VĂN BẢN. ÔNG LÃO ĐÁNH CÁ VÀ CON CÁ VÀNG

CHUẨN BỊ

Câu 1: Khi đọc truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, em cần chú ý:

• Nhận biết được các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể.
• Xác định các nhân vật trong truyện và tìm hiểu đặc điểm tính cách của nhân vật chính (qua ngoại hình, điệu bộ, hành động, lời nói, suy nghĩ...)
• Chỉ ra được các chi tiết ảo và tác dụng của chúng trong truyện
• Suy nghĩ về ý nghĩa của truyện, những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm trong đó

Giải rút gọn:

• Các sự việc chính và diễn biến nội dung câu chuyện được kể:
• Một ông lão nghèo ra biển đánh cá bắt được cá vàng và thả nó về biển. Nó bản nếu ông lão cần gì nó sẽ giúp ông.
• Về đến nhà, ông lão kể chuyện cho vợ nghe, mụ vợ mắng ông lão và đòi cá vàng đáp ứng yêu cầu của mụ.
  • Lần thứ nhất, mụ đòi một cái máng lợn ăn mới.
  • Lần thứ hai, mụ đòi một cái nhà rộng.
  • Lần thứ ba, mụ đòi làm một bà nhất phẩm phu nhân.
  • Lần thứ tư, mụ đòi làm nữ hoàng.
  • Lần thứ năm, mụ đòi làm Long Vương ngự trên mặt biển.
  • Lần thứ năm đòi hỏi, cá vàng tức giận nhưng không nói gì.
• Khi ông lão trở về, trước mắt lão lại thấy túp lều nát ngày xưa và mụ vợ ngồi trên máng lợn sứt mẻ.
• Tính cách: 
• Ông lão: thật thà, tốt bụng, không tham lam nhưng nhu nhược
• Mụ vợ: tham lam vô độ, quá quắt, bạc tình, bạc nghĩa
• Chi tiết tưởng tượng kì ảo:
• Cá vàng khi mắc lưới cất tiếng xin tha và hứa trả ơn
• Mỗi lần ra biển ông lão gọi cá vàng thì con cá sẽ bơi lên
• Cá vàng có phép thuật thực hiện điều ước của ông và cũng có thể lấy lại tất cả.

=> Tác dụng: câu chuyện li kì hấp dẫn, làm nổi bật giá trị nội dung, ý nghĩa của tác phẩm

• Thông điệp ý nghĩa: ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc.

Câu 2: Đọc trước truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng, tìm hiểu thêm về tác giả: A-lếch-xan-dro Xec-ghe-e-vich Pu-skin (Aleksandr Sergeyevich Pushkin)

Giải rút gọn:

• Là một nhà thơ, nhà viết kịch và tiểu thuyết gia người Nga của thời kỳ Lãng mạn. 
• Các nhà phê bình coi nhiều tác phẩm của ông là kiệt tác.
• Pu-skin là người khai sinh ra sự phát triển lâu dài và hiệu quả của nền văn học hiện thực Nga, vì ông đã đạt được lý tưởng hiện thực bằng cách "trình bày ngắn gọn hiện thực". 

CÂU HỎI GIỮA BÀI

Câu 1: Các chi tiết nào hoàn biết hoàn cảnh sống của ông lão và cách ông lão cư xử với cá vàng?

Giải rút gọn:

• Hoàn cảnh sống của ông:
• Hai vợ chồng ông lão đánh cá ở với nhau trong một túp lều nát trên bờ biển
• Ngày ngày chồng đi đánh cá, vợ ở nhà kéo sợi
• Cách cư xử của ông lão với cá vàng:
• Ngạc nhiên nhưng rồi cũng thả con cá xuống biển
• Trời phù họ cho ngươi! Ngươi trở về biển khơi mà vùng vẫy. Ta không đòi hỏi gì cả, ta cũng chẳng cần gì cả.

® Tính cách: tốt bụng, giúp đỡ không cần trả ơn

Câu 2: Lần thứ nhất, bà vợ đã yêu cầu ông lão điều gì? Lúc này, cảnh biển thế nào?

Giải rút gọn:

• Mụ vợ bắt ông lão quay lại biển xin con cá vàng một cái máng cho lợn ăn
• Cảnh biển: mặt biển gợn sóng êm ả

Câu 3: Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai có gì khác với lần thứ nhất? Hãy tiếp tục chú ý chi tiết tả cảnh biển trong phần này

Giải rút gọn:

• Đòi hỏi và thái độ của vợ ông lão ở lần thứ hai khác ở lần đầu là ước nguyện lớn dần: Mụ đòi một tòa nhà đẹp
• Cảnh biển lần thứ hai: biển đã gợn sóng

Câu 4: Câu nào cho biết đòi hỏi mới và thái độ của vợ ông lão? Cảnh biển có thay đổi gì so với lần trước?

