BÀI 29. CARBOHYDRATE GLUCOSE VÀ SACCHAROSE

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT CỦA BÀI HỌC

- Nêu được trạng thái tự nhiên, tính chất vật lý của tinh bột và cellulose.

- Trình bày được tính chất hóa học của tinh bột và cellulose: phản ứng thủy phân; hồ tinh bột có phản ứng màu với iodine. Viết được các phương trình hóa học của phản ứng thủy phân dưới dạng công thức phân tử.

- Tiến hành được (hoặc quan sát qua video) thí nghiệm phản ứng thủy phân; phản ứng màu của hồ tinh bột với iodine; nêu được hiện tượng thí nghiệm, nhân xét và rút ra kết luận về tính chất hóa học của tinh bột và cellulose. Trình bày được ứng dụng của tinh bột và cellulose trong đời sống và sản xuất, sự tạo thành tinh bột, cellulose và vai trò của chúng trong cây xanh.

- Trình bày được ứng dụng của tinh bột và cellulose trong đời sống và sản xuất, sự tạo thành tinh bột, cellulose và vai trò của chúng trong cây xanh. 

- Nêu được tầm quan trọng của sự tạo thành tinh bột, cellulose trong cây xanh.

- Nhận biết được các loại lương thực, thực phẩm giàu tinh bột và biết cách sử dụng hợp lí tinh bột.

B. NHỮNG NỘI DUNG CẦN GHI NHỚ TRONG BÀI HỌC

I. Khái niệm carbohydrate

- Khái niệm: Carbohydrate là loại hợp chất hữu cơ chứa các nguyên tố carbon, hydrogen và oxygen.

- Thường có công thức chung: C_n(H₂O)_m.

- Một số loại carbohydrate phổ biến:

• Glucose

• Saccharose

• Tinh bột và cellulose

II. Trạng thái tự nhiên, tính chất vật lí của glucose và saccharose 

- Công thức phân tử:

+ Glucose: C₆H₁₂O₆.

+ Saccharose: C₁₂H₂₂O₁₁.

- Tính chất vật lí: 

+ Giống nhau: đều là tinh thể không màu, không mùi, có vị ngọt, tan tốt trong nước.

+ Khác nhau: khối lượng riêng của glucose là 1,56g/cm³; khối lượng riêng của saccharose là 1,58g/cm³.

- Một số sản phẩm chứa glucose và saccharose:

+ Sản phẩm chứa glucose : Trái cây chín, mật ong, nước trái cây tự nhiên.

+ Sản phẩm chứa saccharose: Mía, củ cải đường, nước trái cây tự nhiên.

III. Tính chất hóa học của glucose và saccharose

1. Phản ứng tráng bạc của glucose

- Tính chất đặc trưng của glucose: phản ứng với AgNO₃ trong dung dịch NH₃:

C₆H₁₂O₆ + Ag₂O C₆H₁₂O₇ + 2Ag

- Ứng dụng: Tráng bạc lên kính trong sản xuất gương soi.

- Lưu ý: Saccharose không có phản ứng này.

2. Phản ứng lên men rượu của glucose

- Glucose bị lên men tạo thành ethylic alcohol:

C₆H₁₂O₆ 2C₂H₅OH + 2CO₂

- Ứng dụng: Sản xuất bia, rượu, các loại đồ uống có cồn khác.

3. Phản ứng thủy phân của saccharose

- Thủy phân saccharose trong môi trường acid hoặc dưới tác dụng của enzyme sinh ra glucose và fructose:

C₁₂H₂₂O₁₁ + H₂O C₆H₁₂O₆ (glucose) + C₆H₁₂O₆ (fructose)

IV. Vai trò và ứng dụng của glucose và saccharose

1. Vai trò

- Glucose: Nguồn năng lượng chính cho thực vật và động vật, cung cấp năng lượng cho tế bào, hỗ trợ tăng trưởng và trao đổi chất.

- Saccharose: Cung cấp năng lượng cho cơ thể, được sử dụng phổ biến làm nguyên liệu trong công nghiệp thực phẩm.

- Lưu ý: Tiêu thụ quá nhiều glucose, saccharose trong thời gian dài có nguy cơ bị béo phì, tiểu đường, tim mạch,…

2. Ứng dụng

- Glucose: làm nguyên liệu trong công nghiệp dược phẩm, thực phẩm, sản xuất đồ uống có cồn và tráng gương.

- Saccharose: làm chất tạo ngọt cho nhiều loại đồ uống và bánh kẹo.