BÀI 18. VƯƠNG QUỐC CHĂM PA VÀ VÙNG ĐẤT NAM BỘ TỪ ĐẦU THẾ KỈ X ĐẾN ĐẦU THẾ KỈ XVI

1. Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

Câu 1: Giới thiệu những diễn biến chính về chính trị của Vương quốc Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

• Năm 988: Vương triều Vi-giay-a ra đời, mở ra thời kì phát triển mới của Vương quốc Chăm-pa.
• Những diễn biến chính về tình hình chính trị:

Câu 2: Nêu những hoạt động kinh tế chủ yếu của Vương quốc Chăm-pa. Hoạt động nào khiến em ấn tượng nhất? Vì sao?

Giải nhanh:

Kinh tế Chăm-pa:

• Nông nghiệp: Kỹ thuật tiên tiến, thủy lợi phát triển.
• Lâm thổ sản, hải sản: Khai thác, buôn bán.
• Thương mại biển: Phát triển mạnh, nhiều hải cảng.
• Thủ công: Gốm, dệt, trang sức, đóng thuyền,...

Ấn tượng: Nghề gốm tinh xảo.

Câu 3: Trình bày những nét chính về văn hoá ở Chăm-pa từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

Tôn giáo - tín ngưỡng:

• Hindu giáo: Đa số, thờ thần Shiva.
• Phật giáo: Phát triển.
• Tín ngưỡng phồn thực: Phổ biến.

Chữ viết: Chữ Chăm được cải tiến.

Kiến trúc, điêu khắc: Nổi tiếng: đền tháp gạch nung.

Biểu diễn nghệ thuật: Nhạc cụ, điệu múa phong phú.

2. Lược sử vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI

Câu 1: Hãy cho biết những nét chính về tình hình chính trị vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

Tình hình chính trị Nam Bộ (thế kỷ X - đầu thế kỷ XVI):

• Phù Nam sụp đổ: Nam Bộ thuộc Chân Lạp (trên danh nghĩa).
• Chân Lạp không kiểm soát: Giao cho người Phù Nam cai trị.
• Cuối thế kỷ XIV: Chân Lạp bận chiến tranh, Nam Bộ tự do.
• Thế kỷ X - XIV: Ảnh hưởng tự nhiên, cư dân thưa thớt.

Câu 2: Hãy nêu những nét chính về tình hình kinh tế, văn hoá của vùng đất Nam Bộ từ đầu thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI.

Giải nhanh:

Kinh tế - văn hóa Nam Bộ (thế kỷ X - đầu thế kỷ XVI):

Cư dân: Tập trung làng xóm ven sông, chủ yếu ở Tây Nam Bộ.

Kinh tế:

• Lúa nước, chăn nuôi, đánh bắt thủy sản.
• Thủ công, buôn bán nhỏ.
• Thương nghiệp kém phát triển.

Văn hóa:

• Giữ truyền thống Phù Nam, ảnh hưởng Trung Quốc.
• Hindu giáo, Phật giáo, tín ngưỡng dân gian.
• Văn hóa bình dân, bản sắc sông nước.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

Câu 1: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy lí giải về những nguyên nhân khiến trong một thời kì dài, triều đình Chân Lạp không thể quản lí và kiểm soát được vùng đất Nam Bộ.

Giải nhanh:

• Thế kỉ XV: sự tranh giành quyền lực giữa các phe phái và sự tấn công của người Thái khiến triều đình Ăng-co suy yếu → Gặp nhiều khó khăn, không thể quản lí vùng đất Nam Bộ.
• Cuối thế kỉ XIV: phải đối phó với các cuộc tấn công của quân Xiêm → Không có khả năng kiểm soát trực tiếp vùng đất Nam Bộ.

Câu 2: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo và internet để viết một đoạn văn giới thiệu về một di tích đền tháp Chăm-pa được xây dựng trong giai đoạn từ thế kỉ X đến đầu thế kỉ XVI. Theo em cần phải làm gì để bảo vệ và phát huy giá trị của di tích đó.

Giải nhanh:

Giới thiệu về đền tháp Po-na-ga.

Đền tháp Po-na-ga được xây dựng trong khoảng từ thế kỉ thứ VIII đến hết thế kỉ thứ XIII. Đây là thời kỳ Hinđu giáo phát triển cực thịnh tại vương quốc Chăm-pa cổ. Tên gọi của tháp được đặt theo tên của một vị nữ vương, cũng chính là là vị thần tạo dựng ra Trái Đất, sản sinh gỗ quý, cây cối và lúa gạo. Đền tháp Po-na-ga nằm trên ngọn đồi nhỏ cao khoảng 10-12 mét so với mặt nước biển, phân bố theo 3 khối kiến trúc gồm Tháp Cổng, Mandapa và khu đền tháp. Suốt quá trình tồn tại và phát triển, người Chăm-pa đã để lại những di sản văn hóa khổng lồ. Văn hoá Chămpa có ý nghĩa to lớn cả về vật chất và tinh thần dọc dải đất miền Trung. Tháp Po-na-ga chính là một thành tựu tiêu biểu nhất về nghệ thuật xây dựng kiến trúc đền tháp, nghệ thuật điêu khắc, bia ký và tôn giáo, tín ngưỡng, một chứng tích rõ ràng cho sự ảnh hưởng lớn mạnh của Hindu giáo đối với người Chăm.

• Cách bảo vệ và phát huy giá trị của di tích:
  • Giáo dục ý thức bảo vệ di sản cho du khách và cộng đồng địa phương.
  • Huy động nguồn vốn trong nước và ngoài nước cho hoạt động trùng tu, tôn tạo, bảo vệ di tích.
  • Tăng cường các biện pháp bảo vệ môi trường trong khu di tích, di sản.
  • Tăng cường quảng bá điểm đến di sản văn hóa.
  • Đa dạng hóa sản phẩm du lịch để khai thác đầy đủ giá trị di sản