I. Mục tiêu

• Rèn luyện kĩ năng sử dụng kính hiển vi và kĩ năng làm tiêu bản hiển vi.
• Biết cách điều khiển sự đóng mở của các tế bào khí khổng thông qua điều khiển mức độ thẩm thấu ra vào tế bào.
• Quan sát và vẽ được tế bào đang ở các giai đoạn co nguyên sinh khác nhau.
• Tự mình thực hiện được thí nghiệm theo quy trình đã cho trong SGK.

II. Chuẩn bị

1. Mẫu vật

• Lá thài lài tía hoặc một số lá cây có tế bào với kích thước tương đối lớn và dễ tách lớp biểu bì ra khỏi lá.

2. Dụng cụ và hóa chất

• Kính hiển vi quang học với vật kính x10, x40 vật kính x10 hoặc x15
• Lưỡi dao cạo râu, phiến kính và lá kính.
• Ống nhỏ giọt
• Nước cất, dung dịch muối (hoặc đường) loãng.
• Giấy thấm.

III. Nội dung và cách tiến hành

1. Quan sát hiện tượng co và phản co nguyên sinh ở tế bào biểu bì lá cây

• Dùng dao lam tách lớp biểu bì cho lên phiến kính đã nhỏ sẵn 1 giọt nước cất
• Đặt lá kính lên mẫu. Hút nước xung quanh bằng giấy thấm.
• Quan sát dưới kính hiển vi (quan sát ở x10 sau đó là x40).
• Vẽ các tế bào biểu bì bình thường và các tế bào cấu tạo nên khí khổng quan sát được.
• Lấy tiêu bản ra khỏi kính. Nhỏ dung dịch muối vào mẫu, dùng giấy thấm phía đối diện.
• Quan sát dưới kính hiển vi (quan sát ở x10 sau đó là x40).
• Vẽ các tế bào đang bị co nguyên sinh chất quan sát được.

2. Thí nghiệm phản co nguyên sinh và việc điều khiển sự đóng mở khí khổng

• Lấy tiêu bản ra khỏi kính. Nhỏ một giọt nước cất vào rìa của lá kính, dùng giấy thấm phía đối diện.
• Quan sát dưới kính hiển vi.
• Vẽ các tế bào quan sát được dưới kính hiển vi

IV. Thu hoạch

1. Quan sát hiện tượng co và phản co nguyên sinh ở tế bào biểu bì lá cây

• Ban đầu tế bào được ngâm trong nước cất → nước thấm vào tế bào → tế bào trương nước → khí khổng mở ra.

• Khi cho dung dịch muối vào tiêu bản, môi trường bên ngoài trở lên ưu trương → nước thấm từ tế bào ra ngoài → tế bào mất nước → tế bào co lại, lúc này màng sinh chất tách khỏi thành tế bào → hiện tượng co nguyên sinh → khí khổng đóng.

Các dạng co trong quá trình co nguyên sinh:

2. Thí nghiệm phản co nguyên sinh và việc điều khiển sự đóng mở khí khổng

• Khi cho thêm nước cất vào tiêu bản → môi trường ngoài nhược trương → nước lại thấm vào trong tế bào → tế bào từ trạng thái co nguyên sinh trở lại trạng thái bình thường (phản co nguyên sinh) → khí khổng mở.