Trong bài thơ, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ nào? Nêu tác dụng của những biện pháp đó.

- Trong bài thơ, tác giả sử dụng những biện pháp tu từ:

+ Nhân hóa: "Giấy đỏ buồn không thắm/ Mực đọng trong nghiên sầu".

→ Tác dụng:

• mực và nghiên trở nên có tri giác, có hồn, cũng biết sầu
• mực và nghiên có hồn, trở thành vật đại diện cho nghệ thuật thư pháp, có hệ thống quy tắc, lịch sử rõ ràng, có những tinh túy, vẻ đẹp riêng
• tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt, cho thấy việc lãng quên những giá trị truyền thống không chỉ khiến văn hóa mai một, làm buồn lòng những thế hệ trước mà đến cả những vật tưởng như vô tri, vô giác cũng phải buồn.

+ Câu hỏi tu từ:

• "Người thuê viết nay đâu?"
• "Những người muôn năm cũ/ Hồn ở đâu bây giờ?"

→ Tác dụng:

• thể hiện sự chê trách những người đã bỏ quên giá trị xưa cũ
• khơi gợi cảm nhận và suy nghĩ trong lòng người đọc về những giá trị xưa cũ đang bị lãng quên