Thái Bình hưng bảo, khẳng định vị thế độc lập của Đại Cổ Việt.

3. TÌM HIỂU CUỘC KHÁNG CHIẾN CHỐNG TỐNG THỜI TIỀN LÊ

- Hoàn cành:

+ Cuối thời Đinh, nội bộ triều đình lục đục, chia rẽ. 

+ Năm 979, Đinh Tiên Hoàng bị ám hại, con út là Định Toàn nối ngôi khi mới sáu tuổi. 

=> Nhà Tống lăm le xâm lược nước ta. Tướng sĩ trong triều suy tôn Thập đạo tướng quân Lê Hoàn lên ngôi vua, lãnh đạo kháng chiến.

- Diễn biến:

+ Đầu năm 981, Hầu Nhân Bảo chỉ huy quân Tống theo hai đường thuỷ, bộ tấn công Đại Cồ Việt. 

+ Lê Hoàn trực tiếp lãnh đạo kháng chiến, tổ chức mai phục, chặn đánh địch ở Lục Đầu Giang, Bạch Đằng, Tây Kết,...

- Kết quả:

+ Tướng Hầu Nhân Bảo tử trận, quân Tổng đại bại phải rút quân về nước.

+ Kháng chiến thắng lợi.

- Ý nghĩa:

+ Khẳng định quyền làm chủ đất nước.

+ Đánh bại âm mưu xâm lược quân Tống

4. TÌM HIỂU TỔ CHỨC CHÍNH QUYỀN THỜI ĐINH – TIỀN LÊ

- Tổ chức chính quyền thời Đinh: 

+ Vua đứng đầu triều đình trung ương.

+ Giúp vua trị nước có các cao tăng và hai ban văn, võ.

- Tổ chức chính quyền thời Tiền Lê: 

+ Vua đứng đầu. 

+ Thái sư, Đại sư và các quan văn, võ giúp vua lo việc nước. 

+ Ở địa phương, năm 1002, vua đổi 10 đạo thành các lộ, phủ (miền núi gọi là châu), giáp, xã.

=> Bộ máy chính quyền còn đơn giản và dần hoàn thiện theo hướng quân chủ trung ương tập quyền.

5. TÌM HIỂU ĐỜI SỐNG XÃ HỘI, VĂN HÓA THỜI NGÔ – ĐINH – TIỀN LÊ