BÀI 21 - CÔNG NGHỆ TẾ BÀO

MỞ ĐẦU

Câu 1: Các phương pháp lai tạo giống vật nuôi và cây trắng truyền thông tạo ra các cá thể con mang những đặc tính di truyền giống bố mẹ và những đặc điểm sai khác so với bố mẹ. Vậy, để tạo ra hàng loạt cây trắng từ một phân cơ thể (mô hoặc tế bào) và mang đặc điểm giống hệt cơ thể bố. mẹ thì người ta thường đùng phương pháp nào? Tại sao?

Giải nhanh:

Người ta sử dụng công nghệ tế bào để nhân bản vô tính vật nuôi, cây trồng. Tại vì phương pháp này dựa trên tính toàn năng của tế bào, nguyên lý phân chia và biệt hóa của tế bào để tạo ra sản phẩm là các dòng tế bào, cơ quan, cơ thể với số lượng lớn.

I. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO LÀ GÌ?

Câu 1: Quan sát Hình 21.1 và 21.2 hãy cho biết thế nào là công nghệ tế bào.

Giải nhanh:

Công nghệ tế bào là quy trình kỹ thuật nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo thành cơ quan hoặc cơ thể hoàn chỉnh.

Luyện tập: Nêu những thành tựu của công nghệ tế bào mà em biết.

Giải nhanh:

Nhân bản vô tính cừu Dolly, nhân giống các loại cây dược liệu quý, các giống cây ăn quả tốt và các loại cây cảnh có giá trị cao.

Câu 2: Cơ sở khoa học của công nghệ tế bào là gì?

Giải nhanh:

Cơ sở khoa học của công nghệ tế bào là dựa trên tính toàn năng, khả năng biệt hóa và phân biệt của tế bào, cùng khả năng phân chia và điều khiển sự biệt hóa bằng các thành phần môi trường, đặc biệt là hormone sinh trưởng.

Câu 3: Quan sát Hình 21.2 và 21.3, cho biết nguyên lí để thực hiện công nghệ tế bào là gì?

Giải nhanh:

Công nghệ tế bào là quá trình nuôi cấy tế bào hoặc mô trên môi trường dinh dưỡng nhân tạo để tạo thành cơ quan hoặc mô cơ thể.

Câu 4: Quan sát hình 21.3 và 21.4 cho biết tính toàn năng của tế bào là gì. Tính toàn năng của tế bào thực vật và tế bào động vật giống hay khác nhau?

Giải nhanh:

Tế bào quy định tất cả các đặc tính của sinh vật. Tế bào thực vật có khả năng tái tạo một cá thể từ một mô hoặc tế bào ban đầu. Động vật có khả năng tái tạo tế bào giống nhau và biệt hóa thành các tế bào trưởng thành.

II. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT

Câu 5: Hãy cho biết mô sẹo có thể phát triển thành bộ phận nào của cây con?

Giải nhanh:

- Phát triển thành tất cả các bộ phận của cây con để tạo thành cây con hoàn chỉnh.

Câu 6: Trình bày tóm tắt quy trình thực hiện nhân giống vây trồng bằng công nghệ tế bào thực vật.

Giải nhanh:

Quy trình thực hiện nhân giống cây trồng bằng công nghệ tế bào thực vật:

•  Tách và nuôi cấy mô phân sinh.
•  Nuôi cấy mô sẹo thành cơ thể mới.
•  Nuôi trồng các cây con ở môi trường thực địa.

III. CÔNG NGHỆ TẾ BÀO ĐỘNG VẬT

Câu 7: Quan sát hình 21.6 và trình vày quy trình nhân bản vô tính vật nuôi.

Giải nhanh:

Quy trình thực hiện nhân bản vô tính vật nuôi (các cơ thể tham gia trong quá trình là cùng loài):

• Xử lý các tế bào thực hiện nhân bản vô tính.
• Dung hợp tế bào.
• Nuôi cấy tế bào lai.
• Tạo cơ thể mới.

Câu 8: Quan sát Hình 21.7 và cho biết thế nào là cấy truyền phôi động vật.

Giải nhanh:

Công nghệ cấy truyền phôi bò là một quá trình nuôi cấy và đưa phôi được tạo ra từ cơ thể bò mẹ này (bò cho phôi) vào cơ thể bò mẹ khác (bò nhận phôi) để tạo thành cá thể bò mới.

Câu 9: Trình bày sơ đồ quy trình cấy truyền phôi động vật.

Giải nhanh:

1. Tách lấy phôi từ động vật cho phôi.

2. Tác động vào phôi trước khi cấy vào tử cung của động vật nhận phôi.

3. Cấy phôi đã được tác động vào tử cung của động vật nhận phôi để thực hiện việc mang thai và sinh con.

Luyện tập: Trong thực tế , đã có những thành tựu công nghệ tế bào động vật nào được đưa vào ứng dụng và sản xuất?

Giải nhanh:

Những thành tựu công nghệ tế bào động vật nào được đưa vào ứng dụng và sản xuất:

• Ghép da của bệnh nhân bị tổn thương da do bỏng từ một phần da ở chân, tay.
• Ghép nội tạng từ mô nội tạng lợn.
• Sản xuất trứng có khả năng chữa bệnh Wolman từ gà chuyển gene , sữa chữa bệnh suy giảm antithrombin alfa từ dê chuyển gene,...

Vận dụng: Hãy tìm hiểu về một thành tựu của công nghệ tế bào thực vật hoặc động vật. Đánh giá tính hiệu quả của việc ứng dụng thành tựu đó trong đời sống.

Giải nhanh:

Ví dụ về một thành tựu của công nghệ tế bào thực vật hoặc động vật: Sử dụng nuôi cấy mô để nhân nhanh các giống cây trồng. Thành tựu này tuy đòi hỏi quy trình công nghệ cao nhưng giúp người trồng có các loại giống cây trồng sạch bệnh, thu hoạch đồng loạt, chất lượng ổn định để xuất khẩu với số lượng lớn.