Slide bài giảng KHTN 7 chân trời bài 29: Trao đổi nước và các chất dinh dưỡng ở thực vật

Tóm lược nội dung

_{CHỦ ĐỀ 7. KHÁI NIỆM TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT}

_{BÀI 29: TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT}

1. QUÁ TRÌNH TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Câu 1: Nhờ đặc điểm nào mà rễ cây có thể hút nước và muối khoáng?

Trả lời rút gọn:

Rễ cây có thể hút nước và muối khoáng nhờ lông hút.

Câu 2: Quan sát Hình 29.1, em hãy mô tả con đường hấp thụ, vận chuyển nước và muối khoáng từ môi trường đất vào mạch gỗ của rễ.

Trả lời rút gọn:

Lông hút hút nước và muối khoáng từ môi trường đất, đi qua tầng biểu bì, thịt vỏ đến trụ dẫn và vào mạch gỗ.

Câu 3: Hãy cho biết các chất có trong thành phần của dịch mạch gỗ và dịch mạch dây.

Trả lời rút gọn:

• Dịch mạch gỗ: nước, muối khoáng, các chất hữu cơ.

• Dịch mạch dây: chất hữu cơ được tổng hợp ở lá, hormone, vitamin, ATP và một số muối khoáng.

Câu 4: Quan sát Hình 29.2, em hãy cho biết chiều vận chuyển các chất trong mạch gỗ và mạch rây có gì khác nhau?

Trả lời rút gọn:

Các chất trong mạch gỗ và mạch rây được vận chuyển ngược chiều nhau.

Câu 5: Dựa vào Hình 29.3, hãy Trả lời rút gọn các Câu sau:

a) Tại sao vào những ngày trời nắng, đứng dưới bóng cây lại thấy mát?

b) Nhờ lực hút hay lực đẩy mà quá trình thoát hơi nước qua khí khổng có thể giúp các chất được vận chuyển trong mạch gỗ một cách dễ dàng?

c) Nếu cây không thoát hơi nước thì cây có lấy được khí carbon dioxide không? Vì sao?

d) Em hãy cho biết những vai trò của quá trình thoát hơi nước đối với cây.

Trả lời rút gọn:

a) Vì lá cây thoát hơi nước thường xuyên làm hạ nhiệt độ môi trường xung quanh tán lá.

b) Nhờ lực hút.

c) Nếu cây không thoát hơi nước thì không lấy được khí carbon dioxide vì khi đó khí khổng sẽ đóng, carbon dioxide không thể đi vào trong lá.

d) Thoát hơi nước tạo lực hút để vận chuyển nước và các chất từ rễ lên thân và lá trong mạch gỗ, giúp tản nhiệt ở lá cây, tạo điều kiện cho quá trình trao đổi khí ở thực vật.

Câu 6: Nguyên nhân chủ yếu làm cho khí khổng đóng hay mở là gì?

Trả lời rút gọn:

Do ánh sáng khiến tế bào hạt đậu trương nước hoặc mất nước, điều khiển hoạt động đóng, mở khí khổng.

Câu 7: Dựa vào kiến thức đã học về cấu tạo của khí khổng và quan sát Hình 29.4, em hãy cho biết thành tế bào hạt đậu có những biến đổi như thế nào trong hoạt động đóng, mở khí khổng.

Trả lời rút gọn:

Khi tế bào hạt đậu trương nước, thành tế bào căng ra làm lỗ khí mở. Khi tế bào hạt đậu mất nước, thành tế bào trở lại bình thường làm lỗ khí đóng lại.

Luyện tập: Tại sao người ta thường tưới nước nhiều hơn cho cây trồng vào những ngày mùa hè nóng bức?

Trả lời rút gọn:

Vì khi nhiệt độ tăng cao, cây phải thoát nước liên tục để hạ nhiệt môi trường xung quanh nên phải tưới nước nhiều hơn để hạn chế sự mất nước, duy trì sự ổn định của các hoạt động quang hợp và hô hấp.

2. MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ CÁC CHẤT DINH DƯỠNG Ở THỰC VẬT

Câu 8: Kể tên các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và muối khoáng của cây.

Trả lời rút gọn:

Các yếu tố: ánh sáng, nhiệt độ, độ ẩm, độ tơi xốp của đất, hàm lượng khoáng và độ pH của đất.

Vận dụng: Vận dụng những hiểu biết về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng ở thực vật, em hãy đề xuất một số biện pháp tưới nước và bón phân hợp lí cho cây

Trả lời rút gọn:

• Biện pháp tưới nước: xác định đúng loài cây và thời kì sinh trưởng, tìm hiểu về đất trồng, tưới đúng thời tiết.

• Biện pháp bón phân: bón đúng loại phân theo nhu cầu của cây và đặc điểm, tính chất của đất; bón phân đúng thời điểm, đúng thời tiết, mùa vụ thích hợp; bón đúng cách và điều chỉnh tỷ lệ chất dinh dưỡng trong mỗi lần bón.

3. VẬN DỤNG HIỂU BIẾT VỀ TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HOÁ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT VÀO THỰC TIỄN

Câu 9: Để tưới nước và bón phân hợp lí cho cây trồng, cần dựa vào những yếu tố nào?

Trả lời rút gọn:

Cần dựa vào những yếu tố:

• Tưới nước: loài cây, thời kì sinh trưởng, loại đất trồng và điều kiện thời tiết.

• Bón phân: loại phân bón, liều lượng, thành phần dinh dưỡng, nhu cầu của giống và loài cây, thời điểm cây cần và điều kiện đất đai, thời tiết, mùa vụ.

Câu 10: Điều gì sẽ xảy ra với cây khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bằng, lớn hơn hoặc bé hơn lượng nước mất đi qua quá trình thoát hơi nước ở lá? Giải thích.

