BÀI 23. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CHÍNH CỦA CON NGƯỜI

Mở đầu: Hãy nêu một số đặc điểm về vóc dáng, sức khoẻ, độ tuổi của các thành viên trong gia đình em. 

Đáp án chuẩn:

1. Ông Bà:

• Độ tuổi: 70

• Vóc dáng: Gầy, lưng còng.

• Sức khỏe: Tương đối khỏe mạnh

1. Bố Mẹ:

• Độ tuổi: 40

• Vóc dáng: Cao

• Sức khỏe: Khỏe mạnh

1. Trẻ Em:

• Độ tuổi: 13

• Vóc dáng: Thấp, bé

• Sức khỏe: Yếu

1. CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA CON NGƯỜI

Hoạt động khám phá

Quan sát hình 1, đọc thông tin và cho biết sự phát triển của con người chia làm mấy giai đoạn, độ tuổi của mỗi giai đoạn đó.

Đáp án chuẩn:

Các giai đoạn phát triển chính của con người: 

• Tuổi ấu thơ (từ khi sinh ra đến 9 tuổi) 

• Tuổi vị thành niên (từ 10 đến 19 tuổi) 

• Tuổi trưởng thành (từ 20 đến 60 tuổi) 

• Tuổi giả (trên 60 tuổi)    

Luyện tập, vận dụng 

Câu 1: Hãy cho biết các thành viên trong gia đình em đang ở giai đoạn nào

Đáp án chuẩn:

- Ông bà: tuổi già

- Bố mẹ: tuổi trưởng thành 

- Em và em em: tuổi vị thành niên

2. TUỔI THƠ ẤU

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Quan sát hình 2, đọc thông tin và cho biết: 

Tuổi ấu thơ có thể chia thành những giai đoạn nào? 

Nhận xét sự thay đổi của trẻ ở tuổi ấu thơ.

Đáp án chuẩn:

- Tuổi ấu thơ có thể chia thành:

• Dưới 1 tuổi 

• Từ 1 đến dưới 3 tuổi 

• Từ 3 đến 5 tuổi 

• Từ 6 đến 9 tuổi   

- Sự thay đổi của trẻ ở tuổi ấu thơ:

• Dưới 1 tuổi: Trẻ tăng nhanh về chiều cao, cân nặng. Gần 1 tuổi trẻ có thể dùng vững và bắt đầu tập đi.

• Từ 1 đến dưới 3 tuổi: Trẻ mọc đủ răng sữa, có thể ăn thức ăn cứng dần và đa dạng hơn, bắt đầu biết nói, đi vững và chạy nhảy.

• Từ 3 đến 5 tuổi: Ngôn ngữ của trẻ phát triển; tham gia được các hoạt động như vẽ, nặn, dân,... Chiều cao, cân nặng tăng chậm hơn.

• Từ 6 đến 9 tuổi: Răng sữa dần được thay thế bằng răng vĩnh viễn. Trẻ có thể tự làm những việc chăm sóc bản thân. 

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Ghép ô chữ về các giai đoạn phát triển trong tuổi ấu thơ với mô tả đặc điểm phù hợp dưới đây.

Đáp án chuẩn:

1. D

2. B

3. C

4. B

Câu 2: Tìm hiểu thông tin, thu thập một số hình ảnh ở các giai đoạn trong tuổi ấu thơ của em và giới thiệu với các bạn theo gợi ý:

- Tuổi của em trong ảnh.

- Những việc em có thể làm ở độ tuổi trong mỗi ảnh.

- Bố mẹ và người thân đã chăm sóc em lúc đó như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Ví dụ:

- Tuổi: 12 

- Những việc em có thể làm:

• Lau chùi bàn ghế, lau bụi.

• Phơi quần áo hoặc gấp quần áo sau khi giặt.

• Hỗ trợ việc nấu nướng, chuẩn bị bữa ăn.

- Bố mẹ và người thân đã chăm sóc em: thông qua việc hỗ trợ học tập, khuyến khích tham gia hoạt động ngoại khóa, giáo dục về sức khỏe, cung cấp hỗ trợ tinh thần, và làm mẫu mực hướng dẫn. 

3. TUỔI VỊ THÀNH NIÊN

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Đọc thông tin và cho biết một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi vị thành niên. 

Đáp án chuẩn:

Đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi vị thành niên: Cơ thể tăng cường tiết hoóc-môn (hormone) sinh dục dẫn đến nhiều thay đổi về ngoại hình, sinh lí, tâm lí, các mối quan hệ xã hội,…

Câu 2: Quan sát hình 3, đọc thông tin và cho biết một số thay đổi của nam và nữ ở tuổi dậy thì.

Đáp án chuẩn:

- Nam và nữ 

• Chiều cao tăng rất nhanh. 

• Cơ quan sinh dục phát triển. 

• Xuất hiện lông nách, lông mu, 

• Gia tăng tiết chất nhờn ở da, mùi cơ thể thay đổi, xuất hiện mụn trứng cá. 

• Chú ý nhiều về ngoại hình. 

• Tính cách thay đổi, tâm trạng buồn vui thất thường, độc lập hơn trong suy nghĩ và hành động nhưng vẫn phải phụ thuộc cha mẹ.

