BÀI 20. ĐẠI VIỆT THỜI LÊ SƠ (1428- 1527)

PHẦN I. CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

1. Nhà Lê sơ thành lập

CH1: - Em hãy mô tả những nét chính về sự thành lập nhà Lê sơ.

- Đọc tư liệu 20.3 và cho biết chủ trương bảo vệ chủ quyền lãnh thổ quốc gia của triều Lê sơ thể hiện như thế nào qua lời căn dặn của vua Lê Thánh Tông?

2. Tình hình kinh tế - xã hội

CH1: - Em hãy trình bày những nét chính về tình hình kinh tế thời Lê sơ. Em có ấn tượng với thành tựu kinh tế nào nhất? Lí giải sự lựa chọn của em.

- Xã hội thời Lê sơ có những tầng lớp căn bản nào? Tầng lớp nào là lực lượng sản xuất chính?

- Đọc tư liệu 20.5, theo em những biện pháp được nêu trong bộ Quốc triều hình luật đó có giúp ổn định trật tự xã hội thời Lê sơ không?

3. Tình hình văn hóa, giáo dục

CH1: - Kể tên những thành tựu tiêu biểu về văn học, khoa học và nghệ thuật thời Lê sơ.

- Giáo dục thời Lê sơ có bước phát triển như thế nào so với thời Trần?

- Quan sát tư liệu 20.6 kết hợp đọc thông tin trong bài, em hãy cho biết nhà Lê dựng bia Tiến sĩ trong Văn Miếu nhằm mục đích gì?

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: Em hãy cho biết các vua nhà Lê sơ đã có những biện pháp gì để khẳng định và bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, lãnh hải của Đại Việt.

CH2: Lập bảng thống kê về tình hình xã hội và văn hoá thời Lê sơ.

CH3: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy giới thiệu một số danh nhân văn hoá tiêu biểu thời Lê sơ.

CH4: Năm 1484, Thân Nhân trung theo lệnh của vua Lê Thánh Tông đã soạn lời văn cho bia Tiến sĩ đầu tiên khoa Nhâm Tuất (năm 1442) ở Văn Miếu, trong đó có câu: "Hiền tài là nguyên khí của quốc gia". Theo em, câu nói này có ý nghĩa gì? Hãy viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của mình.

PHẦN II. 5 PHÚT GIẢI BÀI

1. Nhà Lê sơ thành lập

CH1: 

- Tháng 4/1428, Lê Lợi lên ngôi hoàng đế, khôi phục quốc hiệu Đại Việt, lập ra nhà Lê sơ, đóng đô ở Thăng Long.

- Nhà Lê sơ tiếp tục củng cố chế độ phong kiến tập quyền:

+ Chính quyền được hoàn thiện, hoàng đế nắm mọi quyền hành.

+ Cả nước có 13 Đạo thừa tuyên và một phủ Trung Đô.

+ Ban hành Quốc triều hình luật.

+ Chú trọng xây dựng quân đội mạnh, chính sách "ngụ binh ư nông".

Lời căn dặn Lê Thánh Tông cho thấy chủ trương là kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia, biên giới lãnh thổ và an ninh biên giới

2. Tình hình kinh tế - xã hội

CH1:

- Tình hình kinh tế:

+ Nông nghiệp nhanh chóng được phục hồi và phát triển nhờ nhà Lê sơ ban hành nhiều chính sách tiến bộ

+ Đông Kinh trở thành trung tâm kinh tế sầm uất với 36 phố phường

+ Các làng nghề thủ công cũng phát triển theo hướng chuyên nghiệp 

+ Về thương nghiệp: Giao thương với nước ngoài tấp nập nhưng kiểm soát chặt chẽ

=> Em ấn tượng nhất với thành tựu về thủ công nghiệp thời Lê sơ. Các làng nghề thủ công thời kì này đã phát triển theo hướng chuyên nghiệp và đến tận ngày nay

- Xã hội gồm tầng lớp: quý tộc; nông dân; thương nhân, thợ thủ công; nô tì

=> Tầng lớp nông dân là lực lượng sản xuất chính, họ chiếm đại đa số dân cư.

- Tư liệu 20.5: giúp trật tự xã hội thời Lê sơ được ổn định, quan chức không dám lạm quyền, phải làm tròn đúng bổn phận chức trách.

3. Tình hình văn hóa, giáo dục

CH1:

- Văn học: Chiếm ưu thế là văn học chữ Hán, Nôm

- Về sử học:  "Đại Việt sử ký toàn thư".

- Về địa lý: "Dư địa chí", "Hồng Đức bản đồ".

- Về y học: "Bản thảo thực vật toát yếu".

- Về toán học: "Đại thành toán pháp", " Lập thành toán pháp"

- Về âm nhạc: Nhã nhạc cung đình; Các loại hình nghệ thuật rất phát triển.

- Về nghệ thuật kiến trúc: công trình lăng tẩm, cung điện 

Giáo dục thời Lê sơ đã phát triển và đạt được nhiều thành tựu rực rỡ. 

- Nho giáo chiếm vị trí độc tôn, Phật giáo, Đạo giáo bị hạn chế.

- Giáo dục, đào tạo quan lại với nội dung thi cử là các sách của đạo Nho.

Tư liệu 20.6: Nhà Lê dựng bia Tiến sĩ trong Văn Miếu để tôn vinh các trí thức Nho học đỗ đạt, làm gương sáng cho muôn đời noi theo.

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

CH1: 

- Nhà Lê sơ đã ban hành Quốc triều hình luật.

- Lê sơ chú trọng xây dựng quân đội mạnh, duy trì chính sách "ngụ binh ư nông". 

CH2:  

CH3: - Nguyễn Trãi (1380 - 1420) là vị anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hoá kiệt xuất thế giới. Cả cuộc đời của Nguyễn Trãi, khi đánh giặc cũng như khi xây dựng đất nước luôn đề cao tư tưởng nhân nghĩa, yêu nước, thương dân. Nguyễn Trãi để lại cho đời những tác phẩm văn học lớn

CH4: “Hiền tài là nguyên khí quốc gia” là một câu nói chứa định nhiều ý nghĩa sâu sắc. Người vừa có tài, vừa có đức sẽ là phần cốt lõi giúp cho đất nước ngày càng phát triển thịnh vượng và tốt đẹp hơn. Tài và đức nên đi liền với nhau, kết hợp với nhau để con người phát triển theo chiều hướng tích cực để xây dựng xã hội đẹp đẽ. Con người không chỉ cần trau dồi kiến thức mà còn cần rèn luyện cho bản thân mình một nhân cách tốt đẹp. Người có tài và đức sẽ được xã hội trọng dụng, người khác ngưỡng mộ và là tấm gương sáng để mọi người học tập và noi theo.