Trả lời rút gọn:

• Khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bằng hoặc lớn hơn lượng nước mất đi thì cơ thể thực vật đủ nước để sinh trưởng, phát triển, thực hiện các phản ứng hóa học nên cây phát triển bình thường.

• Khi lượng nước cây hấp thụ được ở rễ bé hơn lượng nước mất đi thì cây bị thiếu hụt nước nghiêm trọng dẫn đến các hoạt động sống của cây đều bị ngưng trệ ® cây bị héo và chết.

Câu 11: Các giai đoạn nào sau đây cần tưới nhiều nước cho cây? Giải thích.

a) Cây chuẩn bị ra hoa.

b) Cây ở thời kì thu hoạch quả.

c) Cây đâm chồi, đẻ nhanh.

Trả lời rút gọn:

Giai đoạn cây chuẩn bị ra hoa và cây đâm chồi, đẻ nhanh cần tưới nhiều nước vì trong những giai đoạn nay, cây cần nước để cung cấp cho các phản ứng hoá học, vận chuyển các chất được tổng hợp đến các bộ phận giúp cây sinh trưởng, phát triển nhanh, ra hoa đúng thời vụ.

Câu 12: Điều gì sẽ xảy ra nếu:

a) Bón phân không đủ.

b) Bón phân quá nhiều.

Trả lời rút gọn:

a) Cây phát triển chậm, cho năng suất thấp.

b) Cây không hấp thụ hết được, dẫn đến ngộ độc phân bón, héo úa và chết.

Câu 13: Để đảm bảo bón phân hợp lí cho cây trồng, cần phải tuân theo nguyên tắc gì?

Trả lời rút gọn:

Nguyên tắc: đúng loại, đúng liều lượng và thành phần dinh dưỡng, đúng nhu cầu của giống và loài cây, đúng lúc và phù hợp với điều kiện đất đai, thời tiết, mùa vụ.

Câu 14: Nếu tưới nước và bón phân không hợp lí sẽ dẫn đến những hậu quả gì cho cây trồng?

Trả lời rút gọn:

Hậu quả: cây phát triển kém, cho năng suất thấp, cây bị thối rễ, ngộ độc, gây thiệt hại cho người nông dân.

Luyện tập: Tại sao người ta thường khoét lỗ bên dưới đáy các chậu dùng để trồng cây?

Trả lời rút gọn:

Vì cần phải có lỗ dưới đáy chậu để thoát nước khi ta lỡ tưới nước cho cây quá nhiều. Nếu không có lỗ thoát nước hoặc lỗ vừa nhỏ vừa ít sẽ khiến nước không thể thoát khỏi chậu, đất bị ẩm ướt dẫn đến thối rễ, chết cây.

Vận dụng:

• Vì sao trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới làm cho đất tơi, xốp.

• Vì sao sau khi bón phân, người ta thường tưới nước cho cây?

Trả lời rút gọn:

• Trước khi trồng cây, người ta cần cày, xới, làm cho đất tơi, xốp để tạo độ thoáng khí cho đất giúp rễ cây hấp thụ oxygen tốt hơn ® hô hấp mạnh tạo ra áp suất thẩm thấu cao, thuận lợi cho rễ hấp thụ nước và muối khoáng. 

• Cây chỉ hút và vận chuyển được các chất khoáng ở dạng hòa tan. Vì vậy, sau khi bón phân, người ta thường tưới nước cho cây để các chất dinh dưỡng trong phân được hòa tan để cây có thể hấp thụ được.

Câu 1: Vì sao khi đem cây trồng ở một nơi khác, người ta phải cắt bớt cành, lá?

Trả lời rút gọn:

Khi đánh cây đi trồng ở nơi khác, bộ rễ của cây bị tổn thương dẫn đến khả năng hút nước và muối khoáng bị hạn chế. Nếu để nhiều cành, lá, cây sẽ bị mất cân bằng nước. Do đó, người ta thường cắt bớt cành, lá trước khi chuyển cây đi trồng ở nơi khác để giảm cường độ thoát hơi nước.

Câu 2: Em hãy dự đoán khả năng phát triển của các loài thực vật sau đây ở mức độ: bình thường (+), bị héo hoặc có thể bị chết (-).

Trả lời rút gọn:

Câu 3: Trong vườn cây ăn quả, khi quan sát thấy có nhiều cây bị vàng lá, có ý kiến cho rằng các cây này có thể đang thiếu nitrogen.

a) Em hãy cho biết ý kiến trên là đúng hay sai. Vì sao?

b) Nếu ý kiến trên là đúng, chúng ta cần bón loại phân nào để cung cấp nitrogen cho cây?

Trả lời rút gọn:

a) Ý kiến đúng. Vì nitrogen là thành phần cấu tạo nên chất diệp lục. Khi thiếu nitrogen, chất diệp lục trong lá giảm nên có hiện tượng vàng lá.

b) Để cung cấp nitrogen cho cây, có thể bón phân ure, NPK hoặc phân hữu cơ có hàm lượng nitrogen cao.

Câu 4: Em hãy giải thích cây tục ngữ: "Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống".

Trả lời rút gọn:

Giải thích:

• Nước là yếu tố quan trọng nhất vì nước là thành phần chính cấu tạo nên tế bào và tham gia vào hầu hết hoạt động sinh lí của cây.

• Phân bón. Cây muốn phát triển tốt cần được cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết. Không có phân bón, cây sẽ phát triển kém và cho năng suất thấp.

• Cần cù: chăm sóc, bắt sâu, tỉa lá.... cho cây đạt năng suất cao hơn.

• Giống: Hạt giống tốt thì cây khỏe, có sức đề kháng cao và chống được sâu bệnh.