BÀI 18: BƯỚC NGOẶT LỊCH SỬ ĐẦU THẾ KỈ X 

1. HỌ KHÚC VÀ HỌ DƯƠNG DỰNG QUYỀN TỰ CHỦ

a. Cuộc nổi dậy của Khúc Thừa Dụ và cải cách của Khúc Hạo

- Những việc làm của Khúc Thừa Dụ và Khúc Hạo để gây dựng nên tự chủ cho dân tộc: tự xưng Tiết độ sứ, định lại thuế, tha bỏ lực dịch, lập số hộ khẩu.

- Ý nghĩa những việc làm của cha con Khúc Thừa Dụ: xây dựng chính quyền tự chủ, độc lập với phong kiến phương Bắc cho người Việt, chính quyền của riêng người Việt - do người Việt năm giữ.

b. Dương Đình Nghệ chống quân Nam Hán, củng cố nền tự chủ

- Diến biến, kết quả cuộc kháng chiến:

+ Dưới sự tập hợp của Dương Đình Nghệ, hào kiệt khắp nơi kéo về làng Giàng (Thanh Hoá) tụ nghĩa.

+ Từ làng Giàng, Dương Đình Nghệ kéo quân vây chiếm thành Tống Bình

+ Quân Nam Hán cử quân tiếp viện sang đánh chiếm lại thành Tống Bình

+ Quân của Dương Đình Nghệ chặn đánh quân tiếp viện

+ Quân Nam Hán phải rút chạy. Cuộc kháng chiến thắng lợi

2. NGÔ QUYỀN VÀ CHIẾN THẮNG BẠCH ĐẰNG NĂM 938

a. Kế hoạch đánh giặc

- Mục đích xâm lược lần thứ hai của quân Nam Hán là: mưu đồ trả thủ lần thất bại trước đó và dã tâm bành trướng, mở rộng lãnh thổ của nhà Nam Hán

- Ngô Quyền đã chuẩn bị kế hoạch cho trận thủy chiến chặn giặc: 

+ Cho người chặt gỗ, đẽo nhọn, bịt sắt rồi đóng xuống lòng sông

+ Lợi dụng nước triều lên xuống để dụ đối phương vào trận địa cọc kết hợp với mai phục để dễ bề chế ngự quân giặc

- Trận địa cọc Bạch Đằng sẽ gây khó khăn  cho quân giặc: quân Nam Hán sẽ bị động, bất ngờ, không kịp trở tay

b. Trừ ngoại xâm dậy sóng Bạch Đằng

- Diễn biến trận chiến trên sông Bạch Đăng năm 938:

+ Cuối năm 938, quân Nam Hán do Lưu Hoằng Tháo làm chủ tướng từ Quảng Đông kéo vào nước ta theo đường biển. Trước vận nước lâm nguy, Ngô Quyền gấp rút chuẩn bị hoạch đánh giặc.

+ Ngô Quyền cho một toán thuyền nhẹ ra đánh nhử quân địch vào sông Bạch Đằng lúc nước triều đang lên.

+ Lưu Hoằng Tháo hăm hở dốc quân đuổi theo, lọt vào trận địa mai phục của ta mà không biết. Nước triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh dốc toàn lực lượng đánh quật trở lại. Quân Nam Hán chống cự không nổi phải rút chạy ra biển

+ Quân giặc thiệt hại quá nửa, tướng giặc Lưu Hoằng Tháo bị chết. Vua Nam Hán được tin bại trận đã hốt hoảng, vội hạ lệnh thu quân về nước

+ Trận Bạch Đằng của Ngô Quyền đã kết thúc thắng lợi.

- Nét độc đáo trong cách tổ chức đánh giặc của Ngô Quyên thể hiện ở điểm: Ngô Quyền đã phân tích được thế mạnh yếu của quân giặc, chủ động bày trận địa phục kích, biết lợi dụng lợi thế của sông Bạch Đằng để tổ chức thủy chiến.

- Ý nghĩa chiến thắng Bạch Đằng năm 938: 

+ Đánh bại hoàn toàn ý chí xâm lược của nhà Nam Hán

+ Thể hiện ý chí quyết tâm đấu tranh chống xâm lược của dân tộc ta

+ Bảo vệ vững chắc nền độc lập dân tộc và mở ra thời đại độc lập đối với dân tộc ta

+ Đánh dấu sự trưởng thành của dân tộc và kết thúc hoàn toàn thời kì đấu tranh giành lại độc lập hàng chục thế kỉ, đưa dân tộc ta bước sang một kỉ nguyên mới.