BÀI 25. ACETIC ACID

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Quan sát mô hình hoặc hình vẽ, viết được công thức phân tử, công thức cấu tạo; nêu được đặc điểm cấu tạo của acetic acid.

- Quan sát mẫu vật hoặc hình ảnh, trình bày được một số tính chất vật lí của acetic acid: trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi.

- Trình bày được phương pháp điều chế acetic acid bằng cách lên men ethylic alcohol.

- Trình bày được tính chất hóa học của acetic acid: phản ứng với quỳ tím, đá vôi, kim loại, oxide kim loại, base, phản ứng cháy, phản ứng ester hóa. Viết được các phương trình hóa học xảy ra.

- Tiến hành được (hoặc quan sát qua video) thí nghiệm của acetic acid (phản ứng với quỳ tím, đá vôi, kim loại, oxide kim loại, base, phản ứng cháy, phản ứng ester hóa), nhận xét, rút ra được tính chất hóa học cơ bản của acetic acid.

- Trình bày được ứng dụng của acetic acid (làm nguyên liệu, làm giấm).

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. Công thức phân tử, công thức cấu tạo của acetic acid

- Công thức phân tử: C₂H₄O₂

- Công thức cấu tạo thu gọn: CH₃COOH

- Công thức cấu tạo:

- Nhóm  -COOH tạo nên tính chất hoá học đặc trưng cho acetic acid (tính acid)

2. Tính chất vật lí của acetic acid

- Là chất lỏng, không màu, vị chua

- Mùi đặc trưng

- Sôi ở 118^oC

- Nặng hơn nước.

- Tan vô hạn trong nước.

3. Tính chất hoá học của acetic acid

a) Thí nghiệm phản ứng với quỳ tím

- Hiện tượng: quỳ tím chuyển đỏ

- Giải thích: acetic acid có chứa nhóm -COOH gây tính acid nên làm quỳ tím hoá đỏ.

b) Thí nghiệm phản ứng của acetic acid với đá vôi, kẽm, copper (II) oxide, sodium hydroxide và phản ứng cháy.

Hiện tượng xảy ra: 

Ống 1: Đá vôi tan từ từ, có sủi bọt khí (CO2)

PTHH: 

2CH₃COOH + CaCO₃ (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O

Ống 2: Zn tan dần có sủi bọt khí (H₂)

PTHH:

2CH₃COOH + Zn (CH₃COO)₂Zn + H₂

Ống 3: CuO đen tan dần, lúc sau dung dịch có màu xanh.

PTHH:

2CH₃COOH + CuO (CH₃COO)₂Cu + H₂O

Ống 4: Màu hồng nhạt dần, lúc sau thu được dung dịch không màu.

PTHH:

CH₃COOH + NaOH CH₃COONa + H₂O

- Phản ứng cháy:

PTHH: 

CH₃COOH + 3O₂  2CO₂ + 2H₂O

c) Phản ứng este hoá

Phản ứng giữa acid và alcohol gọi là phản ứng ester hoá.

Sản phẩm của phản ứng ester hoá được gọi là ester.

Kết luận: Tính chất hoá học của acetic acid:

- Có tính chất chung của một acid: làm đổi màu quỳ tím, phản ứng với một số kim loại, oxide base, base, muối carbonate,...

- Phản ứng với ethylic alcohol tạo ester.

4. Điều chế và ứng dụng của acetic acid

a) Điều chế

Dung dịch ethylic alcohol loãng phản ứng với oxygen có men giấm làm xúc tác.

PTHH:

C₂H₅OH + O₂  CH₃COOH + H₂O

b) Ứng dụng

- Giấm ăn.

- Chất dẻo.

- Dược phẩm,...

Kết luận: 

• Acetic acid có thể được điều chế từ ethylic alcohol bằng phản ứng lên men giấm.

• Acetic acid được dùng làm nguyên liệu công nghiệp thực phẩm, dược phẩm, chất dẻo.