HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Hằng ngày chúng ta ăn những thức ăn nào? Chúng ta ăn thức ăn đó để làm gì?

Trả lời:

Hàng ngày chúng ta thường ăn những thức ăn như cơm, bún, xôi,  rau, củ, quả, thịt,... Chúng ta ăn thức ăn để: 

• Đảm bảo quá trình phát triển và duy trì sự sống;
• Cung cấp năng lượng cho các hoạt động sống;
• Giúp cơ thể phát triển và lớn lên;
• Giữ cho cơ thể khỏe mạnh, chống lại bệnh tật.

1. Các nhóm chất dinh dưỡng có trong thức ăn

Câu 1: Quan sát hình 1 và cho biết.

- Thực phẩm nào chứa nhiều chất bột đường, chất đạm, chất béo, vi-ta-min, và chất khoáng?

- Hàm lượng các chất dinh dưỡng có trong mỗi loại thực phẩm khác nhau như thế nào?

Trả lời:

Theo em:

• Thực phẩm chứa nhiều chất bột đường là gạo
• Thực phẩm chứa nhiều chất chất đạm là thịt gà
• Thực phẩm chứa nhiều chất chất béo là thịt lợn
• Thực phẩm chứa nhiều chất vi-ta-min là rau súp lơ
• Thực phẩm chứa nhiều chất chất khoáng là rau súp lơ

Mỗi loại thực phẩm chứa một hàm lượng chất dinh dưỡng khác nhau. Em có thể đưa ra một số ví dụ sau:

Cá hồi: Cá hồi chứa hàm lượng axit béo omega-3 lớn nhất. Một miếng cá hồi hoang dã 100 gram chứa khoảng 2,8 gram omega-3, cùng với rất nhiều protein động vật chất lượng cao cùng nhiều vitamin và khoáng chất, bao gồm một lượng lớn magie, kali, selen và vitamin B1.

Cải xoăn: Cải xoăn chứa hàm lượng vitamin C, vitamin A, vitamin K1 rất cao1. Một phần 100 gram cải xoăn chứa: Vitamin C: 200% RDI, Vitamin A: 300% RDI, Vitamin K1: 1.000% RDI, Một lượng lớn vitamin B6, kali, canxi, magie, đồng và mangan.

Tảo biển: Tảo biển chứa các khoáng chất như canxi, sắt, magie và mangan

Câu 2:

- Nói tên thức ăn, đồ uống trong hình 2 và cho biết thực phẩm chính để làm mỗi loại thức ăn đó.

- Sắp xếp các thức ăn, đồ uống trong hình 2 vào bốn nhóm chất dinh dưỡng.

Trả lời:

Dựa vào hình 2, em có thể nhận biết các tên thực phẩm và phân loại vào các nhóm chất dinh dưỡng như sau: 

Câu 2: Kể tên các thức ăn hằng ngày em đã ăn và cho biết chúng làm từ thực phẩm nào?

Trả lời:

Các thức ăn hàng ngày mà em đã ăn là: 

- Cơm, phở, bún, miến: làm từ gạo.

- Rau luộc, rau xào: làm từ các loại rau.

- Thịt kho tàu, thịt rang, thịt luộc: làm từ thịt lợn.

- Cánh gà chiên xù, đùi gà chiên nước mắm: làm từ thịt gà.

- Trứng rán, trứng luộc: làm từ trứng.

Câu 3: Thức ăn đó cung cấp cho cơ thể hàm lượng các chất dinh dưỡng khác nhau như thế nào?

Trả lời:

Những thức ăn đó cung cấp cho cơ thể hàm lượng các chất dinh dưỡng khác nhau, em có thể tổng hợp theo bảng như sau:

2. Vai trò của các nhóm chất dinh dưỡng đối với sự phát triển của cơ thể.

Câu 1: Thảo luận và chia sẻ với bạn.

- Vì sao hằng ngày trẻ em nên ăn thức ăn chứa nhiều chất đạm?

- Chúng ta có cần ăn đủ thức ăn thuộc bốn nhóm chất dinh dưỡng không? Vì sao?

