BÀI 9. HY LẠP VÀ LÃ MÃ CỔ ĐẠI

1. Điều kiện tự nhiên

Câu 1: Dựa vào các lược đồ hình 9.1 và 9.2 đọc thông tin, hãy:

• Xác định vị trí địa lí của Hy Lạp, La Mã cổ đại

• Trình bày điều kiện tự nhiên có tác động đến sự hình thành và phát triển nền văn minh Hy Lạp, La Mã.

Giải rút gọn:

Vị trí địa lí của Hy Lạp, La Mã cổ đại:

• Hy Lạp gồm miền lục địa Hy Lạp (nam bán đảo Ban-căng), miền đất ven bờ Tiểu Á và những đảo thuộc biển Ê-giê.

• La Mã gồm bán đảo I-ta-li-a và ba đảo lớn là Xin-tin ở phía Nam, Cóoc-xơ và Xác-đe-nhơ ở phía Tây.

Điều kiện tự nhiên có tác động đến sự hình thành và phát triển nền văn minh Hy Lạp, La Mã:

• Hy Lạp: khí hậu, đất đai phù hợp với việc trồng nho và ô-liu. Có nhiều loại khoáng sản, nhiều vịnh, hải cảng cho tàu thuyền đi lại và trú ẩn.

• La Mã: có nhiều kim loại như đồng, chì, sắt... đường bờ biển dài, nhiều vịnh biển thuận lợi cho hoạt động hàng hải.

2. Tổ chức nhà nước thành bang

Câu 1: Trình bày tổ chức nhà nước thành bang ở Hy Lạp. Hãy kể tên các tầng lớp xã hội trong thành bang A-ten.

Giải rút gọn:

Tổ chức nhà nước thành bang ở Hy Lạp:

• Các thành bang ở Hy Lạp ra đời từ thế kỉ VIII đến hết thế kỉ VI TCN, trong đó lớn nhất là bang Xpác-ta và A-ten.

• Các bang có đường biên giới lãnh thổ, có chính quyền, quân đội, luật pháp, hệ thống kinh tế, tiền tệ và thần bảo hộ riêng.

• Thiết chế chính trị, tổ chức nhà nước mỗi bang không giống nhau.

Các tầng lớp xã hội trong thành bang A-ten:

• Quý tộc chủ nô

• Nông dân

• Người làm công thương nghiệp (chủ xưởng, chủ thuyền, thương nhân...)

3. Tổ chức nhà nước đế chế

Câu 1: Quan sát lược đồ hình 9.2 (sgk trang 43), các hình 9.4, 9.5 và đọc thông tin, hãy trình bày tổ chức nhà nước đế chế ở La Mã?

Giải rút gọn:

• Thế kỉ III TCN, thành thị La Mã lớn đã xâm chiếm các thành thị trên bán đảo I-ta-li-a và trở thành một đế chế.

• Năm 27 TCN, Ốc-ta-viu-xơ trở thành người thống trị La Mã và nắm trong tay mọi quyền hành và được gọi là Ô-gu-xtu-xơ (đấng tối cao).

• Dưới thời Ô-gu-xtu-xơ, vai trò của Viện Nguyên lão được coi trọng.

4. Một số thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã

Câu 1: Quan sát các hình từ 9.6 đến 9.12 và đọc thông tin, hãy nêu một số thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã.

• Những thành tựu văn hóa nào của Hy Lạp và La Mã cổ đại còn được bảo tồn đến ngày nay.

Giải rút gọn:

Một số thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã:

• Cả Hy Lạp và La Mã đều biết làm ra lịch dương

• Hy Lạp sáng tạo ra hệ thống chữ cái trên cơ sở mẫu tự cổ. La Mã dựa vào hệ thống chữ Hy Lạp tạp ra mẫu tự La-tin.

• Người La Mã dùng chữ để viết số, gọi là số La Mã. Hy Lạp xuất hiện thể loại văn học thần thoại, với hai bộ sử thi nổi tiếng I-li-át và Ô-đi-xê.

• Hy Lạp và La Mã đều xuất hiện nhiều nhà sử học nổi tiếng.

• Hy Lạp là quê hương của nhiều lĩnh vực khoa học nổi tiếng.

• Cả người Hy Lạp và La Mã đã tạo ra nhiều công trình kiến trúc đồ sộ

Những thành tựu văn hóa của Hy Lạp và La Mã cổ đại còn được bảo tồn đến ngày nay:

• Lịch dương

• Hệ thống chữ cái và chữ số La Mã

• Các định lí như ta-lét, Pi-ta-go, Ơ-clit, Ác-si-mét,...

• Một số công trình kiến trúc như: Tượng lực sĩ ném đĩa, Đấu trường Cô-li-dê... 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trình bày những tác động của điều kiện tự nhiên đối với sự hình thành nền văn minh Hy Lạp và La Mã.

Giải rút gọn:

Điều kiện tự nhiên có tác động đến sự hình thành và phát triển nền văn minh Hy Lạp, La Mã:

• Hy Lạp: khí hậu, đất đai phù hợp với việc trồng nho và ô-liu. Có nhiều loại khoáng sản như sắt, đồng, vàng... có nhiều vịnh, hải cảng cho tàu thuyền đi lại và trú ẩn.

• La Mã: có nhiều kim loại như đồng, chì, sắt... đường bờ biển dài, có nhiều vịnh biển thuận lợi cho hoạt động hàng hải.

Câu 2: Lập bảng thống kê các thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã.

Giải rút gọn:

Bảng thống kê các thành tựu văn hóa tiêu biểu của Hy Lạp và La Mã:

VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy tìm kiếm thông tin và giới thiệu một công trình kiến trúc, điêu khắc của Hy Lạp hoặc La Mã mà em ấn tượng

Giải rút gọn:

Giới thiệu đấu trường La Mã.

Đấu trường La Mã tại Ý được xây dựng vào năm 70 và 72 sau công nguyên. Đây là đấu trường lớn nhất thủ đô Rome, trong quá khứ nó có thế chứa đến 50,000 khán giả. Ngày nay, dù chỉ còn giữ lại chưa tới 1/3 cấu trúc ban đầu nhưng nó vẫn được coi là biểu tượng của đế chế La Mã và là một trong những tuyệt tác trường tồn cùng với thời gian.

Trong thời cổ đại, nơi này được ví như con đường đến địa ngục. Đấu trường sử dụng cho các võ sỹ giác đấu và nô lệ có nguồn gốc tù binh chiến tranh thi đấu. Theo ước tính, hơn 500.000 người và hơn 1 triệu động vật chết khi tham gia các trò chơi sinh tử đẫm máu ở đấu trường La Mã nhằm mua vui cho mọi người trong thời gian công trình này hoạt động.

Đấu trường đã có những sự thay đổi lớn trong thời kì Trung Cổ. Một nhà thờ nhỏ được xây dựng ở bên trong của đấu trường vào cuối thế kỉ 6, và sân đấu thì trở thành một nghĩa trang. Nhiều khoảng không bên dưới những bậc thang được sử dụng làm chỗ ở hoặc xưởng thủ công, và người ta tiếp tục thuê nhà ở đó cho tới tận thế kỉ 12. Năm 1349, một trận động đất lớn đã làm sụp đổ toàn bộ phần tường bên ngoài của mặt phía nam.

Qua hơn 2000 năm, sau bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, những thay đổi ít nhiều đã được tạo ra và hình thành một đấu trường La Mã - Colosseum như ngày nay. Nó xứng đáng với danh hiệu “Chứng nhân lịch sử” của mình.