Giải rút gọn:

• Đồ ngu! Ngốc sao ngốc thế! Đòi một cái nhà thôi à? Trời! Đi tìm ngay con cá và bảo nó rằng tao không muốn làm một mụ nông dân quèn, tao muốn làm một bà nhất phẩm phu nhân kia
• Cảnh biển lần thứ ba lúc này: biển nổi sóng dữ dội

Câu 5: Lần này, người vợ lại có đòi hỏi gì? Cách cư xử của bà ta với ông lão như thế nào?

Giải rút gọn:

• Lần này người vợ đòi hỏi muốn làm nữ hoàng
• Cách cư xử lúc này của bà ta với chồng rất vô tình bạc nghĩa:
• Xưng mày- bà
• Bắt chồng đi quét dọn chuồng ngựa
• Tát vào mặt ông khi ông có ý không muốn đi
• Nếu ông không ra biển sẽ bắt người lôi ông đi

Câu 6: Vợ ông lão muốn cá vàng làm điều gì? Tác giả đã tả cảnh biển trong phần này thế nào?

Giải rút gọn:

• Vợ ông lão muốn cá vàng cá vàng biến mụ ta thành Long Vương ngự trị trên mặt biển để bắt cá vàng hầu hạ mụ và làm theo ý mụ
• Cảnh biển lúc này: biển nổi sóng ầm ầm

Câu 7: Quan sát bức tranh để hiểu nội dung được nói tới trong đó, nét mặt ông lão và bà vợ thể hiện điều gì?

Giải rút gọn:

Bức tranh là khung cảnh sau 5 lần ông lão ra biển cầu xin, khi ông xin cho mụ vợ thành Long Vương, điều ước khi ấy quá phi lí khiến cá tức giận mà biến mọi thứ trở về ban đầu. 

CÂU HỎI CUỐI BÀI

Câu 1: Hãy liệt kê ra vở những chỉ tiết thể hiện sự đòi hỏi, thái độ, hành động của vợ ông lão đánh cá; phản ứng của ông lão đánh cá và trạng thái của biển trong các phần 2,3,4,5,6 theo gợi ý sau:

Giải rút gọn:

Câu 2: Từ bảng thống kê trên, em có nhận xét gì về tính cách của vợ ông lão đánh cá và ông lão đánh cá?

Giải rút gọn:

Tính cách của:

• Ông lão: thật thà, tột bụng, không tham lam nhưng nhu nhược
• Mụ vợ: tham lam vô độ, quá quắt, bạc tình

Câu 3: Cảnh biển trong mỗi lần ông lão ra gọi cá vàng thay đổi theo chiều hướng như thế nào? Theo em, sự thay đổi đó có ý nghĩa gì?

Giải rút gọn:

• Cảnh biển thay đổi:
• Lần 1: gợn sóng êm ả
• Lần 2: biển đã gợn sóng
• Lần 3: biển nổi sóng dữ dội
• Lần 4: biển nổi sóng mù mịt
• Lần 5: biển nổi sóng ầm ầm
• Ý nghĩa của sự thay đổi: Thái độ của biển cũng chính là thái độ của nhân dân khi chứng kiến sự thay đổi của mụ vợ. Ban đầu, khi những yêu cầu còn chính đáng thì nhẹ nhàng, càng ngày càng quá quắt, khó chấp nhận và đến cuối thì trở nên giận dữ.

Câu 4: Bài học em rút ra được từ câu chuyện này là gì?

Giải rút gọn:

Bài học: ca ngợi lòng biết ơn đối với những người nhân hậu và nêu ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bội bạc từ đó thể hiện ước mơ của nhân dân ta về một xã hội công bằng

Câu 5: Hãy nêu một điểm giống và một điểm khác nhau nổi bật của truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng (Pu-skin) và truyện cổ tích dân gian (Gợi ý: tìm điểm giống và khác về tác giả; yếu tố hoang đường, kì ảo; kiểu nhân vật;...).

Giải rút gọn:

• Giống nhau ở:
• Có các yếu tố kì ảo, hoang đường:
• Kiểu nhân vật theo mô típ: người hiền gặp lành, kẻ tham lam sẽ có bài học thích đáng
• Khác nhau ở:
• Văn học dân gian là sáng tác của nhân dân lao động truyền miệng từ đời này qua đời khác
• Còn tác phẩm trên là do nhà văn người Nga viết