A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

I – ĐẶC ĐIỂM CỦA CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN KHÔNG CÓ TỪ LÀ

1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong câu sau:

a) Phú ông mừng lắm.

(Sọ Dừa)

b) Chúng tôi tụ hội ở góc sân.

(Duy Khán)

2. Vị ngữ của các câu trên do những từ hoặc cụm từ loại nào tạo thành?

Câu a: mừng lắm - cụm tính từ;

Câu b: tụ hội ở góc sân - cụm động từ.

3. Chọn những từ hoặc cụm từ phủ định thích hợp cho sau đây điền vào trước vị ngữ của các câu trên: không, không phải, chưa, chưa phải.

Có thể thay vào như sau:

Câu a: Phú ông không (chưa) mừng lắm.

Câu b: Chúng tôi không (chưa) tụ hội ở góc sân.

Ghi nhớ

Trong câu trần thuật đơn không có từ là:

- Vị ngữ thường do động từ hoặc cụm động từ, tính từ hoặc cụm tính từ tạo thành.

- Khi xị ngữ biểu thị một ý phủ định, nó kết hợp với các từ: không, chưa

II – CÂU MIÊU TẢ VÀ CÂU TỒN TẠI

1. Xác định chủ ngữ, vị ngữ trong các câu sau:

a) Đằng cuối bãi, hai cậu bé con tiến lại.

b) Đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con.

2. Chọn trong hai câu đã dẫn một câu thích hợp để diền vào chỗ trống trong đoạn dưới đây. Giải thích vì sao em chọn câu này mà không chọn câu khác:

Ấy là vào đầu mùa hè một năm kia. Buổi sáng, tôi đang đứng ở ngoài cửa gặm mấy nhánh cỏ non để ăn điểm tâm. Bỗng (...) tay cầm que, tay xách cái ống bơ nước. Thấy bóng người, tôi vội lẩn xuống cỏ, chui nhanh về làng.

(Theo Tô Hoài)

Chọn câu b để điền vào chỗ trống, đoạn văn sau khi điền:

Ấy là vào đầu mùa hè một năm kia. Buổi sáng, tôi đang đứng ở ngoài cửa gặm mấy nhánh cỏ non để ăn điểm tâm. Bỗng đằng cuối bãi, tiến lại hai cậu bé con, tay cầm que, tay xách cái ống bơ nước. Thấy bóng người, tôi vội lẩn xuống cỏ, chui nhanh về làng.

Câu b thích hợp hơn, vì sự miêu tả sẽ tập trung vào hoạt động (tiến lại) của đối tượng, thể hiện được sự bất ngờ trước việc hai cậu bé xuất hiện. Mặt khác, nếu nói hai cậu bé tiến lại thì có vẻ như người quan sát phải biết trước hai cậu bé rồi, sự thực thì đây là lần đầu hai cậu bé xuất hiện.

Ghi nhớ

• Những câu dùng để miêu tả hành động, trạng thái, đặc điểm,... của sự vật nêu ở chủ ngữ được gọi là câu miêu tả. Trong câu miêu tả, chủ ngữ đứng trước vị ngữ.
• Những câu dùng để thông báo về sự xuất hiện, tồn tại hoặc tiêu biến của sự vật được gọi là câu tồn tại. Một trong những cách tạo câu tồn tại là đảo chủ ngữ xuống sau vị ngữ.