BÀI 2. THIÊN NHIÊN VIỆT NAM

Khởi động: Em hãy chỉ ra các từ ngữ thể hiện thiên nhiên của Việt Nam trong những câu hát sau:

“Bạn ơi hãy đến quê hương chúng tôi

Ngắm mặt biển xanh xa tít chân trời

Nghe sóng vỗ dào dạt biển cả

Vút phi lao gió thổi trên bờ”

(Việt Nam quê hương tôi, Đỗ Nhuận)

Chia sẻ thêm những điều em biết về thiên nhiên Việt Nam.

Giải rút gọn:

- Các từ ngữ: biển xanh, sóng vỗ dào dạt, gió thổi, xa tít chân trời

- Thiên nhiên Việt Nam: hệ thống sông ngòi phong phú, đường bờ biển, diện tích rừng rộng, nguồn tài nguyên khoáng sản đa dạng

1. ĐỊA HÌNH VÀ KHOÁNG SẢN

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 1 em hãy:

- Chỉ trên lược đồ các khu vực đồi núi và các khu vực đồng bằng ở nước ta.

- Trình bày đặc điểm chính của địa hình nước ta.

Giải rút gọn:

- Các khu vực đồi núi trải dài theo 2 hướng chính là tây bắc – đông nam và vòng cung

- Các khu vực đồng gồm: 2 đồng bằng lớn là đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông cửu Long, ở giữa là các đồng bằng nhỏ hẹp ở Duyên hải miền Trung

- Đặc điểm chính địa hình:

+ ¾ diện tích lãnh thổ là đồi núi, chủ yếu là đồi núi thấp

+ ¼ diện tích lãnh thổ là đồng bằng, địa hình thấp và tương đối bằng phẳng

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 1, 3 em hãy:

- Kể tên và xác định trên lược đồ một số khoáng sản ở nước ta.

- Nêu vai trò của tài nguyên khoáng sản đối với sự phát triển kinh tế

Giải rút gọn:

- Một số khoáng sản ở nước ta: dầu mỏ, than đá, vàng, đồng, sắt,...

- Dầu mỏ tập trung nhiều ở vùng biển phía Nam, than đá có nhiều ở khu vực miền Bắc,...

- Vai trò: làm nguyên liệu, nhiên liệu cho các ngành công nghiệp xuất khẩu

2. KHÍ HẬU VÀ SÔNG, HỒ

Câu hỏi: Đọc thông tin, bảng nhiệt độ trung bình của Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, quan sát các hình 3, 4 em hãy:

-  Trình bày đặc điểm chính của khí hậu nước ta

- Nêu những thuận lợi và khó khăn của khí hậu đối với đời sống và hoạt động sản xuất

Giải rút gọn:

- Đặc điểm chính của khí hậu:

+ Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, nhiệt độ trung bình năm đều lớn hơn 20°C (trừ vùng núi cao)

+ Khí hậu miền Bắc và miền Nam có sự khác biệt: miền Bắc có 2 mùa chính là mùa hạ nóng và mùa đông lạnh còn miền Nam nóng quanh năm, có 2 mùa rõ rệt là mùa mưa và mùa khô

- Những thuận lợi của khí hậu với đời sống và hoạt động sản xuất: 

+ Cây trồng phát triển quanh năm cùng với năng suất cao

+ Sản phẩm nông nghiệp đa dạng

- Những khó khăn của khí hậu với đời sống và hoạt động sản xuất: chịu ảnh hưởng của thiên tai: bão, lũ lụt, hạn hán,... 

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 5, 6 em hãy:

-  Trình bày đặc điểm của sông, hồ nước ta

- Nêu vai trò của sông, hồ đối với đời sống và hoạt động sản xuất

Giải rút gọn:

- Đặc điểm chính của sông, hồ:

+ Có rất nhiều sông, chủ yếu là sông nhỏ

+ Lượng nước sông thay đổi theo mùa

+ Có nhiều hồ gồm cả tự nhiên lẫn nhân tạo 

- Vai trò của sông, hồ đối với đời sống và hoạt động sản xuất:

+ Cung cấp nước cho sản xuất và sinh hoạt

+ Tạo điều kiện phát triển đánh bắt và nuôi trồng thuỷ sản, du lịch, giao thông đường thuỷ, thuỷ điện,…

3. ĐẤT VÀ RỪNG

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 7, 8 em hãy:

- Trình bày đặc điểm của các loại đất ở nước ta.

- Nêu vai trò của đất với sản xuất nông nghiệp

Giải rút gọn:

- Đặc điểm của các loại đất: có 2 nhóm đất chính là phe-ra-lít và phù sa:

+ Nhóm đất phe-ra-lít ở vùng đồi núi, chua và nghèo mùn

+ Nhóm đất phù sa chủ yếu ở vùng đồng bằng, tơi xốp, màu mỡ

- Vai trò của đất với sản xuất nông nghiệp:

+ Nhóm đất phe-ra-lít thích hợp trồng rừng, cây công nghiệp, cây ăn quả và cây dược liệu

+ Nhóm đất phù sa thuận lợi trồng cây lương thực (đặc biệt là lúa nước), rau đậu, cây ăn quả,…

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 9, 10 em hãy:

- Trình bày đặc điểm của rừng ở nước ta.

- Nêu vai trò của rừng với đời sống và hoạt động sản xuất

Giải rút gọn:

- Đặc điểm của các rừng: rừng nhiệt đới và rừng ngập mặn chiếm diện tích lớn

+ Rừng nhiệt đới: chủ yếu ở vùng đồi núi, môi trường sống nóng ẩm, cây trong rừng nhiều tầng, đa dạng,...

+ Rừng ngập mặn: chủ yếu ở nơi đất thấp ven biển, môi trường nước biển ngập chân, rễ chùm to khỏe, rậm rạp,...

- Vai trò của rừng với đời sống và hoạt động sản xuất:

+ Cung cấp gỗ và sản vật phục vụ sản xuất, đời sống con người

+ Hạn chế xói mòn đất, lũ lụt,…

4. MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO VỆ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN VÀ PHÒNG CHỐNG THIÊN TAI

Đọc thông tin, quan sát hình 11 và dựa vào hiểu biết của bản thân, em hãy nêu một số biện pháp bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và phòng, chống thiên tai.

Giải rút gọn:

Một số biện pháp là:

+ Khai thác hợp lí, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên

+ Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi

+ Có ý thức tiết kiệm điện, nước trong sinh hoạt hàng ngày

+ Mở các lớp, khoá học giáo dục các kĩ năng phòng, chống thiên tai

+ Tích cực trồng cây xanh, tham gia vào các phong trào bảo vệ môi trường

5. LUYỆN TẬP

Hoàn thành bảng thông tin về vai trò của thiên nhiên Việt Nam đối với đời sống và hoạt động sản xuất của con người theo gợi ý dưới đây vào vở.

 Giải rút gọn:

6. VẬN DỤNG

Tìm hiểu và chia sẻ với bạn về đặc điểm của một thành phần thiên nhiên tại địa phương nơi em đang sống.

Giải rút gọn:

- Thành phần thiên nhiên tại địa phương nơi em đang sống là: Hồ Tây

- Đặc điểm:

+ Hồ Tây rộng, là hồ lớn nhất trong nội thành Hà Nội, nằm gần trung tâm thành phố

+ Mặt hồ xanh trong, có những làn gió mát, không khí trong lành 

+ Mỗi sáng sớm, mọi người hay có thói quen tập thể dục và đạp xe xung quanh hồ