NGỮ VĂN 9 - TẬP 1

Nghĩa: Cùng chung sống với nhau đến trọn đời.
Ví dụ: "Ông trời nhiều khi chơi ác, đem đày ải những cái thuần khiết vào giữa một đống cặn bã. Và những người có tâm điền tốt và thẳng thắn, lại phải ăn đời ở kiếp với lũ quay quắt".

2. Ăn cháo đá bát

Nghĩa: Hành động vô ơn đối với những người đã giúp đỡ mình lúc mình gặp khó khăn, hoạn nạn
Ví dụ: Một xã hội gồm những phần tử phi ân bội nghĩa, ăn cháo đá bát không thể tồn tại được lâu dài.

3. Ăn không ngồi rồi

Nghĩa: Nhàn rỗi, không có việc làm, chỉ biết ngồi hưởng thụ.
Ví dụ: Đường đường là một thanh niên trai tráng mà chỉ biết ăn không ngồi rồi.
Một số thành ngữ tương tự: Ăn dưng ngồi rồi/ Ăn rồi ngồi không/ Ngồi chơi xơi nước.

4. Ăn cỗ đi trước

Nghĩa: Khôn lõi, có lợi lộc thì tranh giành phần trước, khó khăn thì tìm cách lùi lại phía sau.
Ví dụ: Bác Hồ từng nói:"Mỗi người phải ra sức góp công , góp của để xây dựng nước nhà, chớ nên ăn cỗ đi trước, lội nước đi sau".

5. Ăn đơm nói đặt

Nghĩa: Vu khống, bịa đặt chuyện cho người khác
Ví dụ: Trong xã hội, người tử tế là những người không bao giờ ăn đơm nói đặt cho người khác.

6. Ăn không nói có

Nghĩa: Bịa đặt hoàn toàn chuyện không hay về người khác, không có mà nói thành có.
Ví dụ: Hắn chửi cây chửi cối.... và chửi cả đứa ăn không nói có ngày xửa ngày xưa.

7. Ăn lông ở lỗ

Nghĩa: Chỉ cảnh hoang dã của con người thời nguyên thủy. Lúc ấy, con người sinh hoạt trong trạng thái còn sơ khai, lạc hậu.
Ví dụ: Thời mới sơ khai, con người sống trong tình trạng ăn lông ở lỗ. Đến tận mãi sau này, khi càng ngày càng tiến hóa, con người mới biết cách lấy vải che thân.

8. Ăn xổi ở thì

Nghĩa đen: ăn thì tính chuyện ăn ngay, ở thì tính chuyện ở tạm. Nghĩa bóng: dùng để chỉ trích thói sống tạm bợ, chỉ biết tính chuyện trước mắt.
Ví dụ: Chàng Dế Choắt, người gầy gò và dàu lêu hêu như một gã nghiện thuốc phiện... Đã vậy tính nết lại ăn xổi ở thì có một cái hang ở cũng chỉ bới nông sát mặt đất.

9. Ăn trắng mặc trơn

Nghĩa: Sống sung sướng, giàu sang, đầy đủ về vật chất, không phải lo lao động vất vả, nặng nhọc.
Ví dụ: Trong truyện Tấm Cám, mụ dì ghẻ bắt Tấm phải làm lụng vất vả mỗi ngày, trong khi đó hai mẹ con Cám ăn trắng mặc trơn không phải động tay, động chân vào bất cứ một công việc gì.

10. Ăn nên làm nổi

Nghĩa: Làm ăn ngày càng giàu có, phát đạt
Ví dụ: Những năm gần đây, hưởng ứng phong trào phát triển kinh tế, người dân ở nhiều địa phương đã vươn lên ăn nên làm nổi.

11. Ăn ốc nói mò

Nghĩa: Nói không có căn cứ, không chính xác
Ví dụ: Nhiều người chẳng biết cái gì mà suốt ngày ăn ốc nói mò, thể hiện ra kiểu ta đây.

12. Ăn tuyết nằm sương

Nghĩa: Cuộc sống đầy khó khăn, vất vả, gian khổ ở ngoài trời.
Ví dụ: "Vì ai khiến quan quân khó nhọc, ăn tuyết nằm suong, vì ai xui đồn lũy tan thành, xiêu mưa ngã gió...".

13. Ăn ở như bát nước đầy