BÀI 1. LIÊN HỢP QUỐC

Khởi động: Hình dưới đây là phiên khai mạc Đại hội đồng Liên hợp quốc khóa 77 vào ngày 13 - 9 - 2022 tại Niu Oóc (Mỹ) với sự tham dự của đại diện 193 quốc gia thành viên tổ chức này được thành lập trong bối cảnh nào? Liên hợp quốc có mục tiêu, nguyên tắc hoạt động và đóng vai trò như thế nào trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội, ... của thế giới? Vì sao Liên hợp quốc trở thành tổ chức toàn cầu lớn nhất thế giới? Hãy chia sẻ những điều em biết về một số vấn đề nêu trên.

Đáp án chuẩn:

Bối cảnh lịch sử:

- Trong giai đoạn cuối của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đồng minh
nhận thấy sự cần thiết phải hợp tác để tiêu diệt chủ nghĩa phát xít, kết thúc chiến tranh, đồng thời xác lập một tổ chức quốc tế nhằm duy trì hòa bình và trật tự thế giới sau chiến tranh. 

=> Điều này cũng phù hợp với khát vọng được sống trong hòa bình của nhân dân thế giới.

Mục tiêu: 

+ Hiến chương Liên hợp quốc xác định mục tiêu của tổ chức là duy trì hoà bình và an ninh thế giới, phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiền hành hợp tác quốc tế giữa các nước. 

+ Liên hợp quốc đóng vai trò là trung tâm điều hoà các nỗ lực quốc tế vì những mục tiêu chung.

Nguyên tắc hoạt động cơ bản: 

Liên hợp quốc được thành lập nhằm bốn mục tiêu: 

- Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế; 

- Thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng quyền bình đẳng, quyền tự quyết dân tộc và củng cố hoà bình thế giới; 

- Thúc đẩy hợp tác quốc tế để giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hoá, nhân đạo, đảm bảo quyền con người và quyền tự do cơ bản cho mọi người không phân biệt chủng tộc, giới tính, tôn giáo, ngôn ngữ; 

- Liên hợp quốc đóng vai trò là trung tâm điều hoà các nỗ lực quốc tế. 

Vai trò của Liên hợp quốc:

+ Liên Hợp Quốc (LHQ) đóng một vai trò quan trọng trong duy trì hòa bình và an ninh thế giới, thúc đẩy quyền con người, phát triển kinh tế và xã hội, ... 

+ Liên hợp quốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo quốc tế và hòa giải tranh chấp qua các tổ chức và chương trình của mình.

- Liên hợp quốc trở thành tổ chức toàn cầu lớn nhất thế giới vì: Liên Hợp Quốc là tổ chức liên chính phủ lớn nhất trên thế giới  Khi thành lập, Liên hợp quốc có 51 quốc gia thành viên; hiện có 196 thành viên (và 2 quan sát viên).

1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ LIÊN HỢP QUỐC

CH: Hãy nêu bối cảnh lịch sử và quá trình thành lập Liên hợp quốc?

Đáp án chuẩn:

Bối cảnh lịch sử:

- Trong giai đoạn cuối của cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đồng minh
nhận thấy sự cần thiết phải hợp tác để tiêu diệt chủ nghĩa phát xít, kết thúc chiến tranh, đồng thời xác lập một tổ chức quốc tế nhằm duy trì hòa bình và trật tự thế giới sau chiến tranh. 

=> Điều này cũng phù hợp với khát vọng được sống trong hòa bình của nhân dân thế giới.

Quá trình hình thành:

- Ngày 12/6/1941, Các nước Đồng minh ký bản tuyên bố cùng hợp tác, cả trong chiến tranh và hòa bình.

- Từ 28-11 đến 1-12-1943, Hội nghị Tê-hê-ran, nguyên thủ ba nước: Liên Xô, Mỹ, Anh khẳng định quyết tâm thành lập Liên hợp quốc.

