BÀI 1. LỊCH SỬ LÀ GÌ?

1. Lịch sử và môn lịch sử là gì?

Câu 1: Sự kiện khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40 - 43) có phải là lịch sử không? Vì sao? Lịch sử và môn Lịch sử là gì?

Giải rút gọn:

• Sự kiện khởi nghĩa Hai Bà Trưng (40 - 43) là lịch sử. Bởi vì hoạt động của Hai Bà Trưng đã từng diễn ra trong quá khứ.

• Lịch sử là những gì diễn ra trong quá khứ, là một khoa học có nhiệm vụ tìm hiểu và khôi phục lại quá khứ của con người và xã hội loài người trong quá khứ.

• Môn Lịch sử là môn tìm hiểu về lịch sử loài người và những hoạt động chính của con người trong quá khứ.

2. Vì sao cần phải học lịch sử?

Câu 1: Quan sát các hình từ 1.3 đến 1.6, hãy cho biết kĩ thuật canh tác nông nghiệp của người nông dân Việt Nam và hệ thống giao thông ở Hà Nội đã có sự thay đổi như thế nào. Chúng ta có cần phải biết về sự thay đổi đó không? Vì sao? Sự kiện trong hình 1.7 đánh dấu bước ngoặt lịch sử nào của dân tộc Việt Nam? Vì sao cần phải học môn lịch sử?

Giải rút gọn:

• Quan sát các hình từ 1.3 đến 1.6, ta thấy kĩ thuật canh tác nông nghiệp của người nông dân Việt Nam và hệ thống giao thông ở Hà Nội có sự thay đổi rõ rệt.

  • Về sản xuất, canh tác: Trước đây, hoạt động sản xuất chủ yếu dựa vào sức người là chính, còn ngày nay, con người đã biết vận dụng máy móc vào sản xuất.

  • Về giao thông: hệ thống giao thông phát triển, cầu đường được xây dựng mới, phương tiện đi lại đa dạng bao gồm xe máy, ô tô...

=> Chúng ta cần thiết phải biết những thay đổi đó bởi vì có như vậy chúng ta mới hiểu được những đổi mới, tiến bộ trong các giai đoạn lịch sử. 

Sự kiện trong hình 1.7 là sự kiện chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn Độc lập tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, chính thức khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

• Cần phải học Lịch sử để biết được cội nguồn dân tộc, biết được cách loài người chúng ta đã đấu tranh để sinh tồn và phát triển. Chúng ta biết được những gì đã xảy ra trong quá khứ của tổ tiên, của cha ông để bản thân mình vừa kế thừa, phát huy những gì đã có.

3. Dựa vào đâu để biết và dựng lại lịch sử?

Câu 1: Dựa vào đâu để biết và dựng lại lịch sử? Phân biệt các loại tư liệu lịch sử trong các hình từ 1.8 đến 1.11. Trong các loại tư liệu trên, đâu là tư liệu gốc. Nêu ý nghĩa của các nguồn tư liệu lịch sử?

Giải rút gọn:

• Để biết và dựng lại Lịch sử, cần dựa vào những hoạt động của con người mà ngày nay vẫn được lưu trữ như truyền miệng, hiện vật, chữ viết, ...

• Phân biệt các loại tư liệu lịch sử:

  • Hình 1.8: Tư liệu truyền miệng: là những câu chuyện, lời mô tả được truyền từ đời này qua đời khác

  • Hình 1.9: Tư liệu hiện vật: là những di tích, đồ vật của người xưa 

  • Hình 1.10 và 1.11: Tư liệu chữ viết: là những bản ghi, sách vở chép tay hay in, khắc bằng chữ viết.

• Hình 1.9; 1.10 và 1.11 là tư liệu gốc.

• Ý nghĩa của các nguồn tư liệu lịch sử: giúp ta hiểu biết và dựng lại lịch sử.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trình bày khái niệm lịch sử và môn lịch sử. Căn cứ vào đâu để biết và dựng lại lịch sử?

Giải rút gọn:

• Lịch sử là những gì diễn ra trong quá khứ. Lịch sử còn là một khoa học có nhiệm vụ tìm hiểu và khôi phục lại quá khứ của con người và xã hội loài người trong quá khứ.

• Môn lịch sử là môn học tìm hiểu về lịch sử loài người và những hoạt động chính của con người trong quá khứ.

• Để biết và dựng lại lịch sử, cần căn cứ vào các nguồn tư liệu khác nhau:

  • Tư liệu truyền miệng

  • Tư liệu hiện vật

  • Tư liệu chữ viết

Câu 2: Học lịch sử có ý nghĩa như thế nào?

Giải rút gọn:

Giúp chúng ta  biết được cội nguồn dân tộc, biết được loài người chúng ta đã đầu tranh để sinh tồn và phát triển như thế nào,  biết được những gì đã xảy ra trong quá khứ của tổ tiên, của cha ông và cả nhân loại để bản thân mình vừa kế thừa, phát huy những gì đã có.

VẬN DỤNG

Câu 1: Quan sát hình 1.12 dưới đây và cho biết:

• Đây là loại sử liệu gì?

• 3 thông tin mà em tìm hiểu được

Giải rút gọn:

Quan sát hình 1.12 ta thấy:

• Tư liệu hiện vật

• Thông tin em tìm hiểu được: 

  • Bia chủ quyền nằm trong khuôn viên chùa Nam Huyên ở đảo Song Tử Tây, nằm ngay trên trục đường chính dẫn từ cầu cảng vào khu trung tâm hành chính của xã đảo.

  • Đây là tấm bia chủ quyền trên quần đảo Trường sa, được công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.

  • Là bằng chứng có giá trị quan trọng trong việc khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại quần đảo Trường Sa. 

Câu 2: Đọc đoạn trích dưới đây và viết lại những từ khóa thể hiện ý nghĩa của việc học lịch sử:

"Dân ta phải biết sử ta. Sử ta dạy cho ta những chuyện vẻ vang của tổ tiên ta. Dân tộc ta là con Rồng cháu Tiên, có nhiều người tài giỏi đánh Bắc dẹp Nam, yên dân trị nước, tiếng để muôn đời".

(Nên học sử ta, Hồ Chí Minh)

Giải rút gọn:

• Biết về tổ tiên, nguồn cội

• Biết được lịch sử vẻ vang dân tộc