Slide bài giảng địa lí 10 kết nối bài 14: Đất trên trái đất

Tóm lược nội dung

BÀI 14: ĐẤT TRÊN TRÁI ĐẤT

Mở đầu

Câu hỏi: Đất được hình thành như thế nào? Những nhân tố nào tham gia vào quá trình hình thành đất?

Trả lời:

Đât được tạo thành do quá trình phong hóa các loại đá, gồm các thành phần chính: chất khoáng, chất hữu cơ, nước và không khí

Hình thành kiến thức mới

Câu hỏi 1: Dựa vào hình 14.1 và thông tin trong mục 1, hãy:

- Trình bày khái niệm về đất.

- Nêu sự khác nhau giữa lớp vỏ phong hoá và đất.

Trả lời:

* Khái niệm về đất:  Đất là lớp vật chất mỏng bao phủ bề mặt các lục địa và đảo, được tạo thành do quá trình phong hoá các loại đá. Đât được câu tạo bởi các thành phân chính bao gồm chât khoáng, chất hữu cơ, không khí và nước. Đặc trưng cơ bản của đất là độ phì

* Nêu sự khác nhau giữa lớp vỏ phong hoá và đất:

  - Vỏ phong hoá là sản phẩm phong hoá của đá gốc, phần trên cùng của vỏ Trái Đất, chịu ảnh hưởng của nhiều yêu tô bên ngoài, có cấu trúc phân tầng theo chiều thăng đứng.

  - Đất là lớp vật chất mỏng bao phủ bề mặt các lục địa và đảo, được tạo thành do quá trình phong hoá các loại đá

Câu hỏi 2: Dựa vào thông tin và hình 14.2 trong mục 2, hãy trình bày các nhân tố hình thành đất.

Trả lời:

Các nhân tố hình thành đất:

1. Đá mẹ

  - Khái niệm: Là các sản phẩm được phá hủy từ đá gốc (nham thạch).

  - Vai trò: Cung cấp chất vô cơ cho đất, quyết định thành phần cơ giới, khoáng vật, ảnh hưởng trực tiếp tính chất lí, hóa của đất.

2. Khí hậu

  - Ảnh hưởng trực tiếp:

Ảnh hưởng đến sự hình thành đất thông qua nhiệt - ẩm.

Nhiệt, ẩm ảnh hưởng đến sự hòa tan, rửa trôi, tích tụ vật chất.

  - Ảnh hưởng gián tiếp qua tác động: khí hậu → sinh vật → đất.

3. Sinh vật

- Thực vât: Cung cấp vật chất hữu cơ, rễ phá hủy đá.

 - Vi sinh vật: Phân giải xác súc vật tạo mùn.

  - Động vật: sống trong đất là biến đổi tính chất đất (giun, kiến mối).

4. Địa hình

  - Địa hình dốc: đất bị xói mòn, tầng phong hóa mỏng.

  - Địa hình bằng phẳng: bồi tụ là chủ yếu, tầng phong hóa dày.

  - Địa hình: Ảnh hưởng đến khí hậu vành đai đất khác nhau theo độ cao.

5. Thời gian

  - Khái niệm: Tuổi đất chính là thời gian hình thành đất.

  - Vai trò: Tuổi của đất là nhân tố biểu thị thời gian tác động của các yếu tố hình thành đất dài hay ngắn, còn thể hiện cường độ của các quá trình tác động đó.

- Các vùng tuổi đất:

Vùng nhiệt đới, cận nhiệt: đất nhiều tuổi.

Vùng ôn đới, cực: đất ít tuổi.

6. Con người

 - Hoạt động tích cực: nâng độ phì cho đất, chống xói mòn.

 - Hoạt động tiêu cực: đốt rừng làm nương rẫy, xói mòn đất.

Luyện tập

Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ thể hiện các nhân tố hình thành đất.

Trả lời:

Câu hỏi 2: Tại sao trên Trái Đất có nhiều loại đất khác nhau?

Giải chi tiết:

 - Bất kì loại đất tự nhiên nào trên Trái Đất cũng được hình thành bởi năm nhân tố, đó là đá mẹ, khí hậu, địa hình, sinh vật và thời gian. Tuỳ vào điều kiện hình thành mà mỗi nhân tố có sự tác động mạnh, yếu khác nhau, tạo nên các loại đất khác nhau về tính chất, thành phần và giá trị sử dụng.

- Ví dụ: Sự tham gia của nhân tố khí hậu trong sự hình thành các loại đất khác nhau

+ Vành đai nhiệt đới phổ biến nhất là quá trình hình thành đất feralit đỏ vàng.

+ Vành đai ôn đới, hình thành các loại đất đông kết dưới rừng taiga như đất pốtzôn, đất đầm lầy.

+ Khí hậu ôn đới hải dương ấm và ẩm, hình thành đất nâu hoặc đất xám.

Vận dụng

Nhiệm vụ: Tìm hiểu về một số biện pháp để tăng độ phì, chống ô nhiễm, thoái hoá đất.

Trả lời:

Một số biện pháp để tăng độ phì, chống ô nhiễm, thoái hóa đất:

- Tăng mật độ cây xanh, trồng và bảo vệ rừng nhằm tăng nguồn nước ngầm, chống xói mòn đất.

- Tưới tiêu hợp lí.

- Luân canh cây trồng.

- Bổ sung các chất hữu cơ cho đất (bón phân xanh, phân chuồng, phân ủ, rơm rạ,…).

- Làm ruộng bậc thang trên đất dốc,…