BÀI 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG CỦA CÁCH MẠNG TƯ SẢN

KIẾN THỨC MỚI

1. Tiền đề của cách mạng tư sản

a. Về kinh tế

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu, Bảng 1 và quan sát Hình 2 (SGK, tr.5), trình bày tiền đề kinh tế dẫn đến Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

Ở Anh:

• Anh có nền kinh tế phát triển nhất châu Âu

• Ngoại thương phát triển mạnh => Tư sản, quý tộc mới giàu lên nhanh chóng.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Giữa thế kỉ XVIII, công thương nghiệp tư bản chủ nghĩa ngày càng phát triển.

Ở Pháp:

• Cuối thế kỉ XVIII, công thương nghiệp rất phát triển, đặc biệt là vùng ven biển.

• Ngoại thương có bước tiến mới

b. Chính trị

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Bảng 2, Hình 3 (SGK, tr.6), trình bày tiền đề chính trị của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

Ở Anh: Từ năm 1625, Sác-lơ I lên làm vua cản trở việc kinh doanh làm giàu của tư sản và quý tộc mới.

13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Chính phủ Anh thi hành nhiều chính sách kìm hãm sự

Pháp: duy trì chế độ quân chủ chuyên chế

c. Xã hội

Câu hỏi: Nêu tiền đề xã hội của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

• Ở Anh: Mâu thuẫn giữa quần chúng nhân dân với các thế lực phòng kiến 
• 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: mâu thuẫn nhân dân Bắc Mỹ với thực dân Anh, đặc biệt là mâu thuẫn giữa tư sản và chủ nô với thực dân Anh.
• Ở Pháp: Mâu thuẫn tư sản và nhân dân với tăng lữ, quý tộc gay gắt.

d. Tư tưởng

Câu hỏi: Dựa vào thông tin ở mục d, trình bày tiền đề tư tưởng của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

• Ở Anh:  tư sản và quý tộc mới sử dụng Thanh giáo làm ngọn cờ tư tưởng 

• 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ:  khẩu hiệu: “Tự do và tư hữu”, “Thống nhất hoàn toàn hay là chết”

• Ở Pháp: Trào lưu Triết học Ánh sáng đã kịch liệt phê phán tình trạng mục nát, lỗi thời của chế độ phong kiến và Giáo hội Thiên Chúa giáo đương thời

2. Mục tiêu, nhiệm vụ, giai cấp lãnh đạo, động lực của cách mạng tư sản

a. Mục tiêu, nhiệm vụ

Câu hỏi: Phân tích mục tiêu, nhiệm vụ của Cách mạng tư sản Anh, chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

Mục tiêu:

• Ở Anh: Lật đổ phong kiến, thiết lập thống trị tư sản và quý tộc mới, mở đường cho CNTB.
• 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Lật đổ thống trị Anh, thiết lập chính quyền tư sản và chủ nô, mở đường cho CNTB.
• Ở Pháp: Lật đổ phong kiến, thiết lập thống trị tư sản, mở đường cho CNTB.

Nhiệm vụ:

• Dân tộc: Xóa bỏ phong kiến cát cứ, đánh đuổi thực dân, giải phóng dân tộc, thống nhất thị trường, hình thành quốc gia dân tộc.
• Dân chủ: Xóa bỏ chế độ phong kiến, xác lập nền dân chủ tư sản, đảm bảo quyền tự do chính trị, tự do kinh doanh và quyền tư hữu cho mỗi công dân.

b. Giai cấp lãnh đạo, động lực cách mạng

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát Bảng 6, Hình 6 (SGK, tr.9-10), phân tích giai cấp lãnh đạo, động lực cách mạng của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

3. Kết quả, ý nghĩa của một số cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu

a. Kết quả

Câu hỏi: Trình bày kết quả của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

- Các cuộc cách mạng tư sản đã lật đổ, xoá bỏ được tàn dư của chế độ phong kiến, thiết lập chế độ tư bản chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền.

- Tùy thuộc vào điều kiện lịch sử của mỗi nước mà kết quả của các cuộc cách mạng tư sản có sự khác nhau:

• Cách mạng ở Nê-đéc-lan và các bang thuộc địa ở Bắc Mỹ đã giải phóng 

• Cách mạng tư sản Anh thiết lập chế độ quân chủ lập hiến;

• Cách mạng tư sản Pháp dựng nền cộng hoà dân chủ.

b. Ý nghĩa

Câu hỏi: Trình bày ý nghĩa của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ và Cách mạng tư sản Pháp.

Đáp án chuẩn:

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Hoàn thành bảng theo mẫu sau về một trong số các cuộc cách mạng tư sản tiêu biểu:

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu hỏi 2: Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:

• Sưu tầm tư liệu về các nhà lãnh đạo của Cách mạng tư sản Anh, Chiến tranh giành độc lập của 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ, Cách mạng tư sản Pháp. Giới thiệu những tư liệu đó với thầy cô và bạn học.

• Tìm hiểu mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn Độc lập (Mỹ, năm 1776) và bản Tuyên ngôn Nhân quyên và lân quyên (Pháp, năm 1789) với bản Tuyên ngôn Độc lập (năm 1945) của Việt Nam.

Đáp án chuẩn:

 Mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn Độc lập (Mỹ, 1776) và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền (Pháp, 1789) với Tuyên ngôn Độc lập (Việt Nam, 1945) thể hiện rõ sự kế thừa và phát triển các giá trị cốt lõi từ hai bản tuyên ngôn lịch sử này. Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam không chỉ công bố độc lập và thành lập Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa với mục tiêu “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, mà còn góp phần quan trọng vào cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc và nâng cao hạnh phúc con người.