BÀI 2 THƠ VĂN NGUYỄN DU

VĂN BẢN: ĐỌC TIỂU THANH KÍ

TRONG KHI ĐỌC

Câu 1: "Son phấn", "văn chương" là để nói về điều gì ở Tiểu Thanh?

Trả lời:

"Son phấn": vẻ đẹp bên ngoài của người con gái  

"văn chương" : tài hoa và nét đẹp bên trong mỗi con người

=> “Son phấn” và “Văn chương” là sự kết hợp giữa cả hai vẻ đẹp bên ngoài và bên trong của người con gái Tiểu Thanh. Nhưng đồng thời là điềm báo cho một số mệnh người phụ nữa tài sắc vẹn toàn nhưng bạc mệnh. 

Câu 2 : Chú ý nghệ thuật đối trong hai câu thực và hai câu luận.

Trả lời:

Nghệ thuật đối giữa: 

“Son phấn” – “văn chương” 

“vẫn hận” – “còn vương”

“Nỗi hờn” – “cái án”

→ Việc sử dụng phép đối trong các câu thơ thực và luận thể hiện cái tài, cái sắc đi kèm với số phận bi thảm, đau khổ. 

SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Ngoài kết cấu đề, thực, luận, kết của thơ Đường luật, bài Đọc “Tiểu Thanh kế có thể phân chia theo kết cấu hai phần (bốn câu thơ trên và bốn câu thơ dưới) được không? Vì sao?

Trả lời:

Câu 2: Qua hai câu thơ: “Son phấn có thần chôn vẫn hận, / Văn chương không mệnh đốt còn vương.” em hiểu được gì về số phận Tiểu Thanh và tình cảm, thái độ của tác giả?

Trả lời:

• "Son phấn": vật trang điểm của phụ nữ, tượng trưng cho vẻ đẹp, sắc đẹp của người phụ nữ. Ở đây được hiểu là Tiểu Thanh rất xinh đẹp.

• "Văn chương": tượng trưng cho tài năng. 

-> Tiểu Thanh là người con gái xinh đẹp và tài hoa. 

• "hận, vương": diễn tả cảm xúc

• “Chôn”, “đốt”: động từ cụ thể hóa sự ghen ghét, sự vùi dập phũ phàng của người vợ cả đối với nàng Tiểu Thanh.

-> Nhưng Tiểu Thanh lại bị chôn vùi bởi chính những điều đó, bị sự ghen tuông của người vợ cả hại.

=> Gợi lại cuộc đời và số phận bi thương phụ nữ kiếp chồng chung, ca ngợi, khẳng định tài sắc của Tiểu Thanh đồng thời xót xa cho số phận bi thảm của nàng - cái nhìn nhân đạo mới mẻ, tiến bộ.

Câu 3: Vì sao nhà thơ tự xem mình là người cùng hội với người “phong lưu” thanh lịch, tài hoa nhưng mang nỗi oan lạ lùng? Qua đó, em hiểu thêm điều gì về Nguyễn Du?

Trả lời:

Tiểu Thanh nàng có tài có sắc nhưng mệnh bạc, bị đày đọa mà chết trong tủi cực. Còn với Nguyễn Du ông là một người tài hoa nhưng phải sống trong thời kì loạn lạc, cuộc đời gặp nhiều thăng trầm, biến cố. Nhưng Nguyễn Du là một người với trái tim nhân đạo, mỗi tác phẩm của ông đều phản ánh một hiện thực xã hội. Trái tim nhân đạo của đại thi hào thể hiện ở lòng thương người và niềm tự thương. Nguyễn Du hướng về những số phận đau khổ, bất hạnh với niềm cảm thương sâu sắc. Đó cũng là lí do nhà thơ tự xem mình là người cùng hội với người “phong lưu” thanh lịch, tài hoa nhưng mang nỗi oan lạ lùng.

Câu 4: Phân tích tác dụng của nghệ thuật đối trong bài thơ.

Trả lời:

Nguyễn Du đã sử dụng một cách tài tình phép đối và khả năng thống nhất những hình ảnh đối lập trong hình ảnh, ngôn ngữ: Cảnh đẹp >< gò hoang -> 

Đối lập giữa quá khứ >< hiện tại nhằm nhấn mạnh sự hoang tàn của cảnh vật nơi đây, vốn từng rất xinh đẹp nhưng giờ đây lại héo úa, hoang tàn. Qua đó thể hiện hiện sự xót xa, tiếc nuối của tác giả đối với số phận éo le của nàng Tiểu Thanh. 

Câu 5: Tác giả gửi gắm tâm sự gì qua hai câu thơ kết?

Trả lời:

Hai câu thơ kết cấu thành một câu hỏi . Một nỗi băn khoăn và trăn trở mà Nguyễn Du đã để lại cho con người qua hàng thế kỷ. Vì thương người, Nguyễn Du chuyển mạch đến thương mình. Câu hỏi hướng đến những điệu hồn tri âm. Không hỏi quá khứ, không hỏi hiện tại, vì quá khứ và hiện tại đều bế tắc. Nguyễn Du cũng không hỏi trời, ông hỏi người vì còn mong ở đời có thể tìm thấy những tri âm: Liệu rằng sau này còn ai nhớ đến Nguyễn Du?

Câu 6: Hãy viết một đoạn văn ngắn (khoảng 10 – 12 dòng) nói lên suy nghĩ của em về tấm lòng nhân đạo của Nguyễn Du qua bài Đọc “Tiểu Thanh kí”.

Trả lời:

*Gợi ý: học sinh tự phát triển luận điểm dưới đây theo văn phong của mình

=> Bài thơ Tiểu Thanh kí có sự vận động, phát triển trong mạch cảm xúc từ việc đọc truyện về nàng Tiểu Thanh mà tác giả đã suy nghĩ, tri âm với số phận những người tài hoa, tài tử và thương cho số phận của chính bản thân mình. 

=> Nguyễn Du đã đặt ra vấn đề về quyền sống của người nghệ sĩ. Những con người ấy cần phải được trân trọng, tôn vinh vì chính những giá trị tinh thần lớn lao mà họ đã mang đến cho nhân loại chứ không phải là sự chà đạp, vùi dập cho đến chết.