BÀI 1: KHOA HỌC, KỸ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ

MỞ ĐẦU

CH: Hãy so sánh đời sống của người nguyên thủy và đời sống của con người hiện nay và cho biết đâu là nguyên nhân tạo ra sự khác biệt đó?

Gợi ý đáp án: 

Nguyên nhân: do sự tiến hóa của loại người ngày càng hiện đại hơn, đời sống ngày càng nâng cao và tinh khôn hơn.

I. KHÁI NIỆM

1. KHOA HỌC

Hình thành kiến thức: Hãy kể tên các môn học thuộc về nhóm khoa học tự nhiên và khoa học xã hội.

Gợi ý đáp án: 

+ Các môn khoa học tự nhiên: Toán, Vật Ly, Hóa, Sinh,..

+ Các môn khoa học xã hội: Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân,..

2. KĨ THUẬT

Hình thành kiến thức: Các sản phẩm ở Hình 1.1 thuộc lĩnh vực kĩ thuật nào? Kể tên một số lĩnh vực kĩ thuật khác mà em biết.

Gợi ý đáp án: 

*Các sản phẩm ở Hình 1.1 thuộc lĩnh vực kĩ thuật:

+ Hình 1.1a: Kĩ thuật cơ khí

+ Hình 1.1b: Kĩ thuật điện - điện tử

*Một số lĩnh vực kĩ thuật khác mà em biết:

+ Kĩ thuật tự động

+ Kĩ thuật chế tạo

+ Kĩ thuật hàng hải

+ Kĩ thuật hàng không, vũ trụ

2. CÔNG NGHỆ

Hình thành kiến thức: Hãy cho biết hình 1.2 mô tả lĩnh vực công nghệ nào? Kể tên một số lĩnh vực công nghệ mà em biết.

Gợi ý đáp án: 

*Hình 1.2 mô tả lĩnh vực công nghệ :

+ Hình a: Lĩnh vực kĩ thuật

+ Hình b: Lĩnh vực khoa học

*Tên một số lĩnh vực công nghệ mà em biết: 

+ Lĩnh vực công nghệ số

+ Lĩnh vực năng lượng và môi trường

+ Lĩnh vực vật lí...

II. LIÊN HỆ GIỮA KHOA HỌC, KĨ THUẬT VÀ CÔNG NGHỆ

Hình thành kiến thức: Dựa vào sơ đồ hình 1.3, hãy trình bày mối liên hệ giữa khoa học, kĩ thuật và công nghệ. Lấy ví dụ minh họa

 Gợi ý đáp án: 

+ Khoa học tạo cơ sở cho sự phát triển của kĩ thuật. Ngược lại, kĩ thuật phát triển lại giúp khoa học tiến bộ hơn.

Ví dụ: Nhờ có các kiến thức khoa học về vật lí, quang học, người ta đã chế tạo ra các kính hiển vi điện tử có độ phóng đại lên đến hàng triệu lần. Kính hiển vi điện tử giúp khoa học nghiên cứu được các cấu trúc siêu nhỏ, các gen, các vi rút,.. Kĩ thuật phát triển thúc đẩy công nghệ phát triển. Ngược lại, các sản phẩm công nghệ mới lại giúp kĩ thuật phát triển

+ Kĩ thuật vật liệu điện tử phát triển, giúp công nghệ thông tin phát triển. Ngược lại, công nghệ thông tin phát triển, tạo ra các công nghệ mới như công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ truyền thông Intemet kết nối vạn vật (IoT) giúp cho kĩ thuật điều khiển tự động, điều khiển thông minh phát triển.

+ Công nghệ hình thành và phát triển dựa trên sự phát triển của khoa học. Ngược lại, công nghệ phát triển tạo ra các sản phẩm mới hỗ trợ cho việc nghiên cứu và ứng dụng trong khoa học, làm cho khoa học ngày càng phát triển.

Ví dụ: Công nghệ vật liệu chế tạo ra vật liệu titan nhẹ, siêu bền. Vật liệu này giúp thiết kế, chế tạo những con tàu vũ trụ có thể bay xa hơn, giúp cho khoa học vũ trụ phát triển hơn

III. QUAN HỆ GIỮA CÔNG NGHỆ VỚI TỰ NHIÊN, CON NGƯỜI VÀ XÃ HỘI

Hình thành kiến thức: Dựa vào sơ đồ Hình 1.4, hãy trình bày mối quan hệ giữa công nghệ với tự nhiên, con người và xã hội

Gợi ý đáp án: 

+ Công nghệ ảnh hưởng tới tự nhiên (làm thay đổi môi trường, khí hậu,..). Ngược lại tự nhiên cũng làm công nghệ phát triển (sử dụng các công nghệ sạch, an toàn).

+ Công nghệ tạo ra các sản phẩm để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho con người và xã hội. Ngược lại, nhu cầu ngày càng tăng của con người và xã hội lại thúc đẩy công nghệ phát triển.

LUYỆN TẬP

1. Từ các thông tin dưới đây, em hãy lập sơ đồ và giải thích mối liên hệ giữa khoa học kĩ thuật và công nghệ.

2. Hãy phân tích mối quan hệ giữa công nghệ sản xuất ô tô với tự nhiên, con người và xã hội.

Gợi ý đáp án: 

1:

2. Nhằm đáp ứng nhu cầu của con người trong quá trình di chuyển → Ô tô ra đời → Tác động xấu đến tự nhiên đặc biệt là tình trạng ô nhiễm môi trường → Chế tạo ra các loại ô tô thân thiện với môi trường (ô tô chạy bằng điện)….

VẬN DỤNG

 Nêu một ví dụ về tác động tích cực và tác động tiêu cực của công nghệ đối với môi trường ở địa phương em và đề xuất biện pháp khắc phục tiêu cực đó.

Gợi ý đáp án: 

*Tác động tích cực:

+ Hầm khí bioga giúp hạn chế ô nhiễm nước thải

+ Thu gom, phân loại xử lí rác thải giúp đường làng sạch sẽ.

*Tác động tiêu cực và giải pháp:

+ Sử dụng thuốc trừ sâu trong trồng trọt nhiều dẫn đến đất khô cằn, ô nhiễm môi trường nước ⇒ Sử dụng thuốc trừ sâu thảo mộc, cải tạo đất trồng.

+ Khai thác khoáng sản cạn kiệt, ô nhiễm môi trường ⇒ Quy hoạch lại quy trình khai thác, các khâu trong vận chuyển đảm bảo không bị rơi vãi.