^{BÀI 1. NƯỚC NGA VÀ LIÊN XÔ} 

^{TỪ NĂM 1918 ĐẾN NĂM 1945}

MỞ ĐẦU

Hình ảnh lá cờ với màu đỏ tượng trưng cho cách mạng, búa liềm, ngôi sao tượng trưng cho đoàn kết công – nông và Hồng quân Liên Xô đã gợi nhớ về một thời kì lịch sử vinh quang đầy tự hào của nước Nga Xô viết giai đoạn 1918 – 1945. Vậy, nước Nga đã trải qua những năm tháng như thế nào trước khi Liên Xô được thành lập? Công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô thời kì này có những điểm gì nổi bật?

Giải nhanh:

Trước khi thành lập Liên Xô: 

- Kinh tế: bị chiến tranh phá huỷ nặng nề 

- Nông nghiệp, công nghiệp: lùi về mức thấp hơn nhiều so với trước Chiến tranh thế giới thứ nhất.

- Thương mại: bế tắc

- Nội chiến xảy ra do sự chống phá của quân Bạch vệ và sự can thiệp của các nước đế quốc.

Thành tựu nổi bật của Liên Xô: 

- Kinh tế: vươn lên trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa 

- Nông nghiệp: thành công trong tập thể hoá nông nghiệp với hai hình thức chủ yếu là nông trang tập thể, nông trường quốc doanh; cơ giới hoá thành công trong sản xuất nông nghiệp.

- Giáo dục – văn hoá: xoá bỏ nạn mù chữ, hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trên toàn quốc và giáo dục trung học cơ sở ở các thành phố, khoa học tự nhiên –xã hội phát triển.

- Xã hội: xoá bỏ giai cấp bóc lột, khối liên minh công – nông vững chắc, xây dựng thành công nền văn hoá mới XHCN.

1. TÌNH HÌNH NƯỚC NGA XÔ VIẾT TRƯỚC KHI LIÊN XÔ THÀNH LẬP (1918 – 1922)

CH: Hãy nêu những nét chính về tình hình nước Nga Xô viết trong những năm 1920 – 1922. Theo em, sự kiện nào quan trọng nhất trong giai đoạn này của lịch sử nước Nga. 

Giải nhanh:

Năm 1920: Nội chiến chấm dứt. 

Năm 1921: Chính sách kinh tế mới (NEP) và công cuộc khôi phục kinh tế.

+ Diễn biến chính: Thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thế lương thực. Tập trung khôi phục công nghiệp nặng. Tự do buôn bán, phát hành đồng rup mới.

+ Kết quả, ý nghĩa: Hoàn thành công cuộc khôi phục kinh tế. Phục vụ cho công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội (CNXH) ở một số nước.

=> Sự kiện quan trọng nhất của nước Nga Xô Viết

Năm 1922: Thành lập Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (Liên Xô). 

2. LIÊN XÔ TỪ NĂM 1922 ĐẾN NĂM 1945

CH: Dựa vào các tư liệu 1.4, 1.5, 1.6, 1.7, 1.8 và thông tin trong bài học, hãy nêu những thành tựu của Liên Xô trong giai đoạn 1922 – 1945. Hạn chế của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô là gì?

Áp phích 1.4 thể hiện thành tựu nào của Liên Xô trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội?

Giải nhanh:

Thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1928 - 1932), kế hoạch  5 năm lần thứ hai (1933 - 1937), kế hoạch 5 năm lần thứ 3 (từ năm 1937) bị gián đoạn do phát xít Đức tấn công tháng 6/1941. Từ một nước nông nghiệp lạc hậu, Liên Xô trở thành cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa và vị thế quan trọng trên trường quốc tế.

Trong lĩnh vực nông nghiệp, Liên Xô thành công trong tập thể hóa nông nghiệp với hai hình thức chủ yếu là nông trang tập thể, nông trường quốc doanh; cơ giới hóa thành công trong sản xuất nông nghiệp.

Về giáo dục – văn hoá: xoá bỏ nạn mù chữ, hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trên toàn quốc và giáo dục trung học cơ sở ở các thành phố, khoa học tự nhiên –xã hội phát triển.

Về xã hội: xoá bỏ giai cấp bóc lột, khối liên minh công – nông vững chắc, xây dựng thành công nền văn hoá mới XHCN.

Hạn chế của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô: đẩy nhanh tốc độ tập thể hóa nông nghiệp khi người dân chưa hoàn toàn sẵn sàng, đầu tư một tỷ lệ quá thấp cho công nghiệp nhẹ.

Áp phích 1.4 thể hiện thành tựu trong lĩnh vực nông nghiệp: tập thể hóa nông nghiệp với hình thức là nông trang tập thể.

LUYỆN TẬP

Hoàn thành bảng tóm tắt những nội dung chính về tình hình nước Nga và Liên Xô từ năm 1918 – 1945 theo mẫu dưới đây:

Giải nhanh:

VẬN DỤNG

Năm 1922, Liên Xô thành lập, trong đó, Nga và U-crai-na là hai nước đóng vai trò quan trọng hàng đầu. Sưu tầm thêm thông tin và hãy cho biết tình trạng quan hệ ngoại giao giữa hai quốc gia này trong giai đoạn hiện nay (đầu thế kỉ XXI).

Giải nhanh:

Xung đột giữa Nga – Ukraine đang diễn ra từ đầu thế kỷ XXI khá phức tạp vì thời điểm hiện tại vẫn chưa có một giải pháp hòa bình cho các bên. Nguyên nhân đằng sau cuộc xung đột này có nhiều cách giải thích khác khi đứng ở góc độ địa chính trị, dựa trên lý thuyết quan hệ quốc tế hay chính sách đối ngoại của Nga. Đáng chú ý nhất sự khác nhau về ý thức hệ dân tộc cũng như chủ nghĩa dân tộc đằng sau xung đột này vẫn chưa được nghiên cứu cụ thể. Chủ nghĩa dân tộc đã đóng một vai trò quan trọng và cắm chiếc rễ sâu rộng đằng sau quan hệ giữa hai quốc gia và nhất là khi nó đang được Nga sử dụng như một lá cờ để phục vụ cho mục đích chính trị, đảm bảo cho những lợi ích về an ninh.