BÀI 10: SỰ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG VÀ ENZYME

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

-       Phát biểu được khái niệm chuyển hoá năng lượng trong tế bào.

-       Phân biệt được các dạng năng lượng trong chuyển hoá năng lượng ở tế bào.

-       Giải thích được năng lượng được tích luỹ và sử dụng cho các hoạt động sống của tế bào là dạng năng lượng hoá học (năng lượng tiềm ẩn trong các liên kết hóa học).

-       Phân tích được cấu tạo và chức năng của ATP về giá trị năng lượng sinh học.

-       Trình bày được quá trình tổng hợp và phân giải ATP gắn liền với quá trình tích luỹ, giải phóng năng lượng.

-       Trình bày được vai trò của enzyme trong quá trình trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng.

-       Nêu được khái niệm, cấu trúc và cơ chế tác động của enzyme.

-       Phân tích được các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xúc tác của enzyme.

-       Làm được thí nghiệm phân tích ảnh hưởng của một số yếu tố đến hoạt tính của enzyme, kiểm tra hoạt tính thuỷ phân tinh bột của amylase.

2. Về năng lực

-       Năng lực sinh học:

●     Nhận thức sinh học:

+ Hiểu được quá trình chuyển hóa năng lượng trong tế bào; phân biệt các dạng năng lượng.

+ Trình bày được cấu tạo, chức năng của ATP; quá trình tổng hợp và phân giải ATP; cấu trúc, cơ chế tác động và vai trò của Enzyme.

●     Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng những hiểu biết về enzyme để giải thích một số vấn đề thực tiễn như hiện tượng không dung nạp được lactose; khi ăn nhiều sẽ bị đầy bụng, khó tiêu; khi sốt cao có nguy cơ tử vong.

-       Năng lực chung:

●     Giao tiếp và hợp tác: Biết sử dụng ngôn ngữ khoa học để trình bày các thông tin về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào đã tìm hiểu được.

●     Tự chủ và tự học: Xác định được nhiệm vụ học tập khi tìm hiểu về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào dựa trên kết quả đã đạt được từ việc thực hiện các hoạt động học tập ở các bài trước.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ: Có ý thức đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân trong quá trình hoạt động nhóm để thảo luận về trao đổi chất và chuyển hoá năng lượng trong tế bào.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

-       SGK, SGV, SBT Sinh học, Giáo án.

-       Tranh phóng to các hình ảnh trong SGK.

-       Phiếu học tập: Tìm hiểu về enzyme.

-       Video về các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động xúc tác của enzyme.

-       Mẫu vật, dụng cụ, hóa chất theo hướng dẫn trong SGK.

2. Đối với học sinh

-       SGK, SBT Sinh học 10

-       Các dụng cụ học tập cần thiết theo yêu cầu của GV.

-       Biên bản thảo luận nhóm.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS trong học tập, ôn tập kiến thức đã học và gắn kết với kiến thức mới.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS quan sát hình ảnh SGK và trả lời các câu hỏi.

- HS làm việc cá nhân, sau đó thảo luận với bạn bên cạnh để đưa ra câu trả lời.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát hình 10.1 (SGK tr.61) và trả lời các câu hỏi:

+ Nêu các dạng năng lượng trong quá trình quang hợp.

+ Trong quá trình đó, năng lượng được chuyển hóa từ dạng nào sang dạng nào?

+ Chuyển hóa năng lượng là gì?

-  GV huy động kiến thức cũ của HS ở cấp THCS, yêu cầu HS liệt kê các dạng năng lượng, sau đó xác định các dạng năng lượng trong cơ thể sống; cho biết các dạng năng lượng trong cơ thể sống được chuyển hóa như thế nào.

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân, sau đó thảo luận với bạn bên cạnh.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS dựa vào hiểu biết cá nhân, kết hợp quan sát hình ảnh, suy nghĩ và trả lời các câu hỏi của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV gọi một số HS trả lời câu hỏi và nhận xét.

* Gợi ý:

- Trong quá trình quang hợp, năng lượng ánh sáng mặt trời đã được diệp lục hấp thụ để tổng hợp cacbonhidrat và giải phóng oxy từ khí cacbonic và nước. Các dạng năng lượng trong quá trình quang hợp là năng lượng nhiệt, năng lượng hóa học. Trong quá trình đó, năng lượng được chuyển hóa từ nhiệt năng thành hóa năng.

- Chuyển hóa năng lượng là quá trình biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng khác, từ năng lượng trong hợp chất này thành năng lượng trong hợp chất khác.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức và dẫn dắt HS vào bài học: Để duy trì sự sống, cơ thể các sinh vật đều cần đến quá trình chuyển hóa, biến các năng lượng thu thập được từ môi trường bên ngoài thành các dạng năng lượng mà cơ thể cần và thải ra môi trường những chất không cần thiết. Để tìm hiểu rõ hơn về sự chuyển hóa năng lượng cũng như các dạng năng lượng trong tế bào, chúng ta hãy cùng bắt đầu bài học hôm nay – Bài 10: Sự chuyển hóa năng lượng và enzyme.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC