BÀI 6. EM TÍCH CỰC THAM GIA LAO ĐỘNG

KHỞI ĐỘNG

Nghe hoặc hát bài Cái bống và trả lời câu hỏi

CÁI BỐNG
Cái Bống là cái Bống bang
Khéo sảy, khéo sàng cho mẹ nấu cơm.
Mẹ Bống đi chợ đường trơn
Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa ròng.

Câu hỏi: Trong bài hát trên, Bống đã có việc làm gì đáng khen?

Đáp án chuẩn:

Bống đã khéo sẩy, khéo sàng, ra gánh giúp mẹ chạy mưa.    

KHÁM PHÁ

1. Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi: 

MỘT NGÀY CỦA PÊ-CHI-A

Bà mẹ đi làm lúc trời còn chưa sông. Bà đánh thức cậu con trai Pa-chi-a chín tuổi dậy và dặn:
          – Hôm nay con bắt đầu nghỉ hè. Mẹ giao cho con việc làm ngày hôm nay. Con hãy trồng một cây bên cạnh nhà và đọc cuốn sách “Những dãy núi xanh xa xôi này nhé!
          Pê-chi-a nghĩ: "Minh ngủ thêm chút nữa... Em nằm xuống và ngủ thiếp đi ngay.
          Khi Pê-chi-a tỉnh dậy, Mặt Trời đã lên cao, Em muốn bắt tay vào việc ngay, nhưng lại nghĩ "Còn kịp chánh”.
          Pê-chi-a ngồi dưới gốc cây lê cao rậm rạp và tự nhủ: "Mình ngồi một chút nữa thôi rồi sẽ bắt tay vào việc".
          Nửa giờ sau, Pê-chia đi ra vườn, hải quả ăn, rồi đuổi bắt bướm. Sau một hồi chạy nhảy, mặt quá, Pê-chi-a lại ngồi dưới gốc lá, quên cả lời mẹ dặn.
          Buổi chiều, bỏ mẹ về và hỏi
          - Nào con, hãy kể cho mẹ nghe xem con đã làm được những gì nào.
          Nhưng Pê-chi-a đã không làm gì cả. Em thấy xấu hổ khi nhìn vào mắt mẹ.
          - Con hãy đi theo mẹ. Mẹ sẽ chỉ cho con xem mọi người đã làm được những gì trong một ngày con đã để hoài phí
          Bà mẹ cầm tay Pê-chi-a dắt đi. Bà đưa con đến cánh đồng đã cày xới và nói:
          - Hôm qua, ở đây là cánh đồng ra, còn hôm nay nó đã được cày xới. Người công nhân lái máy cày đã làm việc suốt ngày. Còn con thì ngồi không!
          Bà dẫn con đến một đồng thóc lớn:
          – Buổi sáng, những hạt thóc này còn nằm trên những bông lúa. Người công nhân lái máy liên hợp đã gặt, đập lúa. Còn con thi ngồi không!
          Cuối cùng, hai mẹ con rẽ vào thư viện.
          Người giữ sách chỉ lên cái giá lớn có rất nhiều sách
          – Đây là những cuốn sách mà mọi người đã đọc xong trong ngày hôm nay. “Còn minh thi lại ngồi không!” – Pê-chi-a nghĩ.
          Em cảm thấy xấu hồ khi nghĩ về điều ấy. Giờ đây em đã hiểu ra rằng thế nào là một ngày hoài phí.

(Theo V.A Xu-khôm-lin-xki, Đạo đức 4, NXB Giáo dục Việt Nam, 2018)

Câu hỏi:

a. Những người lao động trong câu chuyện đã tích cực làm việc như thế nào?

b. Pê-chi-a đã nhận ra bài học gì từ những tấm gương lao động đó?

Đáp án chuẩn:

a. 

• Bà mẹ: đi làm lúc trời còn chưa sáng. 

• Pê-chi-a: lười biếng và cuối cùng không làm những việc mẹ giao.

• Người công nhân lái máy cày: đã làm việc suốt ngày. 

• Người công nhân lái máy liên hợp: đã gặt và đập lúa. 

• Những người khác: đã đọc được rất nhiều sách. 

b. Pê-chi-a đã nhận ra bài học: Mọi người luôn cố gắng chăm chỉ làm việc để 1 ngày trôi qua không hoài phí

2. Quan sát tranh và trả lời câu hỏi

Câu hỏi: Bạn  nào trong tranh tích cực, tự giác tham gia lao động? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Các bạn nhỏ trong tranh 2 và 3 đã tích cực, tự giác tham gia lao động. Vì các bạn ý thức được những công việc đó là có ý nghĩa và giúp ích cho mọi người.

