Slide bài giảng Lịch sử 9 kết nối bài 12: Khu vực Mỹ La-tinh và châu Á từ năm 1945 đến năm 1991

Tóm lược nội dung

BÀI 12. KHU VỰC MỸ LA-TINH VÀ CHÂU Á TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

MỞ ĐẦU

Hai hình trên là các sự kiện lớn làm thay đổi tình hình của một số nước ở châu Á và khu vực Mỹ La-tinh từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai. Sự thay đổi đó là gì? Hãy chia sẻ hiểu biết của em về những sự kiện cũng như sự thay đổi đó.

Trả lời rút gọn:

- Thiên hoàng Hi-rô-hi-tô công bố bản Hiến Pháp mới, chủ quyền được chuyển giao hoàn toàn cho nhân dân, còn Thiên Hoàng chỉ là một biểu tượng của dân tộc

- Vào 1/1959, nghĩa quân đã tiến vào chiếm lĩnh thủ đô mà không cần phải nổ súng. Chế độ độc tài đã bị lật đổ, cách mạng dân tộc dân chủ của nhân dân Cuba giành thắng lợi.

1. KHU VỰC MỸ LA-TINH TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

Câu hỏi: Hãy nêu nét chính về các nước Mỹ La-tinh từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Mỹ đã tìm cách thiết lập các chế độ độc tài thân Mỹ ở Mỹ La-tinh 

- Các nước Mỹ La-tinh phải tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ, chống chế độ độc tài.

- Kết quả chính quyền độc tài phản động bị lật đổ; chính quyền dân chủ được thành lập, tiến hành các chính sách cải cách tiến bộ

- Sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ, các nước Mỹ La-tinh bắt tay vào xây dựng đất nước

Câu hỏi 1: Trình bày tóm tắt diễn biến chính của cách mạng Cu-ba

Trả lời rút gọn:

- Tháng 3/1952: Chế độ độc tài quân sự của tướng Ba-ti-xta được thiết lập

- Tháng 7/1953: Luật sư Phi-đen Cát-xtơ-rô lãnh đạo 135 thanh niên yêu nước tấn công pháo đài Môn-ca-đa nhưng thất bại.

- Năm 1955: Phi-đen Cát-xtơ-rô bị trục xuất, chuyển sang Mê-hi-cô hoạt động. 

- Tháng 11/1956: Phi-đen Cát-xtơ-rô cùng 81 chiến sĩ yêu nước trên tàu Gran-ma trở về Cu-ba, lập căn cứ địa và phát triển lực lượng.

- Cuối năm 1958: Nghĩa quân tổng công kích xuống đồng bằng, giải phóng các đô thị và nhiều vùng ở nông thôn.

- Ngày 1/1/1959: Chế độ độc tài Ba-ti-xta bị lật đổ. Cộng hòa Cu-ba được thành lập

Câu hỏi 2: Đánh giá kết quả của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Cu-ba (1961 – 1991)

Trả lời rút gọn:

- Hiến pháp Cu-ba đã thể chế hoá quyền lợi của các tầng lớp nhân dân lao động và con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội.

- Sau 30 năm, Cu-ba đã xây dựng được công nghiệp chế tạo máy móc, năng lượng; nền nông nghiệp đa canh,...

- Giáo dục phát triển đạt mức cao nhất khu vực Mỹ La-tinh. Mạng lưới chăm sóc y tế, số lượng bác sĩ... phát triển vượt bậc, tuổi thọ trung bình của người dân tăng cao

2. CÁC NƯỚC NHẬT BẢN, TRUNG QUỐC VÀ ẤN ĐỘ TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về tình hình Nhật Bản từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Về chính trị:

+ 1941 - 1952: bị quân đội Mỹ chiếm đóng, hoàn toàn lệ thuộc vào Mỹ 

+ 1955 - 1991: dần đa dạng hoá quan hệ đối ngoại nhằm nâng cao vị thế quốc tế

- Về kinh tế:

+ Khôi phục và phát triển nhanh sau thời gian tiến hành cải cách

+ Những năm 60, đạt được sự tăng trưởng "thần kì", trở thành một trong ba trung tâm kinh tế – tài chính của thế giới

- Về khoa học - công nghệ:

+ Là đòn bẩy để phát triển kinh tế - xã hội

+ Đẩy mạnh việc mua bằng sáng chế của nước ngoài, tập trung chủ yếu trong lĩnh vực ứng dụng dân dụng

Câu hỏi 1: Trình bày những nét chính về tình hình Trung Quốc từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Tiếp tục tiến hành cuộc cách mạng dân tộc dân chủ và xây dựng chế độ mới (1945 – 1952)

+ Diễn ra cuộc nổi chiến giữa Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản 

+ Ngày 1/10/1949, nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa được thành lập

=> xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội, thực hiện đường lối đối ngoại tích cực, góp phần củng cố hoà bình, thúc đẩy phong trào cách mạng thế giới

- Bước đầu xây dựng chủ nghĩa xã hội (1953 – 1978):

+ Hoàn thành kế hoạch 5 năm lần thứ nhất

+ Đề ra và thực hiện các đường lối không phù hợp => kinh tế khủng hoảng, chính trị bất ổn và xã hội rối loạn

+ Tiếp tục ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc, nhưng xảy ra xung đột 

Câu hỏi 2: Nêu nét chính của công cuộc cải cách, mở cửa ở Trung Quốc (1978 – 1991)

Trả lời rút gọn:

- Tháng 12/1978, Đảng Cộng sản Trung Quốc bắt đầu đề ra Đường lối mới lấy phát triển kinh tế làm trung tâm, thực hiện cải cách, mở cửa 

- Đến năm 1991, đầy lùi được cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị, xã hội, đạt được những thành tựu bước đầu

- Điều chỉnh chính sách đối ngoại bình thường hoá và mở rộng quan hệ ngoại giao với nhiều nước

Câu hỏi: Trình bày những nét chính về tình hình Ấn Độ từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Từ năm 1945, cuộc đấu tranh chống thực dân Anh bùng phát mạnh mẽ

- Ấn Độ được chia thành hai quốc gia trên cơ sở tôn giáo: Ấn Độ và Pa-ki-xtan

- Từ năm 1947 - 1950, nhân dân Ấn Độ tiếp tục cuộc đấu tranh để giành độc lập hoàn toàn

- Ngày 26/1/1950, độc lập và thành lập nước cộng hoà

- Từ năm 1950 - 1991, Ấn Độ bước vào thời kì xây dựng đất nước và đạt được những thành tựu quan trọng 

3. CÁC NƯỚC ĐÔNG NAM Á TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

Câu hỏi: Trình bày cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc của các nước Đông Nam Á từ năm 1945

Trả lời rút gọn:

- Chớp thời cơ Nhật đầu hàng Đồng minh, nhân dân nhiều nước Đông Nam Á nổi dậy và đã giành được độc lập 

- Khi các nước thực dân quay trở lại tái chiếm, nhân dân các nước trong khu vực lại phải tiếp tục đấu tranh chống xâm lược và giành được thắng lợi 

Câu hỏi: Trình bày nét chính về quá trình phát triển của các nước Đông Nam Á từ sau khi giành được độc lập đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Thái Lan, In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po:

+ Những năm 50, 60 của thế kỉ XX: thực hiện công nghiệp hoá hướng nội nhưng còn những bất cập

+ Những năm 70, 80 của thế kỉ XX: thực hiện công nghiệp hoá hướng ngoại, tạo ra biến đổi to lớn về kinh tế – xã hội

- Việt Nam, Lào:

+ 1945 – 1975: tiến hành cuộc kháng chiến chống Pháp thắng lợi (1954), tiếp tục kháng chiến chống Mỹ và giải phóng hoàn toàn (1975)

+ 1975 – 1986: xây dựng chủ nghĩa xã hội, ổn định về chính trị, song còn nghèo nàn, kém phát triển về kinh tế

+ 1986 – 1991: đổi mới, kinh tế – xã hội đạt được những thành tựu bước đầu

- Cam-pu-chia:

+ 1953 – 1970: Thành lập Chính phủ, thi hành chính sách hoà bình, trung lập

+ 1970 – 1975: Tiến hành cuộc kháng chiến chống Mỹ

+ 1975 – 1979: Rơi vào thảm họa diệt chủng bởi tập đoàn Pôn Pốt.