Trả lời:

Chất đạm (protein) đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của trẻ em, đặc biệt là những bé đang trong thời kỳ ăn dặm. Chất đạm có nhiệm vụ duy trì cân nặng, phát triển thể chất cũng như não bộ của trẻ nhỏ. Nếu cơ thể của trẻ thiếu hụt chất đạm, hệ miễn dịch sẽ nhanh chóng suy yếu, gây ra các hậu quả nghiêm trọng như: thiếu sức đề kháng, thường xuyên bị bệnh, và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển toàn diện của não bộ ở trẻ.

Về việc ăn đủ thức ăn thuộc bốn nhóm chất dinh dưỡng, đó là điều cần thiết. Cơ thể con người cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng để duy trì sự sống, vận động và phát triển một cách toàn diện nhất. Bốn nhóm chất dinh dưỡng quan trọng bao gồm chất bột đường (carbohydrate), chất béo (lipid), chất đạm (protein), và vitamin và khoáng chất. Mỗi nhóm chất này đều có vai trò riêng biệt và không thể thay thế lẫn nhau. Ví dụ, carbohydrate là nguồn cung cấp năng lượng chính cho hệ thống thần kinh trung ương và các cơ quan trong cơ thể, trong khi protein cần thiết để xây dựng và duy trì cơ bắp, máu, da, xương, và các cơ quan tổ chức khác của cơ thể. Do đó, việc ăn đủ thức ăn thuộc bốn nhóm chất dinh dưỡng là cần thiết để cơ thể hoạt động và phát triển một cách toàn diện.

3. Năng lượng có trong thực phẩm

Câu 1: Quan sát hình 4 và cho biết:

- Năng lượng có trong 100 g của mỗi loại thực phẩm.

- Thực phẩm cung cấp nhiều năng lượng thuộc nhóm chất dinh dưỡng nào?

- Thực phẩm cung cấp ít năng lượng thuộc nhóm chất dinh dưỡng nào?

Trả lời:

Em có thể liệt kê năng lượng có trong 100g của mỗi loại thực phẩm sau: 

Theo em, thực phẩm cung cấp nhiều năng lượng thuộc nhóm: chất béo, chất đường bột, chất đạm, còn thực phẩm cung cấp ít năng lượng thuộc nhóm: vi-ta-min và chất khoáng.

Câu 2: Kể tên một số thực phẩm khác cung cấp cho cơ thể năng lượng ở mức độ khác nhau mà em biết.

Trả lời:

Những thực phẩm khác cung cấp cho cơ thể năng lượng ở mức độ khác nhau, em có thể nêu ra như sau: 

Câu 3: Vì sao trẻ em không nên ăn thường xuyên: gà chiên, khoai tây chiên, bánh ngọt, đồ uống có đường?

Trả lời:

Thức ăn nhanh như gà chiên, khoai tây chiên, bánh ngọt, đồ uống có đường thường chứa nhiều chất béo, đường và muối, có thể gây ra nhiều tác hại cho sức khỏe của trẻ em nếu được tiêu thụ thường xuyên. Dưới đây là một số tác hại cụ thể:

Tăng huyết áp: Natri có trong muối chế biến thức ăn nhanh sẽ khiến huyết áp của trẻ tăng lên.

Mệt mỏi: Thức ăn nhanh không chứa nhiều chất carbohydrate và protein để cung cấp năng lượng. Do đó, trẻ sẽ nhanh chóng mệt mỏi và cạn kiệt sức lực.

Chỉ số cảm xúc thấp: Sự mất cân bằng hormone là nguyên nhân chính làm sự phát triển của trẻ từ 6 – 12 tuổi có nhiều thay đổi. Nếu thường xuyên ăn thức ăn nhanh, trẻ sẽ có suy nghĩ và hành vi thất thường.

Tiểu đường: Các loại nước ngọt có gas đều chứa hàm lượng đường cao, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe, làm trẻ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 từ bây giờ.

Béo phì: Chất béo được dùng để rán thức ăn nhanh sẽ tích tụ dần trong cơ thể. Khi có ít năng lượng, trẻ sẽ không tham gia hoạt động thể chất, dẫn đến chứng béo phì.

