CHƯƠNG 2: CHÂU Á

BÀI 5: THIÊN NHIÊN CHÂU Á

Vị trí địa lí, hình dạng và kích thước Châu Á

Câu hỏi: Dựa vào hình 5.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày đặc điểm vị trí địa lí châu Á.

- Nêu đặc điểm hình dạng và kích thước châu Á.

Giải rút gọn:

- Vị trí địa lí: Lãnh thổ trên đất liền kéo dài từ cận cực Bắc tới Xích đạo, một số đảo và quần đảo kéo dài tới vĩ tuyến 10⁰N.

- Hình dạng: dạng khối rộng lớn, bờ biển bị chia cắt mạnh, nhiều bán đảo, vịnh biển,…

- Kích thước: diện tích đất liền: 41,5 triệu km², tính cả các đảo khoảng 44,4 triệu km².

Đặc điểm tự nhiên Châu Á

Câu 1: Dựa vào hình 5.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Kể tên và xác định trên bản đồ các khu vực địa hình của châu Á.

- Xác định khu vực phân bố các khoáng sản chính ở châu Á.

- Trình bày ý nghĩa của đặc điểm địa hình, khoáng sản đối với việc sử dụng và bảo vệ tự nhiên.

Giải rút gọn:

* Các khu vực địa hình của châu Á: 2 khu vực 

+ Khu vực núi, cao nguyên và sơn nguyên.

+ Khu vực đồng bằng.

* Khu vực phân bố khoáng sản chính ở châu Á:

- Than đá: Cao nguyên Trung Xi-bia và khu vực Đông Á, sơn nguyên Đê-can,...

- Dầu mỏ: Tây Á, Đông Nam Á,...

- Sắt: Đông Á và Nam Á, dãy U-ran,...

- Crôm: dãy Hin-đu-cuc, bán đảo Ấn Độ và đảo Lu-xôn

- Mangan: Đông Nam Á và Nam Á

- Đồng: dãy Thiên Sơn, Đông Nam Á,...

- Thiếc: Đông Á,...

* Ý nghĩa:

+ Núi, cao nguyên và sơn nguyên => thuận lợi cho phát triển chăn nuôi du mục, trồng cây đặc sản; khai thác cần lưu ý chống xói mòn, sạt lở đất,...

+ Địa hình đồng bằng => thuận lợi sản xuất và định cư.

+ Khoáng sản phong phú, trữ lượng lớn => phát triển kinh tế nhiều quốc gia trong châu lục; trong quá trình khai thác cần bảo vệ, tránh lãng phí và hạn chế tối đa ô nhiễm môi trường.

Câu 2: Dựa vào hình 5.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Kể tên các đới và kiểu khí hậu ở châu Á.

- Cho biết khí hậu châu Á phân hoá như thế nào? Kiểu khí hậu nào là phổ biến nhất?

Giải rút gọn:

* Các đới và kiểu khí hậu ở châu Á:

* Khí hậu châu Á phân hóa đa dạng, có sự khác biệt về nhiệt độ, chế độ gió và lượng mưa.

- Kiểu khí hậu gió mùa: phân bố ở phía đông và đông nam

- Kiểu khí hậu lục địa: phân bố ở trung tâm châu Á

* Phổ biến là kiểu khí hậu gió mùa và kiểu khí hậu lục địa.

Câu 3: Dựa vào hình 5.1 và thông tin trong bài, em hãy.

- Kể tên một số sông và hồ lớn ở châu Á.

- Trình bày đặc điểm sông ngòi châu Á.

- Nêu ý nghĩa của sông, hồ đối với việc sử dụng và bảo vệ tự nhiên.

Giải rút gọn:

- Sông lớn: sông Ô-bi, Hoàng Hà, Trường Giang, Mê Công, sông Ấn, sông Hằng,...

- Hồ lớn: hồ Bai-can, Ca-xpi, A-ran, Ban-khat,...

* Đặc điểm:

- Nhiều hệ thống sông lớn bậc nhất nhưng phân bố không đều.

- Khu vực mưa nhiều: lượng nước lớn, mùa lũ tương ứng với mùa mưa, mùa cạn tương ứng với mùa khô.

- Khu vực khô hạn: mạng lưới sông thưa thớt, nhiều nơi sâu trong nội địa không có dòng chảy.