- 1979 – 1991:

+ 1979: lật đổ tập đoàn phản động Pôn Pốt.

+ 1991: Kí kết Hiệp định Hòa bình về Cam-pu-chia

- Bru-nây: từ 1948 – 1988: chuyển từ nền kinh tế hoàn toàn dựa vào nguồn dầu mỏ và khí tự nhiên sang nền kinh tế đa dạng hoá

- Miến điện: 

+ 1948 – 1988: thực hiện chính sách tự lực, hướng nội dưới sự lãnh đạo của chính quyền quân sự độc tài, lâm vào cuộc khủng hoảng toàn diện

+ 1988 – 1991: khôi phục trật tự xã hội, cải cách, mở cửa nền kinh tế

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 2 và thông tin trong mục, hãy trình bày bối cảnh, sự thành lập và quá trình phát triển của tổ chức ASEAN từ năm 1967 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

- Bối cảnh: chiến tranh lạnh căng thẳng; khu vực Đông Nam Á cũng trở thành vũ đài đấu tranh giữa hai hệ thống chính trị thế giới

- Sự thành lập của tổ chức ASEAN: Ngày 8 – 8 – 1967, Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) được thành lập tại Băng Cốc (Thái Lan) với sự tham gia của 5 nước In-đô-nê-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-líp-pin, Xin-ga-po và Thái Lan.

- Quá trình phát triển:

+ 8/1967: Thành lập ASEAN 

+ 2/1976: Tuyên bố Ba-li về sự hòa hợp ASEAN

+ 1984: Bru-nây gia nhập ASEAN

+ 7/1991: Tuyên bố Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN về vấn đề Cam-pu-chia

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi: Hãy hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) về những nét chính của các nước Mỹ La-tinh và Cu-ba từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

Câu hỏi: Hãy lập bảng tóm tắt về tình hình chính trị, kinh tế và khoa học – công nghệ của Nhật Bản từ năm 1945 đến năm 1991

Trả lời rút gọn:

Câu hỏi 1: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và internet, hãy viết bài giới thiệu về một sự kiện tiêu biểu trong cuộc đấu tranh giành độc lập hoặc thành tựu của công cuộc xây dựng, phát triển đất nước ở một nước Đông Nam Á từ năm 1945 đến năm 1991 mà em có ấn tượng nhất.

Trả lời rút gọn:

Điều kiện bùng nổ cuộc cách mạng tháng Tám gồm hai yếu tố là khách quan và chủ quan. Về khách quan, vào 15/8/1945: Nhật Bản tuyên bố đầu hàng Đồng minh không điều kiện, quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, chính phủ Trần Trọng Kim hoang mang và quân Đồng minh chưa kịp tiến vào Đông Dương. Về yếu tố chủ quan, tầng lớp trung gian đã ngả hẳn về phía cách mạng, lực lượng cách mạng Việt Nam có sự chuẩn bị đầy đủ về đường lối, phương pháp đấu tranh trong 15 năm. Đảng nhận thấy, đây chính là thời cơ “ngàn năm có một” và chỉ tồn tại trong khoảng nửa tháng.

Ngày 13/8/1945 Ủy ban khởi nghĩa toàn quốc được thành lập và ban bố “Quân lệnh số 1”, phát động Tổng khởi nghĩa trong cả nước. Cùng với đó là những cuộc biểu tình giành chính quyền ở cả nước diễn ra thành công. Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Từ đó, hai nhiệm vụ chiến lược chống đế quốc, chống phong kiến do Đảng đề ra đã hoàn thành.

Câu hỏi 2: Tìm hiểu thêm thông tin qua sách, báo, internet và chia sẻ với bạn về ảnh hưởng của cuộc cách mạng lật đổ chế độ độc tài bằng đấu tranh vũ trang và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Cu-ba đối với khu vực Mỹ La-tinh.

Trả lời rút gọn:

- Chiến thắng ngày 1/1/1959 là một trong những sự kiện chính trị có sức ảnh hưởng lớn nhất ở Mỹ La-tinh trong thế kỷ 20

- Cu-ba là nước đầu tiên trong khu vực đã lật đổ chế độ độc tài thân Mỹ, 

- Sau khi hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ, các nước Mỹ La-tinh bắt tay vào xây dựng đất nước và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng