BÀI 23: THIÊN NHIÊN CHÂU NAM CỰC

Đặc điểm tự nhiên

Câu 1: Dựa vào hình 23.1, hình 23.2 và thông tin trong bài, em hãy cho biết đặc điểm nổi bật của địa hình bề mặt châu Nam Cực.

Giải rút gọn:

Đặc điểm nổi bật của địa hình bề mặt châu Nam Cực:

- Lớp băng dày gần như toàn bộ địa hình. 

- Bề mặt châu lục bằng phẳng => tạo thành các cao nguyên băng rộng lớn, có dạng như những chiếc khiên khổng lồ.

- Các băng thềm lục địa được hình thành chủ yếu trong các vịnh biển và các vùng bờ biển nông.

Câu 2: Dựa vào hình 23.3, hình 23.4 và thông tin trong bài, em hãy:

- Nhận xét lượng mưa hằng năm và sự phân bố lượng mưa ở châu Nam Cực.

- Nhận xét nhiệt độ trung bình năm tại các trạm. Cho biết sự chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng trong năm như thế nào?

Giải rút gọn:

• Lượng mưa hằng năm và sự phân bố lượng mưa ở châu Nam Cực:

- Lượng mưa hằng năm rất thấp (166 mm/năm).

- Mưa chủ yếu vào mùa hè ở các khu vực ven biển và các đảo xung quanh.

- Phần lớn mưa dưới dạng tuyết rơi.

• Nhiệt độ trung bình năm và sự chênh lệch nhiệt độ giữa các tháng trong năm:

Câu 3: Dựa vào hình 23.5 và thông tin trong bài, em hãy:

- Kể tên một số loài sinh vật chính ở châu Nam Cực.

- Cho biết tại sao các sinh vật tồn tại được trong điều kiện môi trường khắc nghiệt ở châu Nam Cực?

Giải rút gọn:

- Thực vật: rêu, địa y, tảo, nấm

- Động vật: thú chân vịt, chim cánh cụt, hải cẩu, hải báo, các loài chim biển,...

- Các sinh vật tồn tại được trong điều kiện môi trường khắc nghiệt vì:

 + Lớp mỡ dày, lớp lông rậm không thấm nước.

 + Đặc điểm cơ thể thích nghi với nhiệt độ khoảng -40^oC đến -50^oC. 

 + Nguồn thức ăn dồi dào do vùng ven bờ và các đảo.

Câu 4: Dựa vào hình 23.1 và thông tin trong bài, em hãy:

- Kể tên các loại khoáng sản ở châu Nam Cực.

- Cho biết dầu mỏ và khí tự nhiên phân bố chủ yếu ở đâu?

Giải rút gọn:

- Các loại khoáng sản: than đá, sắt, dầu mỏ, khí tự nhiên.

- Dầu mỏ và khí tự nhiên phân bố chủ yếu ở thềm lục địa.

Kịch bản về sự thay đổi thiên nhiên châu Nam Cực khi có biến đổi khí hậu toàn cầu 

Câu hỏi: Quan sát hình 23.6 và dựa vào thông tin trong bài, em hãy viết kịch bản về sự thay đổi thiên nhiên châu Nam Cực khi có biến đổi khí hậu toàn cầu.

Giải rút gọn:

Kịch bản về sự thay đổi thiên nhiên châu Nam Cực khi có biến đổi khí hậu toàn cầu:

- Cuối thế kỉ XXI: nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng 1,1°C  - 2,6°C. 

- Mực nước biển toàn cầu; lượng mưa; hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng.

- Lớp băng tan chảy ngày càng nhiều hơn => Thu hẹp địa bàn sinh sống của loài chim cánh cụt, làm giảm số lượng loài chim này ở châu Nam Cực. 

- Thay đổi độ mặn của nước biển => Giảm sút khối lượng các sinh vật phù du, các loài nhuyễn thể.

- Cảnh quan môi trường bị thay đổi. 

Luyện tập – Vận dụng

Câu 1: Lập sơ đồ tóm tắt những đặc điểm chính của thiên nhiên châu Nam Cực.

Giải rút gọn:

Câu 2: Giải thích vì sao châu Nam Cực được gọi là hoang mạc lạnh của thế giới?

Giải rút gọn:

Châu Nam Cực được gọi là hoang mạc lạnh của thế giới vì: 

• Khí hậu giá buốt 

• Nhiệt độ không vượt quá 0°C, ổn định kéo dài trong suốt năm. 

• Mùa đông: rìa lục địa đạt – 15°C đến - 20oC; vùng trung tâm đạt - 60°C đến - 70°C. 

• Lượng mưa hằng năm ở châu Nam Cực rất thấp và phần lớn mưa ở châu Nam Cực dưới dạng tuyết rơi. Bề mặt hầu như bị bao phủ bởi một lớp băng dày.

Câu 3: Đặc điểm nào về tự nhiên của châu Nam Cực làm em ấn tượng nhất? Hãy thu thập thêm thông tin về đặc điểm ấy.

Giải rút gọn:

Động vật ở châu Nam Cực

- Chim cánh cụt hoàng đế: Là sinh vật đặc trưng của Cực Nam thế giới mà không có ở bất cứ một vùng đất nào khác. Là loại chim lớn nhất và nặng nhất trong số tất cả những loài cánh cụt sinh sống và đặc hữu ở Châu Nam Cực. Chim cánh cụt hoàng đế có thể lao xuống biển với độ sâu 500 mét mò thức ăn, giữ hơi thở lâu đến 22 phút. Bộ xương đặc hơn, làm giảm độ nổi và nhờ đó chúng có thể lao xuống sâu hơn. Lớp lông ngoài cùng của chúng phẳng lỳ, phủ đầy dầu và cách nước. Có một khoảng trống giữa lớp lông này và lớp da mà nước không bao giờ lọt vào được, giữ cho con chim khỏi hóa thành cục băng trong biển Nam cực.

- Hải cẩu Weddell là một trong số ít loài có thể thích nghi với điều kiện thời tiết khắc nghiệt ở Nam Cực. Chúng sống phân bố ở nhiều vùng trên lục địa này. Xương sống mềm dẻo giúp hải cẩu dễ uốn lượn, nhào lộn trong nước. Xương chân ngắn, xương ngón chân dài giống như hình mái chèo. Khi bơi, chúng vỗ mạnh 2 chân sau vào nhau và quẫy sang 2 bên. Khi trên cạn, chúng không thể đi bằng chân mà chỉ trườn bằng bụng

- Loài giáp xác Euphausia superb: sinh sống ở các vùng nước Nam Cực, là loài chính trong hệ sinh thái ở đây. Vì là loài giáp xác đặc biệt, sinh sống dưới đáy đại dương và ở vùng khí hậu lạnh giá nên Euphausia superb còn được gọi là Giáp xác Nam Cực hay Tôm Nam Cực.