BÀI 10. CUỘC CẢI CÁCH CỦA LÊ THÁNH TÔNG (THẾ KỈ XV)

KIẾN THỨC MỚI

1. Bối cảnh lịch sử

Câu hỏi: Trình bày bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của Lê Thánh Tông.

Đáp án chuẩn:

Về chính trị, sau khởi nghĩa Lam Sơn thắng lợi, triều Lê sơ bước đầu xây dựng bộ máy nhà nước mới, có kế thừa mô hình nhà nước thời Trần, Hồ. 

Về kinh tế – xã hội, nền kinh tế Đại Việt sau chiến tranh đã được phục hồi. Tuy vậy, chế độ ruộng đất vẫn tồn tại nhiều hạn chế, bất cập.

2. Nội dung cải cách

a. Chính trị

Câu hỏi: Trình bày nội dung cải cách về chính trị của Lê Thánh Tông.

Đáp án chuẩn:

Hành chính:

• Ở trung ương, Lê Thánh Tông xóa bỏ hầu hết chức quan đại thần, giữ lại một số ít để cùng vua bàn việc.

• Năm 1466, xoá bỏ 5 đạo, chia thành 12 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô (Thăng Long).

• Quan lại được tuyển chọn chủ yếu qua khoa cử.

Pháp luật: Ban hành Quốc triều hình luật (Luật Hồng Đức).

Quân đội: Năm 1466, cải tổ quân đội thành cấm binh (bảo vệ kinh thành) và ngoại binh.

b. Kinh tế, văn hóa

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Hình 3 (SGK, tr.70), trình bày nội dung cải cách về kinh tế, văn hóa của Lê Thánh Tông.

Đáp án chuẩn:

Kinh tế:

• Ban hành chính sách phát triển kinh tế như chế độ lộc diễn và quân điền.
• Lộc điền cấp ruộng cho quý tộc, quân điền chia ruộng cho quan lại và các tầng lớp dân cư.

Văn hóa, giáo dục:

• Đề cao biên soạn quốc sử, luật hóa lễ nhạc, quy chế thi cử.
• Xây dựng lại Văn Miếu, mở rộng Thái Học viện và lập trường học.

3. Kết quả, ý nghĩa

Câu hỏi: Trình bày ý nghĩa cuộc cải cách của Lê Thánh Tông.

Đáp án chuẩn:

- Góp phần kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương.

- Tăng cường quyền lực của nhà vua.

- Ổn định chính trị để phát triển kinh tế, văn hóa.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Khái quát những chính sách cải cách của Lê Thánh Tông thế kỉ XV. 

Đáp án chuẩn:

Hành chính:

• Xóa bỏ chức quan đại thần, giữ lại một số ít.

• Năm 1466, chia thành 12 đạo thừa tuyên và phủ Trung Đô.

• Tuyển chọn quan lại qua khoa cử.

Pháp luật: Ban hành Luật Hồng Đức.

Quân đội: Cải tổ quân đội thành cấm binh và ngoại binh.

Kinh tế: Chính sách lộc diễn và quân điền.

Văn hóa, giáo dục: Biên soạn quốc sử, luật hóa lễ nhạc, xây dựng Văn Miếu và mở rộng Thái Học viện.

Câu hỏi 2: Vẽ sơ đồ tổ chức bộ máy chính quyền trung ương thời Lê sơ từ sau cải cách của Lê Thánh Tông.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu hỏi 3: Những kinh nghiệm hoặc bài học nào từ cuộc cải cách của Lê Thánh Tông có thể vận dụng trong công cuộc cải cách hành chính ở Việt Nam hiện nay?

Đáp án chuẩn:

• Các giá trị chính trị - pháp lý của Luật Hồng Đức phù hợp với các nguyên tắc cơ bản của chế độ đất nước hiện tại 

• Kế thừa việc phá bỏ, khắc phục những điều tiêu cực, lệch lạc

• Tôn trọng tính khách quan của lịch sử.