PHẦN HAI: GIÁO DỤC PHÁP LUẬT

CHỦ ĐỀ 7: PHÁP LUẬT NƯỚC CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

BÀI 11: KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ VAI TRÒ CỦA PHÁP LUẬT

Mở đầu

Câu hỏi: Em hãy chia sẻ về một tình huống vi phạm pháp luật mà em biết hoặc chứng kiến và nêu nhận xét của em về tình huống đó?

Đáp án chuẩn:

- C có hành vi công khai, ngang nhiên, trắng trợn chiếm đoạt tài sản (lấy xe máy của H có giá trị 35 triệu đồng)

Khái niệm và đặc điểm của pháp luật

a) Khái niệm pháp luật

Câu 1: Theo em, người cảnh sát giao thông có nên bỏ qua lỗi của anh T không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Không. Vì vượt đèn đỏ rất nguy hiểm cho chính anh T và người tham gia giao thông. 

Câu 2: Em hiểu thế nào là quy tắc xử sự có tính bắt buộc chung?

Đáp án chuẩn:

Do nhà nước ban hành và được đảm bảo thực hiện bằng quyền lực của nhà nước.

b) Đặc điểm của pháp luật

Câu 1: Vì sao N bị xử phạt? Tính quy phạm phổ biến, tính quyền lực, bắt buộc chung của pháp luật được thể hiện như thế nào trong trường hợp trên?

Đáp án chuẩn:

- Chưa đủ tuổi để sử dụng xe máy và không đội mũ bảo hiểm. 

- Mọi người khi điều khiển mô tô, xe máy phải đội mũ bảo hiểm và tuân theo quy định về độ tuổi.

Câu 2: Để các quy phạm phổ biến được áp dụng vào đời sống xã hội thì các quy phạm đó phải được thể hiện qua hình thức nào?

Đáp án chuẩn:

Pháp luật phải thể hiện bằng các văn bản có chứa quy phạm pháp luật

Vai trò của pháp luật trong đời sống xã hội

a) Pháp luật là phương tiện để nhà nước quản lý xã hội

Câu 1: Hành vi thải chất độc vào môi trường của công ty hoá chất A đã quy phạm quy định của luật nào? Việc xử phạt đối với Công ty hoá chất A có tác dụng như thế nào?

Đáp án chuẩn:

- Quy định của luật Bảo vệ môi trường 

- Bảo vệ môi trường và làm gương cho các công ty khác 

Câu 2: Em hãy nêu một số quy định của pháp luật thể hiện vai trò quản lí xã hội của nhà nước mà em biết.

Đáp án chuẩn:

Công ty thì phải nộp các loại thuế ( thuế GTGT, thuế TNDN, Thuế môn bài…) 

b) Pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện quyền và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Câu 1: Theo em pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của anh B như thế nào?

Đáp án chuẩn:

Vai trò quản lí xã hội của nhà nước 

Câu 2: Em hãy nêu ý nghĩa của pháp luật là phương tiện để công dân thực hiện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.

Đáp án chuẩn:

Tạo cơ sở pháp lí để công dân thực hiện quyền và yêu cầu nhà nước bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của bản thân.

Luyện tập

Câu 1: Em hãy cho biết nội dung nào sau đây là quy định pháp luật? Vì sao?

a. Người lao động có các quyên: làm việc; tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc, nghề nghiệp, học nghề nâng cao trình độ nghề nghiệp: không bị phân biệt đối xử.... (Điều a Khoản 1 Điều 5 Bộ luật Lao động năm 2019).

b. Đoàn viên có nhiệm vụ: Luôn luôn phấn đấu vì lí tưởng của Đảng và Bác Hồ. Tích cực học tập, lao động rèn luyện, tham gia các hoạt động xã hội, xây dựng vả bảo vệ Tổ quốc. (Khoản 1 Điều 2 Điều lệ Đoản Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh thông qua ngày 13 — 12 - 2017)

c. Khi giao dịch với khách hảng phải ân cần, niềm nở và lịch thiệp; thể hiện được tính chuyên nghiệp, hiệu quả trong công việc để khách hàng yên tâm, hài lòng khi đến giao dịch tại công ty. (Điều 3 Nội quy Công ty Y)

d. Điều kiện tham dự Đại hội Cổ đông: cá nhân, người đại diện theo uỷ quyền của cỏ đông là tổ chức, cá nhân có tên trong danh sách cỏ đồng tại ngảy chốt quyền tham dự Đại hội có quyền trực tiếp tham dự Đại hội hoặc uỷ quyền bằng văn bản cho người khác dự họp theo quy định của Quy chế này và quy định của pháp luật. (Điều 3 Quy chế tỏ chức Đại hội Cổ đông thường niên Công ty cổ phần X)

Đáp án chuẩn:

- Nội dung a. Là quy định pháp luật vì Bộ luật Lao động do Nhà nước ban hành

- Nội dung b. Không phải là quy định pháp luật 

- Nội dung c. Không phải là quy định pháp luật vì đây là nội quy của Công ty Y và chỉ áp dụng với các thành viên trong Công ty Y.