3. Đọc tình huống và trả lời câu hỏi: 

- Tình huống 1: Đang phụ mẹ tưới cây ngoài sân, Hoàng thấy một cô lao công mồ hôi nhễ nhại đi tới và ngồi nghỉ trước cổng nhà mình. Hoàng liền xin phép mẹ đi lấy nước cho cô uống. Mẹ Hoàng rất vui vì thấy con mình biết quý trọng người lao động.

- Tình huống 2: Phượng và Hà đang chơi trong nhà thì mẹ về. Thấy mẹ chở hàng nặng, mặt đỏ bừng vì phải đi giữa trưa nắng, hai bạn thương mẹ lắm. Không ai bảo ai, cả hai cùng chạy vội ra mở cổng, phụ mẹ mang đồ vào trong nhà, rồi cùng nhau lấy khăn lau mồ hồi và lấy nước cho mẹ uống.

Câu hỏi: Các bạn Hoàng, Phượng và Hà đã thể hiện sự quý trọng người yêu lao động như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Các bạn thể hiện sự quý trọng người lao động bằng những hành động: 

• Hoàng đã biết lấy nước mời cô lao công.

• Phượng và Hà biết ra mở cổng, phụ mẹ mang đồ vào trong nhà, rồi cùng nhau lấy khăn lau mồ hồi và lấy nước cho mẹ uống.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Lựa chọn những hành vi, việc làm thể hiện tích cực, tự giác trong lao động:

1. Khi được bố mẹ giao việc gì, Thanh thường lấy lí do bận học bài để không làm. 

b. Tài tham gia đầy đủ và nhiệt tình các buổi lao động tại sân trường.

c. Ngoài giờ học ở trường và ở nhà, Phụng thường giúp mẹ bán hàng ngoài chợ.

d. Khi tới lượt mình trực nhật, Bắc thường tìm lí do để đi muộn.

e. Khi thực hiện công việc trong nhóm, Đạt luôn tranh làm những công việc nhẹ nhàng nhất.

g. Nhà có vườn rộng, Hiền xin bố mẹ mua đàn gà về để nuôi.

Đáp án chuẩn:

Những hành vi, việc làm thể hiện tích cực, tự giác trong lao động: b,c, g

Câu 2: Bày tỏ ý kiến

a. Trong buổi học đầu tiên của lớp 4B, khi nghe bạn Hưng giới thiệu bố mình là phụ bếp, Bình và Kiên cho rằng nghề đó không quan trọng như những nghề bác sĩ, kĩ sư mà bố mẹ các bạn ấy đang làm.

Câu hỏi : Em có đồng tình với Bình và Kiên không? Vì sao?

b. Thu chỉ tự giác và tích cực làm những công việc gia đình mà bố mẹ thưởng tiền, còn những việc không có tiền thưởng, em chỉ làm một cách qua loa.

Câu hỏi :  Em có đồng tình với bạn Thu không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

• Em không đồng tình với Bình và Kiên. Vì nghề nào cũng là cao quý và đáng được trân trọng. 

• Em không đồng tình với bạn Thu. Vì Thu chưa biết tự giác lao động

Câu 3: Xử lí tình huống

- Tình huống 1: Bố mẹ đi làm xa, Lan sống cùng ông bà ở quê. Lan luôn tích cực, tự giác để giúp đỡ ông bà công việc nhà. Tuy nhiên, vì thương cháu nên ông bà yêu cầu Lan chỉ cần tập trung vào việc học, còn mọi việc để ông bà lo.

Câu hỏi : Nếu là Lan, em sẽ nói với ông bà thế nào?

- Tình huống 2: Tiến rất tự giác và tích cực tham gia các hoạt động lao động nhưng lại thường bỏ bê việc học dẫn đến kết quả học tập sa sút. Bố mẹ biết chuyện nên không muốn cho Tiến tham gia các hoạt động lao động này nữa.

Câu hỏi : Nếu là Tiến, em sẽ làm gì?

Đáp án chuẩn:

• Nếu là Lan, em sẽ nói với ông bà: “Cháu hứa sẽ làm việc nhà mà không làm ảnh hưởng đến việc học ạ.”

• Nếu là Tiến, em sẽ cố gắng chăm chú học bài hơn nữa để có kết quả tốt. 

VẬN DỤNG

Câu 1: Chia sẻ với các bạn về tấm gương lao động tích cực, tự giác mà em biết.

Đáp án chuẩn:

Hôm qua sau khi đi học ở lớp về, bạn Hà đã ra vườn hái rau giúp mẹ làm cơm chiều. 

Câu 2: Xây dựng và thực hiện kế hoạch tham gia lao động của em trong gia đình.

Đáp án chuẩn: