BÀI 24 - HỆ THỐNG TRUYỀN LỰC

KHỞI ĐỘNG

CH: Hệ thống truyền lực thuộc phân nào của ô tô?

Giải nhanh:

Hệ thống truyền lực thuộc phần gầm của ô tô.

I. KHÁI QUÁT CHUNG

1. Nhiệm vụ và phân loại

CH: Hệ thống truyền lực trên ô tô có nhiệm vụ gì?

Giải nhanh:

Nhiệm vụ: Truyền và biến đổi mômen, ngắt mômen trong khoảng thời gian nhất định khi dừng xe, đảo chiều mômen khi lùi xe.

CH: Hệ thống truyền lực gồm các bộ phận chính nào?

Giải nhanh:

Gồm 4 bộ phận chính: Bộ ly hợp, hộp số tự động hoặc số sàn, trục các đăng và bộ vi sai.

3. Nguyên lí làm việc

CH: Quan sát hình 24.1 và chỉ ra dòng điện truyền momen từ động cơ tới bánh xe chủ động.

Giải nhanh:

Dòng truyền mômen: từ động cơ → li hợp → hộp số → truyền lực các đăng → truyền lực chính, vi sai và các bán trục → bánh xe cầu sau.

II. LI HỢP

2. Cấu tạo

CH: Trong hệ thống truyền lực, li hợp ở vị trí nào và có nhiệm vụ gì?

Giải nhanh:

Bộ ly hợp nằm trung gian giữa động cơ và hộp số. Nhờ có bộ ly hợp xe mới có thể chuyển số được, đảm bảo sự vận hành liên tục của xe.

CH: Quan sát hình 24.2. cho biết cấu tạo và nguyên lí làm việc của li hợp ở trạng thái đóng.

Giải nhanh:

• Cấu tạo li hợp:
• Phần chủ động: bánh đà, vỏ li hợp, đĩa ép, lò xo ép.
• Phần bị động: trục li hợp, đĩa ma sát
• Phần điều khiển: các chi tiết liên kết từ bàn đạp, đòn dẫn động, càng mở, ô bi tì, đòn mở.
• Nguyên lí: Khi không tác động lên bàn đạp, lò xo ép đẩy đĩa ép và đĩa ma sát vào mặt đầu bánh đà → bánh đà, đĩa ma sát và đĩa ép tạo thành một khối cứng → Truyền mô men động cơ tới đĩa ma sát, qua khớp then hoa của đĩa ma sát → trục li hợp.

III. HỘP SỐ

1. Nhiệm vụ và phân loại

CH: Trong hệ thống truyền lực, hộp số nằm ở vị trí nào và có nhiệm vụ gì?

Giải nhanh:

Nằm giữa li hợp và truyền lực các đăng. Nhiệm vụ: Thay đổi momen phù hợp với lực cản lên ô tô, đảo chiều của momen, ngắt momen trong thời gian nhất định.

CH: Kể tên một số loại hộp số được sử dụng trên ô tô.

Giải nhanh:

Các loại hộp số: hộp số điều khiển bằng tay: hộp số điều khiển tự động....

2. Cấu tạo

CH: Quan sát hình 24.3b, hãy cho biết: Hộp số có mấy số tiến? Trình bày cấu tạo của hộp số?

Giải nhanh:

Cấu tạo của hộp số có cấp 4 số tiến, gồm: Trục chủ động, trục bị động, trục trung gian, trục số lùi, cụm cần số, các bộ đồng tốc

CH: Trình bày nguyên lí làm việc và chỉ rõ dòng truyền momen của hộp số ở số 1, số 4. Nêu vai trò của bánh răng (11) ở hình 24.3.

Giải nhanh:

• Các cặp bánh răng 4-5, 3-6, 2-7 và 1-8 luôn ăn khớp với nhau và có tỉ số truyền khác nhau. 
• Bánh răng 11 giúp xe lùi.

IV. TRUYỀN LỰC CÁC ĐĂNG

1. Nhiệm vụ và phân loại

CH: Đối với hệ thống truyền lực động cơ đặt trước, cầu sau chủ động, truyền lực các đăng có nhiệm vụ gì?

Giải nhanh:

Nhiệm vụ truyền mô men từ hộp số đến truyền lực chính được gắn trên cầu xe.

CH: Quan sát hình 24.9, cho biết truyền lực các đăng gồm các bộ phận chính nào?

Giải nhanh:

Gồm các bộ phận chính: Mặt bích chủ động, khớp các đăng, hai nửa trục các đăng, mặt bích bị động

CH: Bộ phận nào giúp cho truyền lực các đăng có thể truyền được mômen khi có sự thay đổi khoảng cách giữa các khớp các đăng (2) và (5)?

Giải nhanh:

Nhờ cấu tạo của khớp và hai nửa trục các đăng.

V. TRUYỀN LỰC CHÍNH, VI SAI VÀ BÁN TRỤC

2. Cấu tạo

CH: Truyền lực chính có nhiệm vụ gì?

Giải nhanh:

Nhiệm vụ: truyền mômen giữa 2 trục vuông góc với nhau, giảm số vòng quay và tăng mômen quay cho bán trục.

CH: Quan sát hình 24.10 và cho biết các bộ phận chính của bộ vi sai.

Giải nhanh:

Các bộ phận chính: Các bánh răng vi sai, bánh răng bán trục, trục vi sai, vỏ vi sai

CH: Khi ô tô quay sang trái, bộ truyền lực chính, vi sai làm việc như thế nào?

Giải nhanh:

Khi ô tô quay vòng trái, bán trục trái nối với bánh xe phía trong quay chậm hơn bán trục phải nối với bánh xe phía ngoài → các bánh răng vi sai vừa quay theo vỏ vi sai vừa quay trên trục vì sai. 

LUYỆN TẬP

CH: Hãy trình bày nhiệm vụ của các bộ phận chính trong hệ thống truyền lực.

Giải nhanh:

• Li hợp: truyền hoặc ngắt mômen.
• Hộp số: thay đổi mômen, ngắt mômen trong thời gian nhất định.
• Truyền lực các đăng: truyền mômen từ hộp số đến cầu chủ động.
• Truyền lực chính: truyền mô men giữa hai trục vuông góc với nhau.
• Bộ vi sai: phân phối mômen cho hai bán trục của hai bánh xe chủ động.
• Bán trục: truyền mômen từ bánh răng bán trục của vi sai đến từng bánh xe.

CH: Giải thích nguyên lí làm việc của li hợp ở trạng thái đóng và trạng thái mở.

Giải nhanh:

• Trạng thái đóng: Khi không tác động lên bàn đạp, lò xo ép đẩy đĩa ép và đĩa ma sát vào mặt đầu bánh đà → bánh đà, đĩa ma sát và đĩa ép tạo thành một khối cứng → truyền mômen động cơ tới đĩa ma sát → trục li hợp.
• Trạng thái mở: Khi tác động lên bàn đạp, lực truyền qua đòn dẫn động li hợp và càng mở đẩy ổ bi dịch sang trái, ép vào đầu của đòn mở thắng được lực của lò xo ép kéo đĩa ép sang phải làm đĩa ma sát tách ra khỏi bánh đà ngắt dòng mô men từ bánh đà đến trục li hợp.

VẬN DỤNG

CH: Tìm hiểu từ các nguồn tài liệu như sách, báo, Internet về hệ thống truyền lực trên ô tô con có cầu trước chủ động.

Giải nhanh:

• Ưu điểm: hiệu suất truyền động cao, cấu tạo đơn giản, chi phí thấp, tiết kiệm nhiên liệu, giúp bánh xe trước bám đường tốt hơn.
• Nhược điểm: dễ dẫn đến hiện tượng “quăng đầu”, thiếu lái khi vào cua tốc độ cao, bánh xe sau dễ bị mất độ bám.