- Tháng 2-1945, Tại Hội nghị I-an-ta, nguyên thủ ba nước Liên Xô, Mỹ, Anh thống nhất thành lập tổ chức Liên hợp quốc để giữ gìn hoà bình và an ninh thế giới.

- Từ 25-4 đến 26-6-1945, Đại diện 50 quốc gia họp tại Xan Phran-xi-xcô (Mỹ) thông qua Hiến chương Liên hợp quốc.

- Ngày 24-10-1945, Với sự phê chuẩn Hiến chương của các nước thành viên, Liên hợp quốc chính thức được thành lập với 51 nước thành viên.

CH: Khai thác thông tin và các tư liệu 1, 2 trong mục, hãy trình bày mục tiêu và nguyên tắc hoạt động cơ bản của Liên hợp quốc.

Đáp án chuẩn:

Mục tiêu: 

+ Hiến chương Liên hợp quốc xác định mục tiêu của tổ chức là duy trì hoà bình và an ninh thế giới, phát triển các mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc và tiền hành hợp tác quốc tế giữa các nước. 

+ Liên hợp quốc đóng vai trò là trung tâm điều hoà các nỗ lực quốc tế vì những mục tiêu chung.

Nguyên tắc hoạt động cơ bản: 

Liên hợp quốc được thành lập nhằm bốn mục tiêu: 

- Duy trì hòa bình và an ninh quốc tế; 

- Thúc đẩy quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng quyền bình đẳng, quyền tự quyết dân tộc và củng cố hoà bình thế giới; 

- Thúc đẩy hợp tác quốc tế để giải quyết các vấn đề kinh tế, xã hội, văn hoá, nhân đạo, đảm bảo quyền con người và quyền tự do cơ bản cho mọi người không phân biệt chủng tộc, giới tính, tôn giáo, ngôn ngữ; 

- Liên hợp quốc đóng vai trò là trung tâm điều hoà các nỗ lực quốc tế. 

2. VAI TRÒ CỦA LIÊN HỢP QUỐC

CH: Nêu vai trò của Liên hợp quốc trong việc duy trì hòa bình, an ninh quốc tế?

Đáp án chuẩn:

+ Liên Hợp Quốc (LHQ) đóng một vai trò quan trọng trong duy trì hòa bình và an ninh thế giới, thúc đẩy quyền con người, phát triển kinh tế và xã hội, cũng như giải quyết xung đột và thảm họa nhân đạo trên toàn cầu. 

+ Liên hợp quốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đào tạo quốc tế và hòa giải tranh chấp qua các tổ chức và chương trình của mình.

CH: Khai thác thông tin và Tư liệu 3 trong mục, hãy trình bày vai trò của Liên hợp quốc trong thúc đẩy phát triển kinh tế, tài chính, thương mại quốc tế, cũng như trong việc nâng cao đời sống người dân.

Đáp án chuẩn:

- Liên hợp quốc đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế, tài chính và thương mại quốc tế đạt được nhiều thành tựu nổi bật.

- Việc phát triển và hợp tác kinh tế, thương mại quốc tế là mục tiêu quan trọng được Liên hợp quốc chú trọng. 

- Thông qua các tổ chức chuyên môn và các quỹ trực thuộc, Liên hợp quốc đã thực hiện nhiều dự án, ...

- Liên hợp quốc cũng góp phần vào các hoạt động chống biến đổi khí hậu, dịch bệnh,... ở nhiều khu vực trên thế giới.

- Năm 2015, Liên hợp quốc thông qua Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững, đặt ra 17 mục tiêu, hành động mang tính toàn cầu đến năm 2030.

CH: Khai thác thông tin và tư liệu 1 trong mục, hãy nêu những nét chính về vai trò của Liên hợp quốc trong việc đảm bảo quyền con người và phát triển văn hoá, xã hội.

