BÀI 10: MẶT CẮT VÀ HÌNH CẮT

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát hình 10.1, hãy cho biết: 

• Các nét đứt mảnh trên hình chiếu đứng thể hiện phần nào của vật thể?
• Làm thế nào để thể hiện rõ phần cấu tạo bên trong của vật thể?

Giải rút gọn: 

• Các nét đứt mảnh thể hiện mặt trong của vật thể.
• Để thể hiện rõ phần cấu tạo bên trong ta biểu diễn bằng nét đứt.

I. KHÁI NIỆM

Hình thành kiến thức: Quan sát hình 10.2b và cho biết sự khác nhau giữa hình cắt và mặt cắt.

Giải rút gọn: 

Sự khác nhau giữa hình cắt và mặt cắt:

• Mặt cắt: biểu diễn đường bao ngoài của vật thể nằm trên mặt phẳng cắt.
• Hình cắt: biểu diễn mặt cắt và các đường bao của vật thể sau mặt phẳng cắt.

II. MẶT CẮT

1. Một số loại mặt cắt

Hình thành kiến thức: Có mấy loại mặt cắt và được sử dụng khi nào?

Giải rút gọn: 

Có 2 loại mặt cắt:

• Mặt cắt rời: được đặt bên ngoài hình chiếu, khi đường bao mặt cắt phức tạp.
• Mắt cắt chập: được đặt tại vị trí mặt phẳng cắt, khi đường bao mặt cắt đơn giản.

2. Vẽ mặt cắt

Hình thành kiến thức: Vị trí của mặt phẳng cắt trên hình chiếu hình 10.4a và 10.4b thể hiện như thế nào?

Giải rút gọn: 

• Hình 10.4a: được đặt bên ngoài hình chiếu, có thể được đặt ở vị trí bất kì trên bản vẽ và phải có kí hiệu kèm theo.
• Hình 10.4b: được đặt tại vị trí mặt phẳng cắt đi qua ngay trên hình chiếu, đường bao ngoài được vẽ bằng nét liền mảnh.

Hình thành kiến thức: Mặt cắt rời (hình 10.4a) và mặt cắt chập (hình 10.4b) khác nhau như thế nào về nét vẽ và vị trí đặt mặt cắt so với hình chiếu?

Giải rút gọn: 

Khác nhau về nét vẽ và vị trí đặt mặt cắt so với hình chiếu:

• Nét vẽ:
  • Mặt cắt rời: nét liền đậm
  • Mặt cắt chập: nét liền mảnh
• Vị trí đặt mặt cắt: 
  • Mặt cắt rời: đặt bên ngoài hình chiếu
  • Mặt cắt chập: đặt tại vị trí mặt phẳng cắt đi qua ngay trên hình chiếu.

Thực hành: Hãy vẽ mặt cắt của vật thể hình 10.5 theo tỉ lệ 2:1

Giải rút gọn: 

III. HÌNH CẮT

1. Một số loại hình cắt

Hình thành kiến thức: Quan sát Hình 10.7, cho biết phần hình cắt đặt ở phía nào của trục đối xứng? Tại sao không thể hiện nét đứt bên phần hình chiếu?

Giải rút gọn: 

• Ở phía nửa bên kia của trục đối xứng, đối xứng với phần hình chiếu. 
• Vì phần hình cắt nó nằm gọn về một bên so với trục đối xứng.

2. Vẽ hình cắt

Hình thành kiến thức: Quan sát hình 10.9b cho biết:

• Tại sao khi vẽ hình cắt đứng, nét cắt được vẽ trên hình chiếu bằng?
• Hướng mũi tên cho biết phần nào của vật thể được bỏ đi?
• Dựa vào nét cắt, cho biết phần đặc, phần rỗng mà mặt phẳng đi qua.

Giải rút gọn: 

• Do vị trí hình cắt đứng, khi cắt theo hướng chiếu đó, nét cắt ảnh hưởng tới hình chiếu bằng của vật thể.
•  Hướng mũi tên trong hình cho biết phần mặt phẳng đứng bị bỏ đi.
• Phần đặc mặt phẳng đi qua là khối hình chữ U (hình chiếu cạnh); phần rỗng mặt phẳng đi qua là lỗ hình trụ.

Thực hành: Hãy vẽ hình cắt của vật thể hình 10.10 theo tỉ lệ 2:1

Giải rút gọn: 

Luyện tập: Trục có lỗ vuông xuyên suốt ở giữa và được cắt bằng mặt phẳng cắt như hình 10.11a. Em hãy chọn mặt cắt, hình cắt đứng và giải thích tại sao?

Giải rút gọn: 

Mặt cắt: hình (c) ; hình cắt : hình (e).

Vì mặt cắt là hình biểu diễn bao ngoài của vật thể nằm trên mặt phẳng cắt ; hình cắt là hình biểu diễn mặt cắt và các đường bao của vật thể sau mặt phẳng cắt.

Vận dụng: Hãy sưu tầm bản vẽ có mặt cắt hoặc hình cắt và cho biết ý nghĩa của mặt cắt hoặc hình cắt đó trên bản vẽ kĩ thuật.

Giải rút gọn: