BÀI 3. TRẬT TỰ THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH

Khởi động: Sự kiện Bức tường Béc-lin sụp đổ (11 - 1989) là một trong những biểu tượng cho sự kết thúc của Chiến tranh lạnh. Chiến tranh lạnh kết thúc đã mở ra những xu thế phát triển mới của thế giới. Đó là những xu thế nào? Vì sao xu thế đa cực trở thành xu hướng chính trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh? Hãy chia sẻ những điều em biết về trật tự thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Đáp án chuẩn:

- Các xu thế phát triển mới của thế giới sau chiến tranh lạnh: xu thế phát triển lấy kinh tế làm trọng tâm, xu thế toàn cầu hoá, xu thế đối thoại, hợp tác trong quan hệ quốc tế.

- Xu thế đa cực trở thành xu hướng chính trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh vì: xu thế đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh Lạnh phản ánh sự đa dạng và đa trung tâm hóa quyền lực. Sụp đổ của Liên Xô mở ra không gian mới, giảm căng thẳng đối kháng và tăng cường độc lập của các quốc gia. Tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc và sự toàn cầu hóa kết nối thế giới, khiến các quốc gia khác cũng trở nên quan trọng. Sự xuất hiện của các liên minh khu vực và quốc tế cũng đóng vai trò, tạo ra môi trường linh hoạt hơn, nơi nhiều quốc gia có thể chia sẻ quyền lực và đóng góp vào sự ổn định toàn cầu, thay vì sự chia rẽ giữa hai khối như trước đây.

1. CÁC XU THẾ PHÁT TRIỂN CHÍNH CỦA THẾ GIỚI SAU CHIẾN TRANH LẠNH.

CH: Hãy nêu những xu thế phát triển chính của thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Đáp án chuẩn:

Chiến tranh lạnh kết thúc đã mở ra một thời kỳ mới của thế giới với những xu thế phát triển chính:

- Xu thế phát triển lấy kinh tế làm trọng tâm: Sau Chiến tranh lạnh, hầu hết các quốc gia trên thế giới đều điều chỉnh chiến lược phát triển tập trung vào kinh tế, nhằm tăng cường sức mạnh, tiềm lực quốc gia, đồng thời nâng cao đời sống người dân.

- Xu thế toàn cầu hoá: Sự kết thúc của Trật tự thế giới hai cực I-an-ta và Chiến tranh lạnh, cùng với sự phát triển của cách mạng khoa học - công nghệ đã thúc đẩy mạnh mẽ quá trình toàn cầu hoá. 

- Xu thế đối thoại, hợp tác trong quan hệ quốc tế: Nhu cầu ổn định để phát triển kinh tế, đặc biệt là xu thế toàn cầu hoá đã thúc đẩy xu thế đối thoại, cùng hợp tác, thay cho xu thế đối đầu giữa các nước có chế độ chính trị khác nhau trong quan hệ quốc tế. 

2. XU THẾ ĐA CỰC TRONG QUAN HỆ QUỐC TẾ.

CH: Trình bày khái niệm đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh. 

Đáp án chuẩn:

Đa cực chỉ một trật tự thế giới có sự tham gia của các quốc gia, các trung tâm khác nhau, trong đó không một quốc gia nào có quyền lực áp đảo đối với các quốc gia khác, cũng như chi phối sự phát triển của thế giới. 

CH: Nêu những nét chính về xu thế đa cực trong quan hệ quốc tế sau Chiến tranh lạnh.

Đáp án chuẩn:

- Trước hết là sự gia tăng sức mạnh, tầm ảnh hưởng và vị thế về kinh tế, chính trị, quân sự, đối ngoại,... của các nước lớn như: Trung Quốc, Nga, Ấn Độ, Nhật Bản, 

- Thứ hai là sự suy giảm sức mạnh tương đối của Mỹ trong tương quan so sánh với các cường quốc khác.

- Thứ ba là vai trò ngày càng gia tăng của các trung tâm, tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế, khu vực.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lập bảng tóm tắt các xu thế phát triển chính của thế giới sau Chiến tranh lạnh.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu 1: Bằng những kiến thức đã học và sưu tầm thêm tự liệu từ sách, báo, internet, em hãy chứng minh nhận định sau: "Hiện nay, cục diện thế giới theo xu hướng đa cực, đa trung tâm diễn ra nhanh hơn". Theo em, xu thế đó mang lại những cơ hội nào cho Việt Nam trong công cuộc phát triển đất nước.

Đáp án chuẩn:

- Hiện nay, cục diện thế giới đang phát triển theo xu hướng đa cực và đa trung tâm, điều này được thấy qua sự gia tăng của nhiều trung tâm quyền lực kinh tế, chính trị và văn hóa trên thế giới. 

- Xu thế trên mang lại những cơ hội cho Việt Nam trong công cuộc phát triển đất nước: 

+ Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Sự đa trung tâm của thế giới tạo ra nhiều thị trường mới cho Việt Nam. 

+ Đầu tư đa nguồn: Sự đa trung tâm của thế giới cung cấp cơ hội để thu hút đầu tư từ nhiều nguồn. Việt Nam có thể tận dụng được sự quan tâm của nhiều quốc gia và doanh nghiệp, từ đó phát triển cơ sở hạ tầng, công nghiệp và tăng cường năng lực sản xuất.

+ Tăng cường quan hệ đối tác đa chiều: Việt Nam có thể xây dựng quan hệ đối tác đa chiều với nhiều quốc gia và khu vực, từ đó giảm bớt sự phụ thuộc vào một số ít đối tác và tăng cường tính bền vững của nền kinh tế.

+ Thúc đẩy hòa bình và ổn định: Một thế giới đa trung tâm có thể tạo ra môi trường chính trị ổn định hơn, khi nhiều quốc gia có thể đóng vai trò trong việc duy trì hòa bình và an ninh quốc tế.

+ Phát triển du lịch và văn hóa: Sự đa dạng văn hóa và địa lý trên thế giới mở ra nhiều cơ hội cho ngành du lịch của Việt Nam. Quốc gia có thể quảng bá văn hóa, lịch sử, và địa lý đặc sắc để thu hút khách du lịch từ nhiều quốc gia khác nhau.