VĂN BẢN: ROMEO VÀ JULIET

MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:

- Nhận biết và phân tích được một số yếu tố của bi kịch như: xung đột, hành động, cốt truyện, nhân vật, lời thoại.

- Nhận biết được những thay đổi trong suy nghĩ, tình cảm, lối sống và cách thưởng thức, đánh giá của cá nhân do văn bản đã học mang lại. 

PHẦN I. TÁC GIẢ, TÁC PHẨM

1. Khám phá tri thức ngữ văn

a. Xung đột không thể giải quyết giữa khát vọng cao đẹp của con người với khả năng, tình thế thực hiện.

b. Mâu thuẫn giữa cái thiện với cái ác, cái cao cả với cái thấp hèn, cái mới với cái cũ, cái tiến bộ với cái phản tiến bộ, giữa các mặt khác nhau của tính cách, giữa mong muốn chủ quan và điều kiện khách quan, giữa các giá trị khác nhau của đời sống,…

c. Có sức mạnh lớn lao, phẩm chất cao cả, mang trong mình những lí tưởng, khát vọng đẹp đẽ,... nhưng phải đối mặt với số phận nghiệt ngã, những quyết định khó khăn, sự không thuận lợi của hoàn cảnh,...

d. Thể hiện sự căng thẳng, những giằng xé nội tâm, có tính hùng biện, triết lí, mĩ lệ, trau chuốt...

e. Thường mượn từ lịch sử hay huyền thoại, đề cập những vấn đề lớn, có tính vĩnh cửu của cuộc sống con người.

g. Biểu thị chuỗi hành động tuân theo quy tắc nhân quả, dẫn tới kết cục bi thảm của nhân vật chính.

2. Tác giả Uy-li-am Sếch-xpia

- Uy-li-am Sếch-xpia (1564 - 1616) là nhà viết kịch kiệt xuất ở Anh thời đại Phục hưng.

- Sáng tác của ông thấm đẫm tình yêu, lòng tin đối với con người (chủ nghĩa nhân văn). 

- Đặc điểm nổi bật trong sáng tác của ông là nội dung đa dạng, tư tưởng lớn lao, hình tượng sắc nét, ngôn ngữ điêu luyện. 

- Được coi là “nhà pháp sư” của ngôn ngữ Anh.

- Ông đã sáng tác gần 40 vở kịch thuộc nhiều thể loại, nổi bật nhất vẫn là bi kịch. Tiêu biểu có thể kể đến như Rô-mê-ô và Giu-li-ét, Hăm-lét (Hamlet),…

3. Vở kịch Rô-mê-ô và Giu-li-ét.

- Được sáng tác vào năm 1594 - 1595.

- Gồm có 5 hồi, viết bằng thơ xen lẫn văn xuôi, dựa trên một câu chuyện có thật. 

- Vở kịch được coi là bản tình ca say đắm nhất, ca ngợi tình yêu trong sáng, chân thành, thủy chung, dám vượt lẻn hận thù để giành lấy quyền tự do và hưởng hạnh phúc. 

- Nội dung vở kịch:

Dòng họ Ca-piu-lét và Môn-ta-ghiu ở thành Vê-rô-na nước Ý vốn có mối thâm thù. > Một hôm, gia đình Ca-pu-lét tổ chức đêm hội hóa trang nhân dịp con gái họ là Giu-li-ét tròn 14 tuổi > Rô-mê-ô, con trai nhà Môn-ta-ghiu cùng các bạn hóa trang tham dự > Chàng đã yêu Giu-li-ét từ cái nhìn đầu tiên > Con trai Vương chủ thành Vê-rô-na là Pa-rít đang muốn cầu hôn Giu-li-ét > Sau buổi tiệc, Rô-mê-ô gặp Giu-li-ét bày tỏ tình yêu. > Đôi trai gái yêu nhau thắm thiết và làm phép cưới bí mật. > Anh họ Giu-li-ét là Ti-bân giết người của họ Môn-ta-ghiu > Rô-mê-ô giết Ti-bân > Rô-mê-ô bị đi đày biệt xứ. > Giu-li-ét bị ép lấy Pa-rít. > Giu-li-ét uống thuốc ngủ giả chết. > Rô-mê-ô bí mật trở về. > Rô-mê-ô uống thuốc độc chết. > Giu-li-ét tự sát. > Hai dòng họ xoá hận thù.

PHẦN II: TÌM HIỂU VĂN BẢN

- Sự việc: Rô-mê-ô gặp Giu-li-ét sau đêm hội hoa trang và hai người bày tỏ tình yêu. Đây là điểm “thắt nút” (tạo tình huống kết nối các nhân vật) của cốt truyện 5 thành phần thường thấy trong kịch (giới thiệu - thắt nút - phát triển - đỉnh điểm - mở nút). Sự việc này có liên hệ nhân quả với các sự việc sau của vở kịch và kết cục bi kịch.

