HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Ngoài thức ăn và nước uống con người cần không khí để duy trì sự sống. Vậy không khí có ở đâu?

Trả lời:

Theo em, không khí có ở xung quanh chúng ta, mọi lúc, mọi nơi, mọi chỗ. 

1. Không khí có ở đâu?

Câu 1: Từ các hiện tượng quan sát được ở hình 1, hình 2 và hình 3 và trong cuộc sống cho biết không khí có ở đâu.

Trả lời:

Sau khi quan sát các hiện tượng ở hình 1, hình 2 và hình 3, em nhận thấy không khí có ở xung quanh mọi vật và mọi chỗ rỗng bên trong vật.

2. Không khí có những tính chất gì?

Hoạt động thực hành 1: Quanh em là không khí.

- Hãy dùng các giác quan và cho biết màu, mùi, vị của không khí.

- Nêu ví dụ mùi thơm hay mùi khó chịu mà em đã ngửi thấy trong không khí. Mùi đó có phải là mùi của không khí không? Vì sao?

- Chúng ta nhìn thấy nhau và nhìn thấy đồ vật quanh ta, từ đó nhận xét về tính trong suốt của không khí. 

Trả lời:

- Bằng cách cảm nhận, em nhận thấy không khí không màu, không mùi, không vị.

- Trong không khi, em đã ngửi thấy mùi thơm của nước hoa, mùi khó chịu của trứng ung,... Theo em, mùi đó không phải là mùi của không khí mà là mùi của các chất khác.

- Khi chúng ta nhìn thấy nhau và nhìn thấy đồ vật quanh ta, chúng ta thường không thấy không khí cản trở tầm nhìn, từ đó kết luận rằng không khí có tính trong suốt.

Hoạt động thực hành 2: Quan sát không khí có trong túi ni-lông thu được ở thí nghiệm 1a, chai rỗng ở hình 2b và không khí có trong các quả bóng, ... hãy nhận xét về hình dạng của không khí. 

Trả lời:

Sau khi quan sát không khí có trong túi ni-lông, chai rỗng, quả bóng, em nhận thấy không khí không có hình dạng nhất định mà nó có hình dạng của vật chứa nó.

Hoạt động thực hành 3: Chuẩn bị: 1 bơm tiêm.

Tiển hành: Bịt kín đầu bơm tiêm rồi dùng ngón tay ấn ruột bơm tiêm vào sâu trong vỏ bơm tiêm (Hình 4b), sau đó thả tay ra (Hình 4c).

- Quan sát hình 4a và cho biết bên trong vỏ bơm tiêm chứa gì?

- Mô tả các hiện tượng đã xảy ra ở hình 4b và 4c có sử dụng các từ gợi ý: không khí, nén lại, dãn ra.

- Qua thí nghiệm trên, em có nhận xét gì về tính chất của không khí?

Trả lời:

- Sau khi quan sát, em nhận thấy trong hình 4a, vỏ bơm kim tiêm chứa không khí.

- Các hiện tượng đã xảy ra trong hình 4b và 4c là:

Hình 4b: Không khí bị nén lại.

Hình 4c: Không khí bị dãn ra.

Qua thí nghiệm trên, em nhận thấy không khí có thể bị nén lại hoặc dãn ra.

Câu 1: Quan sát hình 5 và cho biết:

- Bạn Nam đã kéo ruột bơm lên hay ấn ruột bơm xuống để lốp xe căng lên?

- Trong tác động đó, bạ Nam đã áp dụng tính chất nào của không khí?

Trả lời:

- Sau khi quan sát hình 5, em nhận thấy để lốp xe căng lên bạn Nam đã ấn ruột bơm xuống.

- Trong động tác đó, bạn Nam đã áp dụng tính chất nén lại hoặc dãn ra của không khí.

3. Không khí gồm những thành phần nào?

Hoạt động thực hành 1: Thành phần của không khí được chỉ ra trong hình 6.

- Hãy kể tên các thành phần của không khí, trong đó thành phần nào là nhiều nhất.

