BÀI 17. BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG NGUYÊN

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

1. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258

CH1: Dựa vào sơ đồ 17.1 và lược đồ 17.2, hãy trình bày diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Mông Cổ năm 1258.

2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1285

CH1: - Khai thác thông tin trong bài và lược đồ 17.5, em hãy vẽ sơ đồ tư duy diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1285.

- Khai thác tư liệu 17.3 và 17.4, em hãy rút ra đặc điểm chung về tinh thần chống giặc ngoại xâm của vua quan và nhân dân thời Trần. 

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287 - 1288

CH1: - Dựa vào sơ đồ 17.6 và lược đồ 17.7, em hãy vẽ sơ đồ thời gian những diễn biến chính của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên năm 1287 - 1288. 

- Vì sao khi bước vào kháng chiến, trước thế giặc rất mạnh, Hưng Đạo Vương lại khẳng định với vua Trần: "Năm nay đánh giặc nhàn"?

4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên

CH1: - Phân tích nguyên nhân thắng lợi của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên (thế kỉ XIII). Tham khảo thêm tư liệu 17.9 cho câu trả lời của em.

- Nêu ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên.

- Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn có vai trò như thế nào đối với triều đại nhà Trần và lịch sử dân tộc thế kỉ XIII?

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: Từ thông tin trong bài, em hãy điền các trận đánh tiêu biểu vào các ô trống tương ứng với từng cuộc kháng chiến. 

CH2: Từ kiến thức đã học, em hãy đánh giá vai trò của Trần Thủ Độ và Trần Hưng Đạo trong các cuộc kháng chiến chống xâm lược Mông - Nguyên.

CH3: Theo em, nhân tố quyết định tạo nên chiến thắng trong các cuộc kháng chiến chống Mông - Nguyên là gì? Nhân tố đó được kế thừa và phát huy như thế nào trong thời bình?

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

1. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ năm 1258      

CH1: 

- Năm 1257, Mông Cổ cho quân áp sát biên giới, vua ra lệnh sẵn sàng đánh giặc.

- Đầu tháng 1/1258, Ngột Lương Hợp Thai tiến vào Đại Việt.

- Ngày 17/1/1258, vua Trần Thái Tông chặn giặc ở Bình Lệ Nguyên; chủ động rút lui để bảo toàn lực lượng.

- Nhà Trần rút khỏi Thăng Long, thực hiện kế "vườn không nhà trống".

- Ngày 29/1/1258, quân Trần tấn công lớn ở Đông Bộ Đầu. Quân Mông Cổ thua trận rút chạy, kháng chiến kết thúc thắng lợi.

2. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1285

CH1:

 - Tư liệu 17.3; 17.4: thấy tinh thần chống giặc kiên cường, bất khuất trước kẻ thù của vua quan và nhân dân. 

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Nguyên năm 1287 - 1288

CH1:

- Vì ông đã nắm chắc rằng, địch chấp nhận giao chiến với ta trên sông nước là chúng đã từ bỏ sở trường và bị buộc phải đánh theo cách thủy chiến sở trường của Đại Việt. 

4. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của ba lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên

CH1:

- Nguyên nhân thắng lợi:

+ Kết quả của lòng yêu nước, của sự đoàn kết toàn dân.

+ Nhà Trần đã đề ra kế sách đánh giặc đúng đắn, sáng tạo, biết phát huy truyền thống đánh giặc 

+ Tài năng thao lược của các vua nhà Trần cùng các danh tướng 

- Ý nghĩa lịch sử:

+ Đập tan tham vọng, ý chí xâm lược của quân Mông - Nguyên, bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc, mở ra nền thái bình hơn một thế kỉ cho Đại Việt. 

+ chặn đứng làn sóng xâm lược của quân Mông - Nguyên

+ Khẳng định tinh thần quật cường, khí phách của một dân tộc không chịu khuất phục trước bất kì kẻ thù nào.

+ Chiến thắng để lại nhiều bài học lịch sử quý giá 

- Trần Quốc Tuấn có vai trò quan trọng trong công cuộc xây dựng và bảo vệ nền độc lập dân tộc, ông là người chỉ huy quân đội đánh tan hai cuộc xâm lược của quân Mông - Nguyên năm 1285 và 1288. 

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: 

CH2:  

- Trần Thủ Độ: giữ vai trò là Tổng chỉ huy của cuộc chiến đấu. Ông đã đưa ra những mưu lược đúng đắn và lãnh đạo cuộc kháng chiến giành thắng lợi.

-  Trần Hưng Đạo: giữ những chức vụ quan trọng bậc nhất. Trong lần thứ nhất ông là người đứng đầu một đạo quân bộ chặn đánh địch ở biên giới, trong lần thứ hai và thứ ba, ông là người thống lĩnh quân đội và đưa ra kế hoạch đánh giặc thông minh, sáng suốt, lãnh đạo cuộc kháng chiến giành thắng lợi.

CH3: Sức mạnh của lòng yêu nước đóng vai trò nhân tố quyết định trong các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông - Nguyên. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, yêu nước đã trở thành một giá trị truyền thống quý báu của dân tộc, được sinh dưỡng bởi những cư dân một nước nông nghiệp luôn gắn bó, cố kết, đùm bọc, che chở và giúp đỡ lẫn nhau để chống lại thiên tai, địch họa và cả dịch bệnh. Yêu nước gắn liền với lòng yêu thương con người, yêu đồng bào, yêu thuần phong mỹ tục, truyền thống văn hóa của dân tộc và trong thời đại ngày nay gắn liền với yêu Đảng, yêu chủ nghĩa xã hội, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc, giữ vững độc lập, chủ quyền, môi trường hòa bình, ổn định để phát triển nhanh, bền vững.