1. Tình thế của hai nhân vật khá éo le: hai dòng họ có mối thâm thù.

+ Họ gặp nhau trong vườn nhà của họ Ca-piu-lét. Rô-mê-ô là người của dòng họ Môn-ta-ghiu. Chàng biết rõ gia đình và dòng họ mình vốn có mối thâm thù với nhà Ca-piu-lét nhưng van không quản ngại, vượt tường đến đứng dưới ban công phòng Giu-li-ét mong gặp được người mình yêu. Giu-li-ét cũng đã dự cảm được tình thế ngay trong đêm dạ hội khi biết danh tính Rô-mê-ô: "Một mối thù sinh một mối tình/ Vội chi sớm gặp, biết đành muộn sao!/ Tình đâu trắc trở gian lao/ Hận thù mà hoa khát khao ân tình". Nhưng khi gặp Rô-mê-ô trong đêm, nàng vẫn đi theo tiếng gọi của trái tim, bày tỏ tình yêu với chàng.

+ Hai nhân vật đã bất chấp mối thù dòng họ để gặp nhau và bày tỏ tình yêu.

2. Xung đột giữa tình yêu và hoàn cảnh:

+ Bản thân đoạn trích chưa phải là đỉnh điểm của xung đột, song, hoàn cảnh gặp gỡ, những mong muốn, những mối lo sợ của nhân vật khi bày tỏ tình yêu đã mách bảo xung đột sẽ tiến triển đến mức khốc liệt. Sự kiện Rô-mê-ô gặp Giu-li-ét trong vườn nhà Ca-piu-lét, hai người bày tỏ tình yêu mặc dù biết hai gia đình có mối thâm thù sẽ dẫn đến những sự kiện khác như: bí mật làm lễ thành hôn, Giu-li-ét chấp nhận uống thuốc ngủ giả chết để cưỡng lại sự sắp đặt hôn nhân của gia đình và chờ đợi Rô-mê-ô trở về, Rô-mê-ô bí mật trở về, tưởng Giu-li-ét chết thật nên tự sát, Giu-li-ét tự sát khi thấy Rô-mê-ô chết.

+ Cái chết của hai nhân vật là kết cục tất yếu khi hai dòng họ vẫn giữ mối thù hận mà đôi trẻ thì lại chẳng thể từ bỏ tình yêu.

- Vở kịch kết thúc bằng cái chết của đôi uyên ương, nhưng cái chết của họ khẳng định một chân lí cao đẹp: không gì có thể ngăn cản được tình yêu. Tình yêu và sự quên thân của họ khiến cho hai dòng họ tỉnh ngộ và đi đến hoà giải. Bức tượng vàng mà hai dòng họ sẽ dựng lên để tưởng nhớ họ cũng là sự ghi dấu một mối tình trong sáng, bất tử. Cái chết của Rô-mê-ô và Giu-li-ét khích lệ con người tin tưởng vào sức mạnh của tình yêu, khẳng định cuộc sống không nên hận thù. Bi kịch gieo vào tâm trí người đọc (người xem) sự khiếp sợ, thương cảm, từ đó giúp người đọc (người xem) biết căm ghét những điều ác, hướng đến những điều tốt lành, cao thượng.

- Những xung đột được đề cập tới trong vở kịch: xung đột giữa hai dòng họ, xung đột giữa lễ giáo phong kiến và quyền tự do yêu đương.

3. Lời thoại và tâm trạng nhân vật

- Đối thoại, độc thoại.

- Người đọc nhận thấy tình yêu nồng nhiệt của Rô-mê-ô khi nhìn thấy Giu-li-et xuat hien trên cửa sổ. Lời độc thoại này cũng cho ta hình dung được vẻ kiều diễm của nàng Giu-li-ét. (Đây là sự khác biệt của kịch so với truyện. Sự miêu tả trong truyện thường thuộc về lời người kể chuyện. Miêu tả trong kịch thuộc về lời nhân vật).

- Cách nói của nhân vật: hoa mĩ, nhiều hình ảnh (mặt trời, trăng, sao), nhiều thán từ (dùng khá nhiều câu cảm thán thể hiện cầm xúc trào dâng), nhiều so sánh ví von ... Điều nay thể hiện tính chất mĩ lệ, trau chuốt của ngôn từ bi kịch.

Tâm trạng của các nhân vật:

- Rô-mê-ô: ngất ngây, say đầm, quyết tâm  vượt mọi trở ngại để đến với tình yêu.

- Giu-li-ét: có tình yêu cháy bỏng, ý thức vượt lên mối thù dòng họ, quyết tâm đến với tình yêu, sẵn sàng từ bỏ dòng họ vì tình yêu, lo lắng, sợ Rô-mê-ô bị bắt ...

PHẦN III: TỔNG KẾT

- Đoạn trích thể hiện tình yêu say đắm,  mãnh liệt của Rô-mê-ô và Giu-li-ét trong hoàn cảnh hai dòng họ có mối thâm thù. Tình yêu của họ dù kết thúc bi thảm nhưng đã hóa giải được hận thù.

Vở kịch hướng người đọc (người xem) đến những giá trị nhân văn cao cả.

- Đoạn trích cho thấy đặc điểm lời thoại của bi kịch, đó là tính chất mĩ lệ, trau chuốt.