BÀI 18 SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

MỞ ĐẦU

CH. Dựa vào sơ đồ vòng đời của gà và muỗi (hình 18.1 trang 118), so sánh sự thay đổi hình dạng của từng loài trong quá trình sinh trưởng và phát triển.

Đáp án chuẩn:

- Ở gà, từ gà con đến giai đoạn gà trưởng thành, hình dạng không có nhiều sự thay đổi đáng kể về các bộ phận cơ thể.

- Ở muỗi, từ giai đoạn ấu trùng đến nhộng và đến giai đoạn muỗi trưởng thành, hình dạng có nhiều thay đổi và muỗi trưởng thành có nhiều bộ phận mà ấu trùng không có.

I. KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở ĐỘNG VẬT

Học sinh Đáp án chuẩn những câu hỏi sau:

CH. Vẽ sơ đồ vòng đời của tằm và châu chấu

Đáp án chuẩn:

Vòng đời của tằm:

Egg laying: Đẻ trứng; Egg: Trứng; Hatching: Trứng nở; Moult: Sự rụng lông; Ripe silkworm: Tằm chín; Spinning silk filament: Kéo kén; Cocoon: Kén tằm; Cocoon shell cut open: Cắt ngang vỏ kén; Pupa: Nhộng tằm; Emergence from cocoon: Chui ra khỏi vỏ kén; Mating: Giao phối; Raw silk: Tơ tằm thô

Vòng đời của châu chấu:

CH. Nếu muốn hạn chế châu chấu hại mùa màng thì nên tác động vào giai đoạn nào trong vòng đời của châu chấu sẽ cho hiệu quả cao nhất? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Để hạn chế châu chấu hại mùa màng, nên tác động vào giai đoạn trứng trong vòng đời của chúng. Khi châu chấu phát triển thành ấu trùng, chúng sẽ bắt đầu gây hại bằng cách phá hoại mùa màng, ăn lá cây và hút nhựa để sống.

II. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở NGƯỜI

CH. Quan sát hình 18.3 trang 121, mô tả giai đoạn phôi thai ở người.

Đáp án chuẩn:

Từ khi thụ tinh đến tuần thứ 10, phôi thai trải qua các giai đoạn phát triển sau:

- Tuần thứ 5: Hình thành các cơ quan chính như não, tim, tủy sống. Phôi có 3 lớp tế bào: ngoại bì, trung bì và nội bì.

- Tuần thứ 6: Ống thần kinh dọc theo lưng đóng lại, tim bắt đầu hoạt động. Phôi uốn cong thành hình chữ C.

- Tuần thứ 7: Hình thành lỗ mũi, thủy tinh thể. Mầm chi trên và dưới phát triển.

- Tuần thứ 8: Chân tay phát triển dài, hình thành các cơ quan như tai, mắt.

- Tuần thứ 9: Xương cánh tay, ngón chân phát triển. Mắt, tai tiếp tục hoàn thiện.

- Tuần thứ 10: Đầu phôi tròn hơn, hình thành cổ và mí mắt hoàn thiện để bảo vệ mắt. 

LUYỆN TẬP

CH. Hoàn thành bảng 18.1 trang 121. 

Đáp án chuẩn:

TÌM HIỂU THÊM

CH. Máu cuống rốn là lượng máu còn sót lại trong dây rốn sau khi em bé được sinh ra và có chứa tế bào gốc tạo máu (hematopoietic stem cells - HSC). Tế bào gốc tạo máu ở cuống rốn có khả năng biệt háo thành các loại tế bào khác nhau và tái thiết nên hệ miễn dịch của cơ thể. Lưu giữ cuống rốn có ý nghĩa gì? Tại sao có thể sử dụng các tế bào này trong điều trị một số bệnh?

Đáp án chuẩn:

Máu dây rốn chứa các tế bào máu bình thường và đa dạng tế bào gốc như tế bào gốc tạo máu, tế bào gốc phôi thai, tế bào gốc trung mô và các loại tế bào gốc đa năng khác.

Tế bào gốc (TBG) trong máu dây rốn có khả năng phát triển thành nhiều loại tế bào khác nhau để hình thành các bộ phận trong cơ thể. Chúng hoạt động như một hệ thống sửa chữa nội bộ, có thể phân chia và biệt hóa để thay thế tế bào hỏng hoặc già cỗi, duy trì sự sống tự nhiên của cơ thể.

TBG có tiềm năng được sử dụng trong điều trị một số bệnh vì:

- Chúng có thể phục hồi mô bị tổn thương khi được kích thích phù hợp.

- Tế bào gốc có khả năng tái tạo các loại mô trong điều kiện thích hợp.

- Tiềm năng này có thể ứng dụng để cứu sống hoặc phục hồi vết thương mô sau khi mắc bệnh hoặc bị tổn thương.

Các nghiên cứu cho thấy rằng tế bào gốc có nhiều ứng dụng tiềm năng trong lâm sàng và nghiên cứu.

VẬN DỤNG

CH. Có ý kiến cho răng, khi mang thai, người mẹ cần ăn cho hai người nên khẩu phần ăn phải gấp đôi so với bình thường. Em có đồng ý với ý kiến này không? Tại sao?

Đáp án chuẩn:

- Không đồng ý với ý kiến này vì khi mang thai, dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng. Một bữa ăn gấp đôi không đảm bảo cung cấp đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho thai nhi. Chế độ dinh dưỡng của bà bầu cần phải bao gồm đủ 4 nhóm thực phẩm: chất bột, chất đạm, chất béo, và vitamin, khoáng chất và chất xơ từ rau xanh và quả chín.

- Ngoài ra, thai phụ cần chú ý đến vệ sinh an toàn thực phẩm, tránh ăn thực phẩm chưa nấu chín, không rõ nguồn gốc hoặc có quá nhiều gia vị. Để đảm bảo tăng cân và sức khỏe khi mang thai, cần bổ sung đầy đủ các loại vitamin nhóm A, B, C, D, E, K từ thực phẩm tự nhiên hàng ngày; canxi từ sữa, trứng, váng sữa, sữa chua; acid folic từ gan động vật, rau xanh thẫm, súp lơ, đậu; omega 3 từ dầu ăn, dầu oliu, mỡ cá; protein từ cá, gà, thịt, trứng, đậu; sắt từ gan, lòng đỏ trứng, thịt bò, rau củ; kẽm từ cá, hải sản, thịt gia cầm, sữa; và iốt, cần thiết cho sự phát triển não bộ của trẻ.

CH. Tương ứng với mỗi sự thay đổi ở độ tuổi dậy thì, em cần làm gì để bảo vệ sức khỏe thể chất và tinh thần của bản thân?

Đáp án chuẩn:

Cần ăn uống đủ chất, tăng cường luyện tập thể dục, vui chơi giải trí lành mạnh. Tuyệt đối không sử dụng các chất gây nghiện như thuốc lá, rượu, bia, ma túy và hạn chế xem phim ảnh hoặc đọc sách báo không lành mạnh.

CH. Quan hệ tình dục không an toàn ở tuổi vị thành niên có thể dẫn đến hậu quả gì?

Đáp án chuẩn:

Việc quan hệ tình dục sớm mà không sử dụng biện pháp bảo vệ có thể dẫn đến lây nhiễm các bệnh nguy hiểm như HIV, lậu, giang mai, HPV, viêm gan B và nhiều bệnh khác. Một số trong số này có thể tiến triển thành bệnh mạn tính và hiện chưa có phương pháp điều trị triệt để.