HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết đã có của HS về thức ăn của một số loài động vật quen thuộc.

b. Cách thức thực hiện: 

- GV đặt câu hỏi: Hãy kể tên một số động vật và thức ăn của chúng mà em biết.

- GV mời đại diện 2 - 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét chung, không chốt đúng sai

mà dẫn dắt vào bài học: Thức ăn của mỗi loài động vật có thể giống hoặc khác nhau. Vây thức ăn giữa các sinh vật có mối quan hệ gì với nhau không? Để biết được câu trả lời, chúng ta cùng đi vào bài học hôm nay – Chuỗi thức ăn trong tự nhiên.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Mối liên hệ thức ăn giữa các sinh vật thông qua chuỗi thức ăn

a. Mục tiêu: HS hình thành được khái niệm về mối liên hệ về thức ăn giữa hai sinh vật.

b. Cách tiến hành:

* HĐ 1.1

- GV chia lớp thành các nhóm 4.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 2, 3 và 4.

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm, trả lời câu hỏi: 

+ Mô tả mối liên hệ về thức ăn giữa các sinh vật.

+ Sử dụng mũi tên, các cụm từ: cây bắp cải, con sâu, con chim để viết sơ đồ mô tả mối liên hệ về thức ăn giữa ba sinh vật đó.

- GV mời đại diện 2 – 3 nhóm xung phong trả lời. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương các nhóm có câu trả lời đúng. 

* HĐ 1.2

- GV giới thiệu mối liên hệ về thức ăn giữa các sinh vật rất đa dạng, bao gồm cả các sinh vật trên cạn và dưới nước.

- GV yêu cầu HS quan sát hình 5. 

- GV yêu cầu HS suy nghĩ, trả lời câu hỏi:

+ Mô tả mối liên hệ về thức ăn giữa các sinh vật trong hồ nước.

+ Cho biết sinh vật đứng đầu trong chuỗi thức ăn đó.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, bổ sung (nếu cần)

Hoạt động 2: Một số chuỗi thức ăn trong tự nhiên

a. Mục tiêu: HS xác định được sinh vật nào là thức ăn của sinh vật nào dựa vào chuỗi thức ăn cho sẵn; xây dựng được các sơ đồ chuỗi thức ăn từ danh sách các sinh vật đã cho.

b. Cách tiến hành:

* HĐ 2.1

- GV yêu cầu HS quan sát hình 6.

- GV yêu cầu HS: Viết vào vở các chuỗi thức ăn giữa các sinh vật theo gợi ý:

Cỏ → ? → ?

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS có câu trả lời đúng. 

* HĐ 2.2

- GV chia lớp thành các nhóm 4.

- GV yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK và quan sát hình 7 trang 111.

- GV yêu cầu HS hoàn thành sơ đồ mô tả về các chuỗi thức ăn giữa các sinh vật trong một vùng biển theo gợi ý ở hình 7.

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm trả lời. Các nhóm khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, bổ sung (nếu cần).

* HĐ 2.3

- GV yêu cầu HS quan sát hình 8.

- GV yêu cầu HS viết các chuỗi thức ăn giữa các sinh vật trong khu vườn.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS có câu trả lời đúng.

* HĐ 2.4

- GV yêu cầu HS suy nghĩ, trả lời câu hỏi:

+ Viết sơ đồ chuỗi thức ăn giữa các sinh vật mà em quan sát được và chia sẻ.

+ Hãy quan sát xung quanh nơi ở hoặc trường học của em, ghi chép những sinh vật sinh sống trong các khu vực đó.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, tuyên dương HS có chuỗi thức ăn hợp lí.

- GV nêu câu hỏi: Các sinh vật sau có mối liên hệ về thức ăn với nhau: cây lúa, rắn hổ mang, chuột, cỏ, châu chấu, chim diều hâu, bò.

+ Có thể xây dựng được bao nhiêu chuỗi thức ăn từ các sinh vật nêu trên?

