Slide bài giảng hóa học 10 chân trời bài 6: Xu hướng biến đổi một số tính chất của nguyên tử các nguyên tố, thành phần và một số tính chất của hợp chất trong một chu kì và nhóm

Tóm lược nội dung

BÀI 6. XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ, THÀNH PHẦN VÀ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ VÀ NHÓM

KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Kim loại kiềm là các kim loại thuộc nhóm lA, bao gồm: lithium (LI), sodium (Na), potassium (K), rubidium (Rb), caesium (Cs), francium (Fr). Chúng phản ứng được với nước và giải phóng khí hydrogen. Vậy khả năng phản ứng với nước của các kim loại trên có giống nhau hay không? Dựa vào bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, chúng ta có thể giải thích được xu hướng biến đổi tính chất hoá học cơ bản của nguyên tử các nguyên tố không?

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM

• Bán kính nguyên tử
• Độ âm điện 
• Tính kim loại, tính phi kim

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Bán kính nguyên tử 

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Em hãy cho biết sự biến đổi của bán kính nguyên tử của các nguyên tố trong mỗi chu kì và trong mỗi nhóm A?

Nội dung ghi nhớ:

Bán kính nguyên tử của các nguyên tố trong mỗi chu kì từ trái qua phải nhìn chung giảm, tromg một nhom A từ trên xuống dưới nhìn chung tăng.

2. Độ âm điện 

GV đưa ra câu hỏi: Em có nhận xét gì về sự biến đổi giá trị độ âm điện của nguyên tử các nguyên tố trong một nhóm và trong một chu kì. Giải thích.

Nội dung ghi nhớ:

+ Trong một chu kì, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, lực hút giữa hạt nhân với các electron lớp ngoài cùng tăng. Do đó, độ âm điện của nguyên tử các nguyên tố thường tăng dẫn.

+ Trong một nhóm, theo chiều tăng dần của điện tích hạt nhân, bán kính nguyên tử tăng nhanh, lực hút giữa hạt nhân với các electron lớp ngoài cùng giảm. Do đó, độ âm điện của các nguyên tố thường giảm dần.

3. Tính kim loại, tính phi kim

HS cùng thảo luận và trả lời câu hỏi: Ion Na⁺ và ion F^-  được hình thành như thế nào?

Nội dung ghi nhớ:

+ Nguyên tử trung hòa về điện. Nguyên tử nhường bớt electron sẽ tạo hành phần tử có số đơn vị điện tích dương lớn hơn số điện tích âm nên phân tử này tích điện dương: 

Na nhường 1 electron sẽ tạo thành Na⁺ tích 1 điện tích dương

+ Nguyên tử nhận thêm một electron sẽ tạo thành phần tử có số đơn vị điện tích âm lớn hơn số đơn vị điện tích dương nên phần tử này mang điện tích âm:

F nhận 1 electron tạo thành F^- tích 1 điện tích âm

+ Tính kim loại là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ nhường electron để trở thành ion dương (cation)

+ Tính phi kim là tính chất của một nguyên tố mà nguyên tử dễ nhận electron để trở thành ion âm (anion)

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- Hoàn thành bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Trong một nhóm, từ trên xuống dưới thì điện tích hạt nhân

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật. 

Câu 2: Trong một nhóm, từ trên xuống dưới thì số lớp electron

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật.

Câu 3: Trong một chu kì, theo chiều từ trái sang phải, bán kính nguyên tử của các nguyên tố thuộc nhóm A

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật. 

Câu 4: Trong một nhóm, theo chiều từ trên xuống dưới, bán kính nguyên tử của các nguyên tố thuộc nhóm A

A. tăng dần.                                                

B. giảm dần.

C. không thay đổi.                                       

D. biến đổi không theo quy luật. 

Câu 5: Độ âm điện đặc trưng cho khả năng

A. hút electron của nguyên tử trong phân tử.

B. nhường electron của nguyên tử này cho nguyên tử khác.

C. tham gia phản ứng mạnh hay yếu.

D. nhường proton của nguyên tử này cho nguyên tử khác. 

Gợi ý đáp án:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy xếp theo thứ tự giảm dần từ trái sang phải các nguyên tố sau biết bán kính nguyên tử của các nguyên tố: ₃Li, ₈O, ₉F, ₁₁Na ?

Câu 2: Cho các nguyên tố M (Z = 11), X (Z = 17), Y (Z = 9) và R (Z = 19). Độ âm điện của các nguyên tố tăng dần theo thứ tự nào?