BÀI 8: THIÊN NHIÊN VÙNG ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ 

Khởi động

Câu hỏi: Quan sát hình 1, em hãy trình bày hiểu biết của em về sông Hồng.

Đáp án chuẩn:

Nước sông Hồng về mùa lũ có màu đỏ-hồng có tổng chiều dài là 1.149 km. Sông bắt nguồn từ Trung Quốc chảy qua Việt Nam và đổ ra biển Đông.

Khám phá

1. Vị trí địa lí

Câu hỏi: Quan sát hình 2, em hãy:

- Xác định trên lược đồ vị trí vùng Đồng bằng Bắc Bộ

- Kể tên các vùng và vịnh biển tiếp giáp với vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

- Nằm phía Đông Bắc, nằm ở hạ lưu sông Hồng và sông Thái Bình.

- Phía bắc và phía tây của vùng giáp với Trung du và miền núi Bắc Bộ, phía nam giáp với Duyên hải miền Trung, phía đông là vịnh Bắc Bộ.

2. Một số đặc điểm thiên nhiên và ảnh hưởng của thiên nhiên đến sản xuất, đời sống

a) Địa hình

Quan sát các hình 2, 3, 4, 5 và đọc thông tin, em hãy:

- Xác định trên lược đồ các khu vực địa hình có độ cao: 0 - 50m, 50 - 200m và trên 500m. Khu vực nào có diện tích lớn nhất?

- Cho biết địa hình có ảnh hưởng như thế nào đến sản xuất và đời sống của người dân vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Đáp án chuẩn:

- Địa hình:

• Hầu hết các khu vực đều có độ cao địa hình từ 0-50m 

• Khu vực địa hình có độ cao 50 - 200 m là: Vùng núi Tam Đảo (Vĩnh Phúc); vùng núi Tam Điệp (Ninh Bình); phía Tây thành phố Hà Nội và đảo Cát Bà (Hải Phòng).

• Quảng Ninh là khu vực có diện tích lớn nhất.

- Ảnh hưởng của địa hình đối với sản xuất

• Địa hình vùng đồng bằng thuận lợi cho cư trú, sản xuất lúa, nuôi trồng thủy sản,... Một số khu vực núi có cảnh quan đẹp tạo điều kiện để phát triển du lịch.

• Tuy nhiên  thường bị ngập úng vào mùa mưa, gây khó khăn cho sản xuất và đời sống.

b) Khí hậu

Câu hỏi: Đọc bảng số liệu và thông tin, em hãy cho biết:

- Những tháng nào nhiệt độ trung bình dưới 20℃, những tháng nào lượng mưa trung bình trên 100 mm.

- Một số ảnh hưởng của khí hậu đến sản xuất và đời sống vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

Nhiệt độ và lượng mưa trung bình tháng của thành phố Hà Nội

Đáp án chuẩn:

- Xác định:

• Những tháng có nhiệt độ trung bình dưới 20°C là: tháng 12, tháng 1, tháng 2.

• Những tháng có lượng mưa trung bình trên 100 mm là: tháng 5, 6, 7, 8, 9, 10.

- Ảnh hưởng của khí hậu đến sản xuất và đời sống

• Khí hậu vùng Đồng bằng Bắc Bộ tạo thuận lợi cho trồng trọt, đặc biệt trồng rau vụ đông. 

• Tuy nhiên, khí hậu nóng ẩm làm cho sâu bệnh phát triển.

c) Sông ngòi

Câu hỏi: Quan sát hình 2, hình 6 và đọc thông tin, em hãy:

- Xác định trên lược đồ một số sông của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Cho biết thuận lợi và khó khăn mà sông ngòi mang lại cho sản xuất và đời sống của vùng

Đáp án chuẩn:

- Một số sông của vùng Đồng bằng Bắc Bộ: Sông Hồng, sông Thái Bình, sông Đáy,…

- Những thuận lợi và khó khăn sông ngòi mang lại cho sản xuất và đời sống: 

• Thuận lợi: các sông lớn cung cấp nước cho sản xuất và nông nghiệp, phát triển giao thông vận tải và nuôi trồng thủy sản.

• Khó khăn: mùa khô, mực nước sông hạ thấp nên giao thông đường thủy, sản xuất nông nghiệp gặp khó khăn; mùa mưa, mực nước sông dâng cao dễ gây ngập úng và lụt. 

3. Bảo vệ thiên nhiên

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7, em hãy cho biết:

- Hiện trạng môi trường thiên nhiên của vùng Đồng bằng Bắc Bộ.

- Một số biện pháp bảo vệ môi trường thiên nhiên của vùng

Đáp án chuẩn:

- Hiện trạng: Môi trường thiên nhiên đang bị suy thoái: ô nhiễm nguồn nước, …

- Biện pháp: cần chú trọng bảo vệ rừng, khai thác tài nguyên tiết kiệm, cải tạo đất, và hướng đến phát triển bền vững.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy hoàn thành thông tin về một số thuận lợi và khó khăn của địa hình, khí hậu và sông ngòi vùng Đồng bằng Bắc Bộ theo bảng gợi ý dưới đây:

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Em quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường nào nhất ở vùng Đồng bằng Bắc Bộ? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Em quan tâm nhất là vấn đề ô nhiễm nguồn nước vì khi sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm lâu ngày sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và cả cây cối, hoa màu của người dân.

Vận dụng

Câu hỏi: Viết một đoạn văn ngắn (không quá 100 chữ) về một vấn đề môi trường đang diễn ra ở địa phương em.

Đáp án chuẩn:

Địa phương em hiện nay đang bị ô nhiễm nặng nề bởi chất thải của các khu công nghiệp, rác thải sinh hoạt, khói bụi các phương tiện giao thông... Với nhịp độ gia tăng dân số và tốc độ phát triển công nghiệp và hoạt động đô thị hoá như hiện nay thì diện tích đất canh tác ngày càng bị thu hẹp, chất lượng đất ngày càng bị suy thoái, ô nhiễm làm giảm độ đa dạng sinh vật trong nước và ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của người dân trong khu vực. Vì vậy, chúng ta cần có ý thức trong việc bảo vệ môi trường.