+ Hãy thảo luận và vẽ sơ đồ các chuỗi thức ăn đó.

- GV mời đại diện 2 – 3 HS xung phong trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, bổ sung (nếu cần).

* CỦNG CỐ

- GV tiến hành chốt lại kiến thức của bài trong mục “Em đã học”.

- GV đặt câu hỏi củng cố:

+ Hãy trình bày mối liên hệ về thức ăn giữa các sinh vật trong tự nhiên.

+ Hãy trình bày cách xây dựng sơ đồ chuỗi thức ăn giữa các sinh vật.

+ Xây dựng các chuỗi thức ăn từ các sinh vật trong một khu rừng gồm: cây, chim ruồi, côn trùng ăn lá, chim râu, rắn. 

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, nêu ý kiến bổ sung (nếu có).

- GV nhận xét, đánh giá sự tham gia của HS trong giờ học, khen ngợi những HS tích cực; nhắc nhở, động viên những HS còn chưa tích cực, nhút nhát.

* DẶN DÒ

- Ôn tập kiến thức đã học.

- Làm bài tập trong VBT.

- Đọc trước nội dung bài 30.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:

+ Gà ăn rau, giun,...

+ Vịt ăn tôm, tép,....

- HS lắng nghe, chuẩn bị vào bài.

- HS chia nhóm theo hướng dẫn của GV.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời:

+ Mối liên hệ về thức ăn giữa: cây bắp cải và con sâu; con sâu và con chim.

⇒ Mối liên hệ về thức ăn giữa các sinh vật với nhau: Cây bắp cải Con sâu → Con chim.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: 

+ Bèo tấm là thức ăn của ốc; ốc là thức ăn của cá trê.

+ Thực vật phù du là thức ăn của động vật phù du; động vật phù du là thức ăn của ấu trùng tôm; ấu trùng tôm là thức ăn của cá chép.

+ Thực vật thủy sinh (bèo tấm và thực vật phù du) thường được đứng đầu chuỗi thức ăn.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:

+ Cỏ → thỏ → báo.

+ Cỏ → nai → báo.

+ Cỏ → trâu → sư tử.

- HS lắng nghe, chữa bài. 

- HS chia nhóm theo hướng dẫn của GV.

- HS đọc thông tin, quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời: 

+ Tảo → tôm → cá hồi.

+ Động vật phù du → sứa → rùa biển.

+ Động vật phù du → tôm → cá hồi.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS quan sát hình.

- HS lắng nghe yêu cầu của GV.

- HS trả lời:

+ Cây → sâu ăn lá → chim sâu.

+ Cây → rệp → chim sâu.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời:

+ Thóc → chuột → mèo.

+ Hồ nước: cá chép, tôm, động vật phù du,…; cây: chim sâu, sâu,…

- HS lắng nghe, phát huy.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: Có thể xây dựng được 4 chuỗi thức ăn:

+ Cây lúa (cỏ) → châu chấu → chuột.

+ Cây lúa (cỏ) → châu chấu → chuột → rắn hổ mang → chim diều hâu.

+ Cây lúa (cỏ) → chuột → rắn hổ mang → chim diều hâu.

- HS lắng nghe, chữa bài.

- HS lắng nghe, tiếp thu, ghi nhớ.

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi.

- HS trả lời: 

+ Các sinh vật trong tự nhiên có mối liên hệ với nhau về thức ăn, sinh vật này là thức ăn của sinh vật khác, mối liên hệ đó nối tiếp nhau tạo thành chuỗi thức ăn.

+ Các chuỗi thức ăn được thể hiện bằng sơ đồ với các mũi tên, sinh vật đứng trước là thức ăn của sinh vật đứng sau mũi tên.

+ Cây → chim ruồi.

+ Cây → côn trùng ăn lá → chim sâu → rắn.

- HS lắng nghe, rút kinh nghiệm.

- HS chú ý, thực hiện theo yêu cầu của GV.