BÀI 18: BƯỚC NGOẶT ĐẦU THẾ KỶ X

PHẦN I. HỆ THỐNG CÂU HỎI

1. HỌ KHÚC VÀ HỌ DƯƠNG DỰNG QUYỀN TỰ CHỦ

a) Cuộc nổi dậy của Khúc Thừa Dụ và cải cách của Khúc Hạo

CH1: Hãy cho biết những việc làm của Khúc Thừa Dụ và Khúc Hạo để gây dựng nền tự chủ cho dân tộc

CH2: Theo em, những việc làm của cha con Khúc Thừa Dụ có ý nghĩa gì?

b) Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán, củng cố nền tự chủ

CH: Dựa vào thông tin kết hợp với khai thác lược đồ, em hãy trình bày ngắn gọn về diễn biến, kết quả cuộc kháng chiến chống quân Nam Hán của Dương Đình Nghệ.

2. NGÔ QUYỀN VÀ KHÚC TRÁNG CA SÔNG BẠCH ĐẰNG 

a) Kế hoạch đánh giặc

CH1: Quan sát hình 6 và khai thác đoạn tư liệu 1, em hãy cho biết Ngô Quyền đã chuẩn bị kế hoạch cho trận thủy chiến chặn giặc như thế nào.

CH2: Theo em, trận địa cọc Bạch Đằng sẽ gây khó khăn gì cho quân giặc?

b) Trận chiến Bạch Đằng

CH1: Dựa vào lược đồ hình 6 và tư liệu 2 hãy thuật lại ngắn gọn diễn biển trận chiến trên sông Bạch Đằng năm 938 trên lược đồ

CH2: Theo em điểm độc đáo trong các tổ chức đánh giặc của Ngô Quyền thể hiện thể nào?

CH3: Dựa vào tư liệu 3, em hãy cho biết ý nghĩa chiến thắng Bạch Đằng năm 938.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH1: Khúc Thừa Dụ, Dương Đình Nghệ và Ngô Quyền đã có công lao gì đối với lịch sử dân tộc?

CH2: Tại sao Ngô Quyền chọn sông Bạch Đằng làm trận địa chống quân Nam Hán?

CH3: Lựa chọn một trong hai yêu cầu dưới đây và thực hiện:

+ Viết (khoảng 7-10 câu) về một nhân vật lịch sử trong thế kỉ X mà em yêu thích nhất và chia sẻ với bạn.

+ Sưu tầm thêm thông tin, hình ảnh có liên quan đến một vấn đề mà em tâm đắc nhất của bài học từ sách, báo hoặc internet và tập trình bày theo cách của mình.

PHẦN II. ĐÁP ÁN

1. HỌ KHÚC VÀ HỌ DƯƠNG DỰNG QUYỀN TỰ CHỦ

a) Cuộc nổi dậy của Khúc Thừa Dụ và cải cách của Khúc Hạo

CH1: Xây dựng chính quyền tự, đọc lập với phong kiến phương Bắc, đặt lại các khu vực hành chính, cử người trông coi mọi việc đến tận xã, định lại mức thuế cho công bằng, bãi bỏ mọi thứ lao dịch của thời Bắc thuộc, lập lại sổ hộ khẩu, khai rõ quê quán để quản lí cho thống nhất, tha bỏ lực dịch cho dân bớt khổ 

CH2: Tiếp tục củng cố, xây dựng nền tự chủ để khẳng định cuộc sống của người Việt do người Việt tự cai quản, tự quyết định tương lai của mình.

b) Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán, củng cố nền tự chủ

CH:

• Mùa thu năm 930, quân Nam Hán sang xâm lược nước ta
• Năm 931, Dương Đình Nghệ đã đem quân từ Thanh Hóa ra Bắc bao vây, tấn công thành Tống Bình.
• Quân Nam Hán thất bại, viện binh của chúng cũng bị đánh tan tác.
• Cuộc kháng chiến kết thúc thắng lợi. Đất nước ta giành lại được quyền tự chủ, Dương Đình Nghệ tự xưng là Tiết độ sứ tiếp tục xây dựng nền tự chủ.

* Kết quả: 

• Lật đổ chính quyền đô hộ, xây dựng chính quyền tự chủ.
• Là sự kiện mở đầu cho thời kì độc lập hoàn toàn của dân tộc ta.
• Khẳng định tinh thần chiến đấu của nhân dân ta

2. NGÔ QUYỀN VÀ KHÚC TRÁNG CA SÔNG BẠCH ĐẰNG 

a) Kế hoạch đánh giặc

CH1: 

a) Kế hoạch đánh giặc

• Năm 938, quân Nam Hán theo đường biển ồ ạt tiến sang xâm lược nước ta.
• Trước vận nước lâm nguy, Ngô Quyền đã gấp rút chuẩn bị kế hoạch đối phó với quân Nam Hán. Vùng cửa sông Bạch Đằng được lựa chọn để bố trí trận địa đánh giặc.
• Ngô Quyền cho quân vạt nhọn cọc lớn, đầu vạt bịt sắt, sau đó đóng ngầm cọc ở cửa biển. Lợi dụng thủy triều lên xuống theo tự nhiên để dễ dàng chế ngự địch

CH2: Giặc không thông thuộc địa hình, không nắm được thủy triều trong khi quân ta làm chủ địa hình, chủ quan, khinh địch, cậy là nước lớn nên coi thường quân ta

b) Trận chiến Bạch Đằng

CH1: Cuối năm 938, quân Nam Hán kéo vào nước ta theo đường biển. Ngô Quyền gấp rút cho một toán thuyền nhẹ ra đánh nhử quân địch vào sông Bạch Đằng lúc nước triều đang lên. Lưu Hoằng Tháo hăm hở dốc quân đuổi theo, lọt vào trận địa mai phục của ta mà không biết. Nước triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh dốc toàn lực lượng đánh quật trở lại. Quân Nam Hán chống cự không nổi phải rút chạy ra biển. Vua Nam Hán được tin bại trận đã hốt hoảng, vội hạ lệnh thu quân về nước. Trận Bạch Đằng của Ngô Quyền đã kết thúc thắng lợi.

CH2: Bố trí lực lượng hùng mạnh và xây dựng trận địa bãi cọc ngầm trên sông Bạch Đằng, lợi dụng thuỷ triều, xây dựng trận địa bãi cọc ngầm với hàng nghìn cây cọc nhọn... chỉ sử dụng thuyền nhỏ, nhẹ để dễ luồn lách ở bãi cọc. 

CH3: Là chiến thắng lịch sử vẻ vang của dân tộc ta: kết thúc 1000 năm đô hộ của phong kiến phương Bắc, mở ra thời kì độc lập lâu dài cho dân tộc ta

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

CH1: Có công lao to lớn trong việc giành được quyền độc lập, tự chủ cho dân tộc, chấm dứt ách thống trị hơn 1000 năm của bọn phong kiến thống trị phương Bắc, tạo tiền đề vững chắc cho tướng Ngô Quyền đánh thắng quân Nam Hán lần hai, mở đầu nền độc lập cho dân tộc.

CH2: Do vị trí địa lý của sông Bạch Đằng có hai bên bờ là rừng rậm, thuận lợi cho việc đặt phục binh mai phục, mực nước sông lúc triều lên xuống chênh lệch nhau đến 3m => thuận lợi để xây dựng trận địa cọc ngầm

CH3: Ngô Quyền với chiến thắng Bạch Đằng năm 938 mở ra trang sử chói lọi của dân tộc, vĩnh viễn chấm dứt ách đô hộ của phong kiến phương Bắc. Đất nước giành được độc lập, tự chủ. Mùa xuân năm 939, Ngô Quyền lên ngôi, xưng là Ngô Vương, đóng đô ở Cổ Loa, mở ra thời kỳ độc lập, tự chủ cho nước Việt ta. Hiện nay, để tưởng nhớ công lao của ông, nhiều ngôi trường, con đường được đặt theo tên ông.