BÀI 11. CUỘC CẢI CÁCH CỦA MINH MẠNG (NỬA ĐẦU THẾ KỈ XIX)

KIẾN THỨC MỚI

1. Bối cảnh lịch sử

Câu hỏi: Trình bày bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của Minh Mạng.

Đáp án chuẩn:

• Đất nước vừa trải qua thời gian chiến tranh và bị chia cắt lâu dài, đặt ra rất nhiều khó khăn. 

• Bộ máy hành chính nhà nước thời kì này còn chưa hoàn chỉnh 

2. Nội dung cải cách

a. Bộ máy chính quyền trung ương

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Hình 2 (SGK, tr.74), trình bày những cải cách của Minh Mạng đối với bộ máy chính quyền trung ương.

Đáp án chuẩn:

• Hệ thống cơ quan triều đình gồm: Viện cơ mật, Nội các, Đô sát viện, Lục bộ, Lục khoa, Lục tự cùng các cơ quan chuyên môn.

• Các cơ quan chuyên môn được kiện toàn về chức năng và tổ chức.

• Thành lập Nội các, Đô sát viện và Cơ mật viện.

• Hệ thống văn bản hành chính chuyên môn hóa, quy định chặt chẽ; việc xét xử được chú trọng.

b. Bộ máy chính quyền địa phương

Câu hỏi: Trình bày những cải cách của Minh Mạng đối với bộ máy chính quyền trung ương và địa phương.

Đáp án chuẩn:

• Từ 1831-1832, Minh Mạng xóa bỏ Bắc Thành và Gia Định Thành, đổi dinh-trấn thành 30 tỉnh, quản lý trực tiếp bởi triều đình.
• Ra đời đơn vị hành chính cấp tỉnh với cơ quan và chức quan mới.
• Hệ thống hành chính cấp phủ, huyện, tổng, xã cũng được hoàn thiện.
• Ở vùng dân tộc thiểu số phía bắc, giao cho quan lại Kinh quản lý, bãi bỏ chế độ thổ quan.

3. Kết quả, ý nghĩa

Câu hỏi: Trình bày kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Minh Mạng.

Đáp án chuẩn:

Kết quả:

• Xây dựng chế độ quân chủ trung ương tập quyền cao độ (vua nắm quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp và quân đội).

• Thống nhất đơn vị hành chính địa phương.

• Cơ cấu bộ máy nhà nước gọn nhẹ, chức năng nhiệm vụ rõ ràng.

Ý nghĩa:

• Hoàn thành thống nhất đất nước về hành chính, nâng cao hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước.

• Để lại bài học kinh nghiệm cho tổ chức bộ máy nhà nước.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện nội dung chính trong cuộc cải cách của Minh Mạng.

Đáp án chuẩn:

Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy chính quyền trung ương thời Nguyễn từ sau cải cách của Minh Mạng.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu hỏi 3: Nêu một số nội dung cải cách của Minh Mạng có thể kế thừa trong đời sống xã hội hiện nay.

Đáp án chuẩn:

Cải cách bộ máy nhà nước của vua Minh Mệnh để lại những bài học kinh nghiệm bổ ích về các nguyên tắc hoạt động của bộ máy nhà nước, những giá trị cần lựa chọn trong