BÀI 1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÂY ĂN QUẢ

KHỞI ĐỘNG       

Hãy sắp xếp mỗi bộ phận của cây dừa trong Hình 1.1 tương ứng với mục đích sử dụng sau: (1) Mĩ phẩm, (2) Giá thẻ trồng cây, (3) Vật liệu xây dựng.

Đáp án chuẩn:

(1) - a)         (2) - b)         (3) - c) 

I. VAI TRÒ CỦA CÂY ẤN QUÁ

Câu hỏi: Em hãy cho biết cây ăn quả có vai trò gì trong đời sống và xã hội.

Đáp án chuẩn:

+ Sử dụng làm thực phẩm

+ Sử dụng làm nguyên liệu chế biến

Câu hỏi: Kể tên các sản phẩm được tạo ra từ cây ăn quả trong Hình 1.3.

Đáp án chuẩn:

- Hồ lô tài lộc được làm từ quả bưởi.

- Hoa sen và giá đỡ điện thoại.

- Cây quất thế

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số sản phẩm được chế biến từ quả xoài, chuối hoặc bưởi.

Đáp án chuẩn:

- Xoài: Mứt xoài, xoài sấy dẻo, bánh xoài, sinh tố xoài,...

Câu hỏi: Hãy kể thêm các sản phẩm văn hoá, nghệ thuật được tạo ra từ cây ăn quả.

Đáp án chuẩn:

- Dưa hấu khắc chữ ngày Tết

- Tạo hình bí đỏ trong dịp Halloween.

Câu hỏi: Cây dứa được trồng nhiều ở vùng đồi núi đem lại những lợi ích gì?

Đáp án chuẩn:

- Kiềm chế sạt lở đất

- Tạo ra nguồn thu nhập

- Bảo vệ môi trường

- Thuận tiện cho việc chế biến sản phẩm địa phương

Câu hỏi: Hãy kể tên và nêu vai trò của cây ăn quả đặc trưng tại một số địa phương.

Đáp án chuẩn:

- Sầu riêng ở miền Nam: nguồn thu nhập chính của nhiều hộ nông dân 

- Măng cụt ở miền Trung và Nam Bộ: nguồn thu nhập chính cho nhiều gia đình nông dân

II. ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT HỌC CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Hãy nêu đặc điểm thực vật học của cây ăn quả.

Đáp án chuẩn:

1. Rễ. Rễ cây có chức năng hút nước và chất dinh dưỡng để nuôi cây 

2. Thân và cành.Thân chính được tính từ cổ rễ cây đến điểm phân cành đầu tiên. 

3. Lá là cơ quan sinh dưỡng rất quan trọng đối với cây ăn quả do chúng là nơi tổng hợp các chất hữu cơ cần thiết cho cây

4. Hoa là cơ quan sinh sản của cây. 

5. Quả có chức năng bảo vệ hạt - cơ quan sinh sản của cây. 

Câu hỏi: Tại sao người trồng cần hiểu được đặc điểm thực vật học của cây ăn quả?

Đáp án chuẩn:

- Chăm sóc tốt hơn

- Nhận biết vấn đề sức khỏe của cây

- Lựa chọn giống cây phù hợp.

- Tối ưu hóa sản lượng và chất lượng

- Giảm thiểu rủi ro.

Câu hỏi: Vì sao cây ăn quả cần được trồng ở nơi có tầng canh tác dày 1,0m trở lên?

Đáp án chuẩn:

Vì đa phần rễ phân bố ở độ sâu khoảng 5 - 50 cm nên đất trồng cây ăn quả yêu cầu độ dày tầng canh tác trên 1.0m 

Câu hỏi: Chức năng của rễ và thân có điểm nào giống và khác nhau?

Đáp án chuẩn:

Giống nhau:

- Hấp thụ nước và khoáng chất

- Lưu trữ dự trữ

Khác nhau:

- Rễ:

+ Hấp thụ nước, khoáng chất và chất hữu cơ từ đất.

+ Giữ cho cây cố định trong đất và cung cấp sự ổn định cho cây.

+ Thường không có khả năng thực hiện quá trình quang hợp.

- Thân:

+ Chịu trách nhiệm vận chuyển nước, dưỡng chất và chất hữu cơ từ rễ đến các phần khác của cây và ngược lại.

+ Tham gia vào quá trình quang hợp, sản xuất và lưu trữ năng lượng.

+ Thường chứa các mô phát triển n

+ Có khả năng chịu lực và là phần chính của cây đứng thẳng hoặc cây bò.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại quả hạch, quả mọng, quả có vỏ cứng mà em biết.

Đáp án chuẩn:

- Quả hạch: đào, mơ,...

- Quả có vỏ cứng: dừa, mắc-ca,...

Câu hỏi: Hãy phân tích đặc điểm thực vật học của một loại cây ăn quả ở địa phương em.

Đáp án chuẩn:

HS tự làm

III. YÊU CẦU NGOẠI CẢNH CỦA CÂY ĂN QUẢ

Câu hỏi: Dựa vào yêu cầu về nhiệt độ, cây ăn quả được phân loại thành những nhóm nào? Nêu đặc điểm của mỗi nhóm đó.

Đáp án chuẩn:

- Cây ăn quả nhiệt đới.

- Cây ăn quả á nhiệt đới.

- Cây ăn quả ôn đới.

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số loại cây ăn quả thuộc nhóm á nhiệt đới và ôn đới. Nhóm cây nào yêu cầu vùng trồng cây có nhiệt độ thấp hơn?

Đáp án chuẩn:

- Cây ăn quả á nhiệt đới: Vải, bơ, nhót, xoài, chuối, dừa,...

- Cây ăn quả ôn đới: táo, lê, nho, mận, mơ, đào,...

Câu hỏi: Để ra hoa, cây ăn quả á nhiệt đới cần điều kiện về nhiệt độ khác cây ăn quả nhiệt đới như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Cây ăn quả nhiệt đới không yêu cầu nhiệt độ thấp để phân hóa mầm hoa.

- Câu ăn quả á nhiệt đới cần nhiệt độ thấp khoảng 10 - 20 °C 

Câu hỏi: Độ ẩm đất ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Độ ẩm đất ảnh hưởng đến: sự phân hoá hoa, nở hoa; quá trình lớn lên và chín của quả.

Câu hỏi: Cây ở giai đoạn ra hoa và giai đoạn ngủ, nghỉ có yêu cầu về độ ẩm đất như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Giai đoạn ra lộc, ra hoa, phát triển quả, cây ăn quả cần lượng nước lớn, độ âm đất nên duy trì khoảng 70 - 80%; 

Thời kì ngủ, nghỉ hoặc phân hoá hoa, cây yêu cầu lượng nước không cao, độ ẩm đất thấp, ở mức 40 - 50% .

Câu hỏi: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả?

Đáp án chuẩn:

Ánh sáng ảnh hưởng đến thời gian ngủ, nghỉ, sự phân hóa mầm hoa, nở hoa và phát triển quả của cây. 

Câu hỏi: Cường độ chiếu sáng mạnh có thể gây tác động xấu nào đối với cây ăn quả?

Đáp án chuẩn:

Có thể gây cháy lá, rám quả. 

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu những lợi ích của việc bao quả xoài.

Đáp án chuẩn:

- Bảo vệ quả khỏi côn trùng và sâu bệnh.

- Bảo vệ quả khỏi thời tiết bất lợi

- Tạo ra môi trường tốt cho quả phát triển

- Bảo vệ quả khỏi tổn thương bởi tác động bên ngoài.

Câu hỏi: Cây ăn quả cần hấp thu các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu nào?

Đáp án chuẩn:

Cây ăn quả cân các nguyên tố dinh dưỡng khoáng thiết yếu

Câu hỏi: Cây ăn quả thích hợp trồng ở nơi đất có đặc điểm như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Cây ăn quả đa số là cây lâu năm, bộ rễ phát triển mạnh cả chiều ngang và chiều sâu nên đất trồng cần có tầng canh tác dày, thoát nước tốt. 

Câu hỏi: Nêu ảnh hưởng của gió đến sự sinh trưởng và phát triển của cây ăn quả.

Đáp án chuẩn:

Gió ảnh hướng đến mức độ lưu thông không khí trong vườn cây ăn quả, tăng khả năng thoát hơi nước… 

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Cần phải làm gì để hạn chế gió mạnh ảnh hưởng xấu đến cây ăn quả?

Đáp án chuẩn:

- Xây dựng hàng rào hoặc hàng cây chắn gió

- Sử dụng hệ thống treo dây hỗ trợ

- Thiết kế vườn theo dạng cảnh quan tự nhiên

- Chọn giống cây phù hợp

- Thực hiện kỹ thuật cắt tỉa đúng