Slide bài giảng Địa lí 9 kết nối bài 17: Vùng Tây Nguyên

Tóm lược nội dung

BÀI 17. VÙNG TÂY NGUYÊN

MỞ ĐẦU

Tây Nguyên có vị trí địa lí quan trọng về quốc phòng an ninh và có nhiều tiềm năng để phát triển kinh tế. Tây Nguyên có nhiều dân tộc cùng chung sống với bản sắc văn hoá đa dạng, đặc sắc. Điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của vùng Tây Nguyên có những thế mạnh và hạn chế gì? Ngành kinh tế nào là ngành thế mạnh của vùng?

Trả lời rút gọn:

- Thế mạnh:

+ Vùng Tây Nguyên có các cao nguyên xếp tầng rộng lớn, khá bằng phẳng với đất badan màu mỡ thuận lợi cho việc hình thành các vùng chuyên canh cây công nghiệp 

+ Khí hậu cận xích đạo, nóng quanh năm tạo điều kiện phát triển các loại cây công nghiệp 

+ Là khu vực thượng nguồn của nhiều hệ thống sông nên có tiềm năng thủy điện lớn 

+ Rừng gần 3 triệu ha giúp phát triển lâm nghiệp

+ Khoáng sản Bô xít có trữ lượng lớn giúp phát triển công nghiệp

- Hạn chế:

+ Mùa khô kéo dài, dẫn tới nguy cơ thiếu nước và cháy rừng nghiêm trọng

+ Nạn chặt phá rừng quá mức, nạn săn bắt động vật hoang dã

- Ngành kinh tế thế mạnh: kinh tế rừng, chế biến nông lâm sản, khai thác và chế biến khoáng sản

1. VỊ TRÍ ĐỊA LÍ VÀ PHẠM VI LÃNH THỔ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 1 và hình 17.1, hãy trình bày đặc điểm vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ của vùng Tây Nguyên

Trả lời rút gọn:

- Có tổng diện tích hơn 54 nghìn km, chiếm 16,5% diện tích cả nước

- Giáp với Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung, Đông Nam Bộ và hai nước Lào và Cam-pu-chia; có vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quốc phòng an ninh

- Có nhiều thuận lợi trong giao thương với các vùng trong nước và đóng vai trò quan trọng trong kết nối với các nước Đông Nam Á lục địa

2. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

Câu hỏi: Dựa vào hình 17.1 và thông tin mục 2, hãy trình bày thế mạnh và hạn chế về điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên của vùng Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

a. Thế mạnh: 

- Địa hình, đất:

+ Chủ yếu là các cao nguyên có độ cao khác nhau 

+ Cao nguyên có địa hình bề mặt xếp tầng, tương đối bằng phẳng, đất badan màu mỡ thuận lợi cho quy hoạch các vùng chuyên canh cây công nghiệp và cây ăn quả, phát triển lâm nghiệp

+ Có khối núi Kon Tum và khối núi cực Nam Trung Bộ, đất feralit đỏ vàng là chủ yếu, thuận lợi trồng dược liệu

- Khí hậu: 

+ Mang tính chất cận xích đạo, phân hoá rõ rệt thành mùa mưa và mùa khô

+ Khí hậu thuận lợi cho cây trồng nhiệt đới phát triển, mùa khô thuận lợi cho phơi, sấy nông sản

+ Một số khu vực khí hậu mát mẻ, có thể trồng cây cận nhiệt và phát triển du lịch

- Nguồn nước: 

+ Bắt nguồn của nhiều con sông

+ Sông chảy qua các bậc địa hình tạo tiềm năng thuỷ điện lớn

+ Các hồ tự nhiên và nhân tạo có khả năng tích trữ nước, điều tiết dòng chảy, cung cấp nước vào mùa khô

+ Nguồn nước ngầm khá phong phú, đóng vai trò quan trọng đối với sinh hoạt và sản xuất, nhất là trong mùa khô

- Sinh vật: 

+ Có nguồn tài nguyên rừng phong phú, trữ lượng lớn, tính đa dạng sinh học cao

+ Có nhiều loại gỗ quý và hệ động vật hoang dã phong phú với nhiều loài quý hiếm có ý nghĩa lớn về mặt khoa học và kinh tế.

- Khoáng sản quan trọng nhất của vùng là bộ-xít với trữ lượng lớn nhất cả nước 

- Cảnh quan thiên nhiên độc đáo, hùng vĩ kết hợp với các khu bảo tồn, vườn quốc gia đem lại thế mạnh để phát triển du lịch sinh thái

b. Hạn chế:

- Mùa khô kéo dài dẫn tới nguy cơ thiếu nước sản xuất, sinh hoạt và cháy rừng

- Nước ngầm nằm sâu và có sự suy giảm về trữ lượng gây khó khăn cho khai thác

- Đất đang bị suy thoái ảnh hưởng đến năng suất, chất lượng cây trồng

3. DÂN CƯ, VĂN HOÁ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 3, hãy :

- Nhận xét đặc điểm dân cư ở Tây Nguyên.

- Trình bày đặc điểm văn hoá nổi bật của các dân tộc Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

+ Số dân khoảng 6 triệu người, tỉ lệ tăng dân số tự nhiên là 1,25% cao hơn mức trung bình cả nước (Năm 2021)

+ Thưa dân nhất nước ta, tập trung chủ yếu ở nông thôn 

+ Đây là địa bàn có nhiều thành phần dân tộc nhất nước ta

- Đặc điểm văn hoá nổi bật của các dân tộc Tây Nguyên:

+ Là một trong những vùng có văn hoá đa dạng, độc đáo của nước ta

+ Có nhiều di sản vật thể, phi vật thể

+ Kiến trúc đặc trưng là nhà Rông, nhà Dài

+ Có nhiều loại nhạc cụ độc đáo 

+ Văn hoá Tây Nguyên ngày càng đa dạng 

4. CÁC NGÀNH KINH TẾ THẾ MẠNH

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục a và hình 17.2, hãy:

- Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây công nghiệp lâu năm ở Tây Nguyên

- Trình bày sự phát triển và phân bố của ngành trồng cây ăn quả ở Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

+ Là vùng chuyên canh cây công nghiệp lâu năm lớn của cả nước

+ Diện tích tích cây công nghiệp lâu nămchiếm hơn 40% tổng diện tích cây công nghiệp lâu năm của cả nước (Năm 2021)

+ Cà phê là cây trồng chủ lực trong đó cà phê đứng đầu cả nước về diện tích và sản lượng, được trồng nhiều ở Đắk Lắk, Đắk Nông và Gia Lai. Cao su và điều có diện tích và sản lượng đứng thứ hai cả nước, được trồng nhiều nhất ở Gia Lai, điều trồng nhiều nhất ở Đắk Lắk

+ Là vùng trồng cây ăn quả lớn

+ Cây ăn quả được trồng chủ yếu tại: Buôn Ma Thuột, Lâm Đồng, Pleiku,…

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục b và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành lâm nghiệp ở Tây Nguyên

Trả lời rút gọn:

- Hoạt động khai thác gỗ, trồng rừng đang được đẩy mạnh, sản lượng gỗ khai thác tăng lên hằng năm, gỗ được khai thác phục vụ cho xuất khẩu là chủ yếu

- Các lâm sản khác như măng, dược liệu,... cũng được khai thác nhiều 

- Diện tích rừng trồng mới nhiều nhất tại Gia Lai (42,1%), Đắk Lắk là tỉnh khai thác nhiều gỗ nhất vùng (50,3%)

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục c và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành sản xuất điện ở Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

- Năm 2021, sản lượng điện sản xuất của Tây Nguyên chiếm 10,3% tổng sản lượng điện cả nước

- Cơ cấu ngành sản xuất điện đa dạng, có cả thuỷ điện, điện gió, điện mặt trời

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục d và hình 17.2, hãy trình bày sự phát triển và phân bố của ngành du lịch ở Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

- Ngày càng phát triển bởi lợi thế về cảnh quan thiên nhiên, văn hoá đặc sắc

- Vùng tập trung phát triển các loại hình du lịch sinh thái, du lịch văn hoá, du lịch cộng đồng, du lịch nghỉ dưỡng.... 

- Các điểm đến nổi tiếng như: Buôn Đôn, hồ Lắk, Lang Biang, Măng Đen, Tà Đùng,... 

- Trong vùng đã hình thành các trung tâm du lịch như Đà Lạt, Buôn Ma Thuột,…

5. MỘT SỐ NGÀNH KINH TẾ THẾ MẠNH

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục 5, hãy trình bày các vấn đề môi trường trong phát triển kinh tế – xã hội vùng Tây Nguyên.

Trả lời rút gọn:

- Tây Nguyên đang phải đối mặt với một số vấn đề về môi trường và suy giảm tài nguyên trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

- Môi trường nước ở một số nơi bị ô nhiễm

- Nguồn nước đang đứng trước tình trạng cạn kiệt vào mùa khô 

- Hiện tượng mất rừng và suy thoái rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên vẫn đang diễn ra 

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu hỏi: Dựa vào bảng 17.3, hãy nhận xét sản lượng gỗ khai thác và diện tích rừng trồng mới ở Tây Nguyên giai đoạn 2010 – 2021.

Trả lời rút gọn:

- Từ năm 2010 đến năm 2021, sản lượng gỗ đã có sự tăng trưởng lớn (546,7 nghìn m³ (2010) - 753,7 nghìn m³ (2021)) 

- Diện tích rừng trồng mới đạt mức 27,4 nghìn ha (2010) tuy nhiên sau đó đã có sự suy giảm đạt 10,2 nghìn ha (2015). Đến năm 2021 đã có sự tăng trưởng và đạt 19 nghìn ha

Câu hỏi: Sưu tầm thông tin, hình ảnh về một số nét văn hoá đặc sắc của người dân Tây Nguyên (lễ hội, kiến trúc, nhạc cụ).

Bài làm chi tiết:

Học sinh tìm hiểu về văn hóa cồng chiêng và đàn đá