Đáp án chuẩn:

- Liên hợp quốc đã nỗ lực thúc đẩy việc xây dựng và ký kết những văn bản, điều ước quốc tế quan trọng nhằm đảm bảo các quyền cơ bản của con người, tạo cơ hội phát triển văn hoá, xã hội cho tất cả mọi người.

- Các cơ quan và tổ chức chuyên môn của Liên hợp quốc tiến hành các hoạt động thúc đẩy sự hợp tác quốc tế giữa các quốc gia nhằm phát triển văn hoá, xã hội.

- Liên hợp quốc đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng các quỹ tài trợ quốc tế để phát triển văn hoá, xã hội, ...

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lập bảng tóm tắt bối cảnh thành lập, mục tiêu, nguyên tắc hoạt động của Liên hợp quốc.

Đáp án chuẩn:

Câu 2: Lập sơ đồ tư duy thể hiện những nét chính về vai trò của Liên hợp quốc trong các lĩnh vực.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu 1: Có ý kiến cho rằng: Vai trò quan trọng nhất của Liên hợp quốc là góp phần ngăn ngừa không để xảy ra một cuộc chiến tranh thế giới mới kể từ năm 1945 đến nay. Em có đồng ý với ý kiến này không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

- Hệ Thống An Ninh Quốc Tế: Liên hợp quốc đã tạo ra một hệ thống an ninh quốc tế thông qua Hội đồng Bảo an và quân chủng Liên hợp quốc, giúp ngăn chặn xâm lược và giải quyết mâu thuẫn quốc tế một cách hòa bình.

- Hạn Chế Sức Mạnh Quân Sự: Quy định trong Hiến pháp Liên hợp quốc hạn chế sức mạnh quân sự của các quốc gia và thúc đẩy giải quyết xung đột thông qua các biện pháp hòa bình.

- Hợp Tác Quốc Tế: Liên hợp quốc đã tạo ra một nền tảng để hợp tác quốc tế, tăng cường đối thoại và giảm căng thẳng giữa các quốc gia, từ đó giảm nguy cơ xung đột và chiến tranh.

- Gia Tăng Tầm Ảnh Hưởng và Quyết Định Hòa Bình: Liên hợp quốc đã thúc đẩy ý thức về hòa bình và giáo dục về quốc tế hợp tác, từ đó tạo ra một tinh thần chung trong cộng đồng quốc tế. 

Câu 2: Tìm hiểu thông tin từ sách, báo, internet và chia sẻ với bạn về những đóng góp, hỗ trợ của Liên hợp quốc đối với Việt Nam.

Đáp án chuẩn:

- Việt Nam gia nhập Liên Hợp Quốc ngày 20/09/1977. 

- Hỗ trợ của Liên Hợp Quốc đối với Việt Nam khởi đầu tập trung vào tái thiết sau chiến tranh và hỗ trợ nhân đạo. Nhận thấy bối cảnh kinh tế và phát triển của Việt Nam thay đổi nhanh chóng, Liên Hợp Quốc mở rộng hỗ trợ sang tăng cường thể chế, chính sách, bảo trợ xã hội, y tế, giáo dục, nông nghiệp, ... 

Với mục tiêu xây dựng nhà nước bền vững và bao trùm, Liên Hợp Quốc đang hợp tác với Việt Nam để tăng tốc thành tựu SDG và hỗ trợ các ưu tiên phát triển quốc gia khác, tập trung vào bốn lĩnh vực chiến lược: Đầu tư vào con người; Đảm bảo chống chịu biến đổi khí hậu và bền vững môi trường; Thúc đẩy sự thịnh vượng và hợp tác; và Thúc đẩy công lý, hòa bình và quản trị toàn diện.

- Liên hợp quốc tại Việt Nam đã áp dụng Sáng kiến Thống nhất hành động (Delivering as One) từ năm 2006 với cách tiếp cận Một LHQ (One UN) nhằm hài hòa hoạt động của LHQ để đạt được tác động lớn hơn tại Việt Nam.