BÀI 9. CUỘC CẢI CÁCH CỦA HỒ QUÝ LY VÀ TRIỀU HỒ (CUỐI THẾ KỈ XIV, ĐẦU THẾ KỈ XV)

KIẾN THỨC MỚI

1. Bối cảnh lịch sử

Câu hỏi: Đọc thông tin, tóm tắt bối cảnh lịch sử cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ ở cuối thế kỉ XIV, đầu thế kỉ XV.

Đáp án chuẩn:

• Kinh tế - xã hội: Từ nửa sau thế kỷ XIV, nhiều năm mất mùa, đói kém. Vương hầu, quý tộc nắm nhiều ruộng đất, đời sống nông dân bấp bênh, mâu thuẫn giữa nông dân và giai cấp thống trị gay gắt.
• Chính trị: Nhà Trần suy yếu, Hồ Quý Ly buộc vua Trần nhường ngôi, lập triều Hồ (1400).

2. Nội dung cải cách

a. Chính trị

Câu hỏi: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát Hình 1 (SGK, tr.64), tóm tắt nội dung cải cách về chính trị của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Đáp án chuẩn:

• Chính quyền, luật pháp: Đổi tên đơn vị hành chính, tăng cường giám sát quan lại, mở khoa thi tuyển chọn quan lại, cải cách nghi lễ và y phục, ban hành quy chế mới.

• Quân đội, quốc phòng: Tuyển chọn chỉ huy giỏi, tăng cường tuyển quân, cải tiến vũ khí.

b. Kinh tế - xã hội

Câu hỏi: Tóm tắt nội dung cải cách về kinh tế, xã hội của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Đáp án chuẩn:

• Cải cách về kinh tế: Phát hành tiền giấy. Ban hành chính sách hạn điền

• Cải cách về xã hội: Ban hành chính sách hạn nô: hạn chế nô tì được nuôi của vương hầu, quý tộc, quan lại.

c. Văn hóa

Câu hỏi: Đọc thông tin, tóm tắt những cải cách về văn hóa của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Đáp án chuẩn:

• Về tư tưởng: đề cao Nho giáo trên cơ sở có phê phán, chọn lọc

• Về tôn giáo: hạn chế sự phát triển thái quá của Phật giáo và Đạo giáo

• Về chữ viết: đề cao và khuyến khích sử dụng chữ Nôm

• Về giáo dục: chú trọng giáo dục

• Về khoa cử: sửa đổi nội dung các khoa thi

3. Kết quả, ý nghĩa

Câu hỏi: Trình bày kết quả, ý nghĩa cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Đáp án chuẩn:

Cuộc cải cách đã đưa đất nước thoát khỏi khủng hoảng, củng cố quyền lực trung ương, nhưng chưa triệt để và kết quả còn hạn chế. Có ý nghĩa trong việc ổn định xã hội, củng cố tiềm lực đất nước để đối phó giặc ngoại xâm.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Vẽ sơ đồ tư duy thể hiện các chính sách cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ.

Đáp án chuẩn:

VẬN DỤNG

Câu hỏi 2: Theo em, những bài học nào có thể rút ra từ cuộc cải cách của Hồ Quý Ly và triều Hồ?

Đáp án chuẩn:

• Bài học về kết hợp giữa hai nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

• Bài học về thực hiện khoan thư sức dân, lấy dân làm gốc.

• Bài học về phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trong thực hiện những nhiệm vụ quan trọng của đất nước, đặc biệt trong chống giặc ngoài xâm.