- Nội dung d. Không phải là quy định pháp 

Câu 2: Em hãy chỉ ra các đặc điểm của pháp luật thê hiện trong các quy định sau:

a. Nghiêm cấm phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, sử dụng nhân công dưới độ tuổi lao động tối thiểu (Khoản 3 Điều 35 Hiến pháp năm 2013). 

b. Bảo vệ môi trường là quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của mọi cơ quan tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đỉnh và cá nhân (Khoản 1 Điểu 4 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

c. Nghiêm cấm hành vi bỏ rơi, bỏ mặc, mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em. (Khoản 2 Điều 6 Luật Trẻ em năm 2016).

Đáp án chuẩn:

a. Không được bắt trả chua đủ tuổi lao động đi làm việc

b. Bảo vệ môi trường tránh bị ô nhiễm

c. Bảo vệ quyền lợi trẻ em

Câu 3: Em hãy cho biết các ý kiến sau đúng hay sai. Vì sao?

a. Mọi tổ chức, cá nhân đều phải chắp hành pháp luật.

b. Pháp luật là phương tiện để bảo vệ một nhóm người trong xã hội.

c. Công dân đủ 18 tuổi trở lên mới phải thực hiện đúng pháp luật.

d. Không cần pháp luật, Nhà nước có thể quản lí xã hội bằng các phương tiện khác như: ban hành kế hoạch, tưyên truyền, giáo dục, thuyết phục.

e. Pháp luật là phương tiện để công dân bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

g. Pháp luật đóng vai trò quan trọng trong phát triển bẻn vững của đất nước.

Đáp án chuẩn:

a. Đúng vì pháp luật là những điều lệ ban hành định hướng theo một khuôn khổ thống nhất

b. Sai. Vì pháp luật để bảo vệ quyền lợi của tất cả công dân

c. Sai. Mọi công dân đều phải thực hiện đúng pháp luật

d. Sai vì nếu không có pháp luật thì công dân sẽ không chấp hành 

e. Đúng. 

g. Đúng. Vì có pháp luật thì con người sẽ sống có chuẩn mực hơn

Câu 4: Em hãy nêu vai trò của pháp luật trong trường hợp sau:

a. Kết thúc buổi liên hoan gặp gỡ kỉ niệm 20 năm ngày ra trường. trên đường lái xe về nhà, anh H cùng người bạn bị cảnh sát giao thông yêu cầu dừng xe đẻ kiểm tra nồng độ cồn. Do trong buổi liên hoan, anh H và bạn đã uống rượu bia nên kết quả hơi thở của hai người đều có nỏng độ côn vượt quá 0,4 miligam/1 lit khi thở. Cảnh sát giao thông đã lập biên bản xử phạt mỗi người 6 triệu đồng và tước quyền sử dụng giấy phép lái xe 24 tháng theo quy định của pháp luật. Việc xử phạt của cảnh sát giao thông trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào đối với việc đảm bảo trật tự, an toàn giao thông?

b. Qua kiểm tra, Công an tỉnh H phát hiện cơ sở Y sản xuất, kinh doanh rượu không có giấy tờ, nguồn gốc xuất xứ. Tại thời đểm kiểm tra, trong kho hàng của cơ sở có một số thùng phuy nhựa chứa 1 000 lít rượu không có tem nhãn hàng hoá theo quy định và 75 kg men không rõ nguồn góc xuất xứ, chủ cơ sở không xuắt trinh được hỏ sơ phép li liên quan đến hoạt động kinh doanh của mình. Cóng an tỉnh H đã lập biên bản và xử phạt hành chính đối với hành vị kinh doanh hảng hoá không rõ nguồn góc xuất xử của cơ sở Y theo quy định pháp luật. Việc xử phạt của Công an tỉnh H trong trường hợp này có ý nghĩa như thế nào trong việc đảm bảo an toàn thực phẩm?

Đáp án chuẩn:

a. Đảm bảo trật tự, an toàn giao thông

b. Đảm bảo an toàn thực phẩm

Câu 5: Giải đáp pháp luật

Khi quan sát các phương tiện tham gia giao thông tại một ngã tư, H thắc mắc: “Tại sao các phương tiện giao thồng đều phải dừng khi có tin hiệu đèn đỏ nhưng xe cứu thương. xe cứu hoả đang làm nhiệm vụ vẫn đi binh thưởng?”. Theo em, xe cứu thương, xe cửu hoả trong trường hợp trên có vi phạm Luật Giao thông đường bộ không? Vì sao?

Đáp án chuẩn:

Không. Vì xe cứu hỏa và xe cứu thương được ưu tiên trong trường hợp này

Vận dụng

Câu 1: Hãy kể lại một trường hợp pháp luật đã bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân mà em biết. Em rút ra bài học gì từ trường hợp đó?

Đáp án chuẩn:

- Công dân Việt Nam có quyền làm việc, chọn nghề nghiệp. 

- Bài học: Có thể kiến nghị về môi trường làm việc và chọn công việc phù hợp với bản thân.

Câu 2: Hưởng ứng ngày Pháp luật Việt Nam 9 — 11, em hãy viết bài tuyên truyền về vai trò của pháp luật đối với đời sống xã hội.

Đáp án chuẩn:

Pháp luật do nhà nước ban hành, phản ánh nhu cầu khách quan của xã hội. Để quản lý quốc gia hiệu quả và thúc đẩy phát triển, cần xây dựng hệ thống pháp luật toàn diện và đồng bộ.