Rối loạn tiêu hóa: Hầu hết các nguyên liệu của thức ăn nhanh đều đã qua chế biến, xử lý. Vì vậy, trẻ ít được ăn chất xơ nên dễ bị táo bón, tăng cao nguy cơ rối loạn đường ruột, ung thư ruột già khi lớn lên.

Loãng xương, sâu răng: Trong quá trình phát triển cơ thể, trẻ cần các dưỡng chất thiết yếu để phát triển xương và răng. Khi ăn thức ăn nhanh, trẻ đã không được cung cấp đầy đủ chất và trọng lượng thừa của cơ thể có thể khiến trẻ bị loãng xương.

Câu 4: Nếu hằng ngày chúng ta không ăn rau thì điều gì xảy ra với cơ thể? Vì sao?

Trả lời:

Nếu bạn không ăn rau hàng ngày, cơ thể sẽ gặp phải nhiều vấn đề về sức khỏe:

Thiếu vitamin và khoáng chất: Rau quả chứa một số chất dinh dưỡng quan trọng nhất đối với sức khỏe của chúng ta. Nếu không ăn đủ rau, cơ thể có thể gặp phải tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng.

Vấn đề về tiêu hóa: Rau củ giàu chất xơ rất có lợi cho hoạt động của hệ tiêu hóa. Nếu không ăn rau, ta sẽ dễ mắc các bệnh về tiêu hóa như táo bón, trĩ và bệnh túi thừa.

Tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch: Việc thiếu chất xơ từ rau cũng khiến ta có thể mắc phải các bệnh về tim mạch như tắc nghẽn mạch máu, đau tim thậm chí là đột quỵ.

Tăng cân: Trong rau xanh chứa rất nhiều nước khiến ta có cảm giác no nhanh hơn. Nếu không ăn rau, bạn buộc phải bổ sung bằng những thực phẩm giàu năng lượng và chất béo khác như thịt, cá… Đây đều là những thức ăn rất giàu calo khiến cân nặng của ta tăng nhanh.

Hay quên: Tình trạng “nhớ trước quên sau” đang xảy ra quá nhiều thì đó là lúc cơ thể phản ánh việc thiếu các chất dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu lutein.

Nhiễm trùng thường xuyên hơn: Nhiễm trùng thường xuyên là dấu hiệu của hệ miễn dịch suy yếu, suy dinh dưỡng cũng như không ăn đủ rau.

Câu 5: Giải thích được vì sao chúng ta cần ăn đủ thực phẩm thuộc bốn nhóm chất dinh dưỡng.

Trả lời:

Cơ thể con người cần được cung cấp đầy đủ các chất dinh dưỡng để duy trì sự sống, vận động và phát triển một cách toàn diện nhất. Bốn nhóm chất dinh dưỡng quan trọng bao gồm chất bột đường (carbohydrate), chất béo (lipid), chất đạm (protein), và vitamin và khoáng chất. Mỗi nhóm chất này đều có vai trò riêng biệt và không thể thay thế lẫn nhau.

Carbohydrate: Là nguồn cung cấp năng lượng chính cho hệ thống thần kinh trung ương và các cơ quan trong cơ thể. Nếu cơ thể thiếu carbohydrate, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi và khó tập trung.

Protein: Cần thiết để xây dựng và duy trì cơ bắp, máu, da, xương, và các cơ quan tổ chức khác của cơ thể. Protein cũng giúp tạo ra các hormone và enzyme cần thiết cho các quá trình sinh lý.

Lipid: Cung cấp năng lượng, hỗ trợ hấp thụ vitamin, và bảo vệ các cơ quan trong cơ thể. Chất béo cũng đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất hormone.

Vitamin và khoáng chất: Đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ hệ miễn dịch, giữ xương chắc khỏe, và giúp máu đông.

Do đó, việc ăn đủ thức ăn thuộc bốn nhóm chất dinh dưỡng là cần thiết để cơ thể hoạt động và phát triển một cách toàn diện.