- Bằng quan sát và thực tế hãy dự đoán ngoài các thành phần kể trên, không khí còn chứa những gì?

Trả lời:

- Thông qua hình 6, em nhận thấy không khí gồm các thành phần là: khí nitrogen, oxygen, carbonic và các chất khí khác.

- Ngoài các thành phần kể trên, em dự đoán không khí còn chứa các thành phần khác như hơi nước, bụi, ...

Hoạt động thực hành 2: Chuẩn bị: 2 cốc thủy tinh không màu, 2 đĩa, nước màu, viên nước đá, giấy ăn khô.

Tiến hành: Cho một lượng nước có màu như nhau vào hai cốc, cho vào cốc b vài viên nước đá (Hình 7). Khoảng vài phút sau lấy giấy ăn lau phía ngoài của mỗi cốc và phía trong mỗi đĩa.

Quan sát và giải thích hiện tượng xảy ra với hai cốc và giấy ăn.

Trả lời:

- Sau khi quan sát, em nhận thấy cốc a không có hiện tượng gì xảy ra, trong khi đó cốc b có những giọt nước li ti bám ở thành cốc, đáy cốc và trong lòng đĩa. Giấy ăn lau cốc A không có hiện tượng, giấy ăn lau cốc b bị ướt.

Xảy ra hiện tượng trên là bởi: 

Khi cho nước đá vào cốc b, nhiệt độ của nước trong cốc giảm xuống. Do đó, không khí xung quanh cốc b lạnh hơn và bắt đầu ngưng tụ thành hơi nước trên bề mặt ngoài của cốc. Đây chính là lý do khi lau phía ngoài cốc b với giấy ăn, giấy sẽ ướt.

Trong khi đó, cốc a không có nước đá, nên nhiệt độ của nước trong cốc không thay đổi và không khí xung quanh cốc không ngưng tụ. Do đó, khi lau phía ngoài cốc a, giấy ăn sẽ không ướt.

Đối với phần trong của mỗi đĩa, không có sự ngưng tụ hơi nước nên khi lau, giấy ăn cũng sẽ không ướt.

Hoạt động thực hành 3: Quan sát hình 8 và nêu hiện tượng xảy ra khi miết ngón tay trên một bàn để lâu ngày không lau chùi.

Trả lời:

Khi miết ngón tay trên một bàn để lâu ngày không lau chùi, chúng ta sẽ cảm nhận được một lớp bụi mỏng. Đây là do bụi trong không khí đã rơi xuống và tích tụ trên bề mặt của bàn. 

Câu 1: Từ hiện tượng quan sát được ở hình 7 và hình 8, hãy cho biết ngoài thành phần khí ni-tơ, ô-xi, các-bô-níc,... không khí còn chứa gì? So sánh kết quả với dự đoán ban đầu của em.

Trả lời:

Từ hiện tượng quan sát được ở hình 7 và hình 8, em nhận thấy ngoài thành phần khí ni-tơ, ô-xi, các-bô-níc,... không khí còn chứa hơi nước và bụi, ... Kết quả này so với dự đoán ban đầu của em là hoàn toàn chính xác.

Câu 2: Làm cho phao bơi căng phồng khi sử dụng và làm nó xẹp đi khi không dùng đến. 

Trả lời:

Bởi vì không khí có thể nén lại hoặc dãn ra, nên khi ta muốn làm phao bơi căng phồng chỉ cần bơm khí và khi không dùng đến, ta có thể xả khí trong phao làm phao xẹp xuống.

Câu 3: Giải thích vì sao cốc kem có nhiều giọt nước li ti bám phía ngoài khi để vài phút trong không khí.

Trả lời:

Khi ta để một cốc kem trong không khí, nhiệt độ của kem thấp hơn nhiều so với nhiệt độ môi trường xung quanh. Do đó, hơi nước trong không khí tiếp xúc với bề mặt lạnh của cốc kem sẽ ngưng tụ thành nước lỏng. Đây chính là những giọt nước li ti mà chúng ta thấy bám phía ngoài cốc kem.