* Ý nghĩa đối với việc sử dụng và bảo vệ tự nhiên:

- Sông ngòi tạo điều kiện phát triển thủy điện, du lịch, đánh bắt và nuôi trồng thủy sản, giao thông đường thủy…

- Hồ giúp điều hòa không khí, tạo phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp và là nơi cư trú của nhiều loài sinh vật.

Câu 4: Dựa vào hình 5.1, hình 5.2 và thông tin trong bài, em hãy:

- Trình bày sự phân hóa của các đới thiên nhiên châu Á.

- Cho biết trong việc khai thác và sử dụng các đới thiên nhiên cần chú ý vấn đề gì để bảo vệ môi trường.

Giải rút gọn:

* Sự phân hóa của các đới thiên nhiên châu Á: 3 đới

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1: Cho bảng số liệu sau:

a. Xác định vị trí của hai trạm khí tượng E Ri-at (Riyadh) và Y-an-gun (Yangon) trên hình 5.2.

b. Nhận xét đặc điểm nhiệt độ và lượng mưa ở hai trạm khí tượng.

Giải rút gọn:

a. Vị trí của hai trạm khí tượng E Ri-at (Riyadh) và Y-an-gun (Yangon)

- Trạm khí tượng E Ri-at: khu vực Tây Á.

- Trạm khí tượng Y-an-gun: khu vực Đông Nam Á.

b. Nhận xét đặc điểm nhiệt độ và lượng mưa của hai trạm khí tượng:

- Trạm khí tượng E Ri-at: thuộc đới khí hậu nhiệt đới khô

+ Nhiệt độ:

• Tháng cao nhất: 33,5^oC (tháng 7, 8).

• Tháng thấp nhất:14,2^oC (tháng 1).

• Biên độ nhiệt năm lớn (19,3^oC).

+ Lượng mưa:

•  Các tháng có mưa: tháng 11 đến tháng 5 

•  Các tháng không có mưa: tháng 6 đến tháng 10.

•  Tổng lượng mưa trong năm rất thấp, chỉ đạt 97 mm.

- Trạm khí tượng Y-an-gun: Thuộc đới khí hậu nhiệt đới gió mùa.

+ Nhiệt độ:

• Tháng cao nhất: 30,4^oC (tháng 4).

• Tháng thấp nhất: 25,1^oC (tháng 1).

• Biên độ nhiệt năm nhỏ (5,3^oC).

+ Lượng mưa:

•  Các tháng mưa nhiều: tháng 4 - tháng 9.

•  Các tháng mưa ít: tháng 10 - tháng 3 (năm sau).

• Tổng lượng mưa trong năm rất lớn, đạt 3039 mm.

Câu 2: Em hãy lựa chọn thực hiện một trong hai nhiệm vụ sau:

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu và viết một đoạn văn ngắn mô tả đặc điểm một đồng bằng hoặc cao nguyên ở châu Á.

Nhiệm vụ 2: Em hãy đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu về một con sông, hồ lớn hoặc đới thiên nhiên ở châu Á.

Giải rút gọn:

Nhiệm vụ 1: Đặc điểm của cao nguyên Mông Cổ

• Diện tích khoảng 2.600.000 km², phía đông Trung Á . 

• Cao nguyên bị chia cắt về mặt chính trị và địa lý bởi sa mạc Gobi thành quốc gia độc lập của Mông Cổ ở phía bắc và Khu tự trị Nội Mông của Trung Quốc ở phía nam. 

• Bao quanh cao nguyên và giáp với nó là các dãy núi. 

• Đôi khi cũng được coi là một lưu vực thoát nước bên trong lớn giữa các dãy núi giáp ranh.

• Khí hậu lục địa khô được đặc trưng bởi lượng mưa hàng năm khoảng 200 mm/năm, và nhiệt độ trung bình của những tháng ấm nhất và lạnh nhất thay đổi trong một phạm vi rất lớn. 

Nhiệm vụ 2: Giới thiệu về hồ Bai-can

- Được khen là viên ngọc xanh của vùng Siberia, một trong những địa danh du lịch nổi tiếng nhất của nước Nga. 

- Hồ chứa nước ngọt tự nhiên lớn nhất - chiếm 19% tổng trữ lượng thế giới. 

- Bai-can cũng là hồ sâu nhất thế giới với độ sâu tối đa hiện nay là 1.637m. 

- Năm 1996, hồ Bai-can được UNESCO công nhận là di sản thiên nhiên thế giới.