Slide bài giảng địa lí 10 kết nối bài 5: Hệ quả địa lí chuyển động của trái đất

Tóm lược nội dung

BÀI 5: HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Tại sao các em thường thấy ở cửa lễ tân các khách sạn có đồng hồ các nước chỉ các giờ khác nhau?

NỘI DUNG BÀI HỌC GỒM: 

• Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục
• Hệ quả địa lí do chuyển động quanh mặt trời
• Luyện tập 

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Hệ quả địa lí của chuyển động tự quay quanh trục

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  Em hãy trình bày đặc điểm chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất (chiều tự quay, trục quay của Trái Đất, chu kì tự quay....)?

Nội dung ghi nhớ:

- Đặc điểm chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất: 

+ chiều tự quay từ tây sang đồng (ngược chiều kim đồng hồ), 

+ trục Trái Đất nghiêng một góc khoảng 66°33′ với mặt phẳng quỹ đạo, 

+ chu kì tự quay là 24 giờ (một ngày đêm), 

+ vận tốc tự quay lớn nhất ở Xích đạo và nhỏ nhất ở hai cực,...

- Hệ quả sự luân phiên ngày đêm:

+ Trái Đất có sự luân phiên ngày đêm vì Trái Đất có dạng khối cầu, nên luôn được Mặt Trời chiếu sáng một nửa (ban ngày), còn một nửa chưa được chiếu sáng (ban đêm). Do Trái Đất tự quay quanh trục nên mọi nơi trên bề mặt Trái Đất lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối gây ra hiện tượng ngày đêm luân phiên nhau. 

- Hệ quả giờ trên Trái Đất: Vì Trái Đất có dạng khối cầu, lại không ngừng tự quay quanh trục nên tia sáng mặt trời không thể cùng lúc chiếu sáng khắp mọi nơi. Nơi được Mặt Trời chiếu sáng trước sẽ có giờ sớm hơn. Việt Nam sử dụng giờ của múi giờ số 7.

Hoạt động 2. Hệ quả địa lí do chuyển động quanh mặt trời

GV đưa ra câu hỏi:Em hãy mô tả đặc điểm chuyển động quanh Mặt Trời (quỹ đạo, hướng chuyển động, hưởng và độ nghiêng của trục Trái Đất, thời gian hoàn thành một vòng chuyển động)?

Nội dung ghi nhớ:

• Đặc điểm chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời:

- Quỹ đạo hình elip.

- Hướng chuyển động từ đông sang tây (ngược chiều kim đồng hồ).

- Trong quá trình chuyển động trên quỹ đạo, trục Trái Đất không đổi hướng và luôn nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo góc khoảng 66°33’B.

- Thời gian hoàn thành một vòng chuyển động là 365 ngày và 6 giờ.

• Hệ quả hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau: 

Do Trái Đất vừa tự quay quanh trục vừa quay xung quanh Mặt Trời, nhưng trục của Trái Đất không đổi hướng và nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo góc khoảng 66°33', dẫn đến hiện tượng ngày và đêm dài ngắn khác nhau theo thời gian và không gian. Trừ hai ngày 21 – 3 và 23 – 9 có ngày và đêm dài bằng nhau, ngày và đêm khác nhau giữa bán cầu Bắc và bán cầu Nam, càng xa Xích đạo thời gian chênh lệch giữa ngày và đêm càng lớn.

• Hệ quả hiện tượng các mùa trong năm (ở bán cầu Bắc):

- Từ ngày 21 – 3 đến ngày 22 – 6 là mùa xuân vì lúc này bán cầu Bắc chúc về phía Mặt Trời, ngày dài hơn đêm, góc nhập xạ lớn, mặt đất nhận được nhiều nhiệt, nhưng trước đó trải qua một mùa đông lạnh giá.

- Từ ngày 22 – 6 đến ngày 23 – 9 là mùa hạ vì bán cầu Bắc vẫn chúc về phía Mặt Trời, ngày vẫn dài hơn đêm, góc nhập xạ lớn, mặt đất đã tích nhiệt từ mùa xuân.

- Từ 23 – 9 đến 22 − 12 là mùa thu vì bán cầu Bắc ngả xa Mặt Trời, ngày ngắn hơn đêm, góc nhập xa nhỏ, mặt đất bắt đầu bị mất nhiệt nhưng không quả lạnh vì đã tích nhiệt từ mùa xuân và hạ.

- Từ ngày 22 – 12 đến ngày 21 – 3 năm sau là mùa đông vì bán cầu Bắc tiếp tục ngả xa Mặt Trời, ngày vẫn ngắn hơn đêm, góc nhập xạ nhỏ, mặt đất bị mất nhiệt và mất nhiệt từ mùa thu nên rất lạnh.

……………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Nguyên nhân sinh ra hiện tượng mùa trên Trái Đất là do đâu?

• A. Trái Đất tự quay từ Tây sang Đông.
• B. Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời theo hướng từ Tây sang Đông.
• C. Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời theo một trục nghiêng với góc nghiêng không đổi.
• D. Trái Đất chuyển động tịnh tiến quanh trục. 

Câu 2: Về mùa đông, ở các địa điểm trên bán cầu Bắc luôn có

• A. Ngày dài hơn đêm.
• B. Toàn ngày hoặc đêm.
• C. Đêm dài hơn ngày.
• D. Ngày đêm bằng nhau.

Câu 3: Ở bán cầu Bắc, hiện tượng ngày ngắn hơn đêm diễn ra trong khoảng thời gian nào?

• A. Từ 21/3 đến 22/6.
• B. Từ 21/3 đến 23/9.
• C. Từ 23/9 đến 21/3.
• D. Từ 23/9 đến 22/12.

Câu 4: Việt Nam nằm trong múi giờ số

• A. 6.
• B. 4.
• C. 7.
• D. 5.

Câu 5: Nếu múi giờ số 12 đang là 18 giờ ngày 15 – 2 thì cùng lúc đó Việt Nam (múi giờ số 7) đang là mấy giờ, ngày bao nhiêu?

• A. 13 giờ ngày 15 - 2.
• B. 13 giờ ngày 14 - 2.
• C. 23 giờ ngày 15 - 2.
• D. 23 giờ ngày 14 - 2.

Nội dung ghi nhớ:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Giải thích tại sao người hâm mộ bóng đá ở Việt Nam, muốn theo dõi trực tiếp các trận bóng của giải ngoại hạng Anh thường phải thức đêm để xem, trong khi thực tế các trận bóng bên Anh thường được bắt đầu vào buổi chiều.

Câu 2: Giải thích câu tục ngữ:

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng,

Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

Câu tục ngữ đó đúng với những khu vực nào trên Trái Đất?