• Quan tâm, để ý bạn khác giới.

- Nữ 

• Ngực , hông, xương chậu phát triển. 

• Xuất hiện kinh nguyệt,... 

- Nam

• Xuất hiện râu. 

• Ngực nở rộng hơn. 

• Giọng nói trầm hơn (vỡ giọng). 

Luyện tập, vận dụng

Tìm hiểu trong thực tế, sách, báo,... và chia sẻ về vai trò của con người ở tuổi vị thành niên.

Đáp án chuẩn:

- Xây dựng bản thân, hình thành nhân cách, và tạo ra nền tảng cho tương lai. 

- Hình thành bản sắc, khám phá giới tính, phát triển kỹ năng xã hội, học tập và làm việc. 

- Đóng góp cho xã hội, bằng cách tham gia vào các hoạt động cộng đồng, tình nguyện, chính trị và văn hóa. 

4. TUỔI TRƯỞNG THÀNH

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Quan sát hình 14, đọc thông tin và cho biết:

- Một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi trưởng thành.

- Vai trò của người trưởng thành trong gia đình và xã hội.

Đáp án chuẩn:

- Ở tuổi trưởng thành, cơ thể phát triển và hoàn thiện về thể chất, tâm lí. 

- Trong độ tuổi này, con người có thể lập gia đình, sinh con, chịu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội. Người trưởng thành là lực lượng chủ yếu tham gia các hoạt động lao động, sản xuất trong xã hội.

Luyện tập, vận dụng

Tìm hiểu, chia sẻ về công việc và đóng góp của một người trưởng thành trong gia đình em đối với gia đình, xã hội.

Đáp án chuẩn:

Một người trưởng thành thường cung cấp hỗ trợ tài chính và tinh thần cho những người xung quanh, đồng thời đóng góp vào xã hội thông qua công việc, sự hiểu biết, và kinh nghiệm của mình, giúp đỡ người khác trong cộng đồng, tham gia vào các hoạt động xã hội, và góp phần vào sự phát triển và tiến bộ của xã hội.

5. TUỔI GIÁ

Hoạt động khám phá: 

Câu 1: Quan sát hình 5, đọc thông tin và cho biết:

- Một số đặc điểm nổi bật của con người ở tuổi già.

- Vai trò của người già trong gia đình và xã hội.

Đáp án chuẩn:

- Khi con người bước vào tuổi già, sức khoẻ, sự nhạy bén của các giác quan, trí nhớ,... giảm dần

- Người già trong gia đình truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm, giáo dục truyền thống, và đảm bảo sự ổn định tinh thần. Họ cũng có thể cung cấp sự hỗ trợ tài chính và tinh thần cho các thế hệ trẻ, đồng thời làm mối nối liên kết giữa các thế hệ trong gia đình và xã hội

Luyện tập, vận dụng

Câu 1: Chỉ ra những đặc điểm nổi bật phân biệt con người ở các giai đoạn phát triển khác nhau của cuộc đời.

Đáp án chuẩn:

- Tuổi ấu thơ:

+ Khi mới sinh, cơ thể trẻ còn non yếu, chức năng của các cơ quan chưa hoàn chỉnh 

+ Từ 3 đến dưới 6 tuổi: Chiều cao và cân nặng của trẻ tăng nhanh, ngôn ngữ phát triển, thích khám phá xung quanh

+ Từ 6 đến 9 tuổi: Chiều cao và cân nặng của trẻ tiếp tục tăng. Hoạt động học tập, trí nhớ và suy nghĩ ngày càng phát triển; biết thể hiện quan điểm của bản thân, tham gia hoạt động nhóm,...

- Tuổi vị thành niên: 

 + Cơ thể có sự phát triển nhanh về thể chất và tinh thần

+ Cơ quan sinh dục bắt đầu phát triển nhanh và có thể thực hiện chức năng sinh sản.

+ Có xu hướng tự lập, muốn khẳng định bản thân nhưng vẫn phụ thuộc vào cha mẹ,...

- Tuổi trưởng thành:

+ Trong những năm đầu của giai đoạn này, tầm vóc và thể lực của cơ thể đã đạt đến sự phát triển toàn diện; bắt đầu tự lập, có thể kết hôn và sinh con, chịu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội.

+ Từ 45 đến 60 tuổi là giai đoạn chuyển tiếp sang tuổi già, sức khoẻ bắt đầu có những thay đổi như dễ mệt mỏi, ốm đau,... 

- Tuổi già: 

+ Từ 61 đến 69 tuổi: Sức khoẻ bắt đầu giảm sút, cần chú ý rèn luyện sức khoẻ, sống điều độ,... 

+ Từ 70 tuổi trở lên: Cơ thể bắt đầu suy yếu, cần sự chăm sóc sức khoẻ của gia đình và xã hội.

Câu 2: Chia sẻ một số việc em có thể làm để thể hiện sự quan tâm, chăm sóc với những thành viên trong gia đình (hình 6).

Đáp án chuẩn:

- Nói chuyện, tâm sự với người thân, bạn bè

- Nấu những bữa cơm cho gia đình

- Phụ giúp bố mẹ, gia đình nấu ăn và việc nhà