BÀI 15: CHÍNH SÁCH CAI TRỊ CỦA CÁC TRIỀU ĐẠI PHONG KIẾN PHƯƠNG BẮC VÀ SỰ CHUYỂN BIẾN CỦA XÃ HỘI ÂU LẠC

MỞ ĐẦU

Thành Cổ Luy Lâu (nay thuộc huyện Thuận Thành, tình Bắc Ninh) từ thời Hán đã là trị sở của chính quyền đô hộ. Đây cũng là nơi lưu lại dấu tích liên quan đến chính sách cai trị và sự chuyển biến trong đời sống kinh tế, xã hội, văn hoá của người Việt thời Bắc thuộc. Sự hiện diện của những dấu tích ấy gợi cho em suy nghĩ gi về giai đoạn lịch sử đặc biệt này?

1. CHÍNH SÁCH CAI TRỊ CỦA CÁC TRIỀU ĐẠI PHONG KIẾN PHƯƠNG BẮC

a) Về bộ máy cai trị

Câu hỏi: Hãy cho biết một số chính sách để áp đặt bộ máy cai trị của phong kiến phương Bắc ở nước ta.

Giải rút gọn: 

Sáp nhập nước ta vào lãnh thổ Trung Quốc

Chia thành các đơn vị hành chính như châu - quận, dưới châu - quận là huyện

Thiết lập bộ máy cai trị do người Hán đứng đầu đến tận các huyện

Cho xây đắp các thành lũy lớn ở trị sở các châu, quận như thành Luy Lâu (Bắc Ninh), thành Tống Bình - Đại La (Hà Nội)... và bố trí lực lượng quân trú để bảo vệ chính quyền

Áp dụng luật pháp hà khắc và thẳng tay đàn áp các cuộc khởi nghĩa của nhân dân ta.

b) Về kinh tế

Câu hỏi: Đoạn tư liệu 1 và thông tin trên cho em biết điều gì về chính sách bóc lột kinh tế của các triều đại phong kiến phương Bắc

Giải rút gọn: 

Thi hành chính sách bóc lột bằng các tô thuế nặng nề

Chính sách cống nạp nặng nề, bắt dân ta cống nạp nhiều loại vải vóc, hương liệu, sản vật quý

Cướp ruộng đất, buộc dân ta cày cấy, thực hiện đồn điền, nắm độc quyền sắt và muối.

c) Về văn hóa – xã hội 

Câu hỏi: Chính quyền phong kiến phương Bắc đã thực hiện chính sách cai trị văn hoá như thế nào?

Giải rút gọn: 

Chính sách đồng hóa: Đưa người Hán sang ở cùng người Việt, buộc dân ta phải học chữ Hán và tiếng Hán, mở các lớp dạy chữ Hán tại các quận; luật pháp và phong tục tập quán của người Hán, tìm cách xóa bỏ những phong tục tập quán của người Việt.

2. NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI TRONG THỜI KÌ BẮC THUỘC

b) Chuyển biến về xã hội

Câu 1: Hãy nêu sự chuyển biến về kinh tế và xã hội ở nước ta dưới thời Bắc thuộc.

Giải rút gọn: 

Trồng lúa nước vẫn là nghề chính bên cạnh trồng cây ăn quả, hoa màu và chăn nuôi. Sự phát triển của công cụ sản xuất và kĩ thuật đắp đê, làm thuỷ lợi đã tạo nên những vùng trồng lúa nước rộng lớn. Các nghề: rèn sắt, đúc đồng, làm gốm, làm mộc, làm đồ trang sức vẫn tiếp tục được duy trì với kĩ thuật sản xuất cao hơn. Một số nghề mới xuất hiện như làm giấy, thuỷ tinh.

Một số đường giao thông thuỷ, bộ mới được hình thành. Nội thương và ngoại thương được đẩy mạnh hơn trước.

Câu 2: Theo em, thành phần nào trong xã hội sẽ là thủ lĩnh của những cuộc đấu tranh giành độc lập cho người Việt? Vì sao?

Giải rút gọn: 

Thành phần nông dân công xã sẽ là thủ lĩnh của những cuộc đấu tranh giành độc lập cho người Việt. Đây là thành phần chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi chính sách cướp đoạt ruộng đất và tô thuế của phong kiến Bắc thuộc. Vì vậy họ căm ghét sâu đậm và mong muốn đấu tranh nhất trong xã hội.

LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 1: Tại sao chính quyền phong kiến phương Bắc thực hiện chính sách đồng hoá dân tộc Việt?

Giải rút gọn: 

Chính quyền phong kiến phương Bắc thực hiện chính sách đồng hoá dân tộc Việt vì: 

Chúng muốn biến nước ta thành lãnh thổ của chúng, biến nhân dân thành nô lệ, xoá bỏ quốc hiệu nước ta trên bản đồ thế giới.

Muốn cướp đoạt sản vật quý, vải vóc, hương liệu để đưa về Trung Quốc

Bành trướng sức mạnh

Câu 2: Em hãy cho biết hậu quả chính sách bóc lột kinh tế của các triều đại phong kiến phương Bắc theo bảng dưới đây.

Giải rút gọn: 

Hậu quả chính sách bóc lột kinh tế của các triều đại phong kiến phương Bắc để lại hết sức nặng nề: