BÀI 11: HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO

MỞ ĐẦU

CH:

+ Hình 11.1a và 11.1b có biểu diễn cùng hình dạng của một vật thể hay không?

+ Hình nào dễ hình dung hình dạng của vật thể hơn?

Gợi ý đáp án: 

+ Hình 11.1a và 11.1b có biểu diễn cùng hình dạng của một vật thể.

+ Hình 11.b dễ hình dung hình dạng của vật thể hơn.

I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO

2. Phương pháp hình chiếu trục đo

Hình thành kiến thức: 

1.  Hình chiếu trục đo là gì? 
2.  Hình chiếu thu được trên mặt phẳng (P') theo phương chiều S (hình 11.2) thể hiện mấy chiều của vật thể?

Gợi ý đáp án: 

1. Hình chiếu trục đo là: hình biểu diễn đồng thời cả ba chiều của vật thể và được xây dựng bằng phép chiếu song song.

2. Hình chiếu thu được trên mặt phẳng (P') theo phương chiều S (hình 11.2) thể hiện 3 chiều của vật thể.

3. Đặc điểm

Hình thành kiến thức: Chiều dài các đoạn OA, OB, OC và chiều dài các đoạn O'A; O'B'; O'C' trên hình 11.2 có bằng nhau không? Vì sao?

Gợi ý đáp án: 

Chiều dài các đoạn OA, OB, OC và chiều dài các đoạn O'A; O'B'; O'C' trên hình 11.2 không bằng nhau. Chúng tỉ lệ với nhau theo hệ số biến dạng.

II. HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO VUÔNG GÓC ĐỀU VÀ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO XIÊN GÓC CÂN

Hình thành kiến thức:

1. Cho biết góc trục đo góc x'O'y' ; góc x'O'z'; góc y'O'z' của hình chiếu trục đo vuông góc đều và xiên góc cân là bao nhiêu?
2. Trong hình chiếu trục đo xiên góc cân, hệ số biến dạng theo trục nào thay đổi?
3.  Trong hình chiếu trục đo vuông góc đều, các trục elip có độ lớn như thế nào so với đường kính hình tròn?
4.  Trong hình chiếu trục đo xiên góc cân, hình tròn nằm trong mặt phẳng nào không bị biến dạng?

Gợi ý đáp án: 

1. Hình chiếu trục đo vuông góc đều: góc x'O'y' = góc x'O'z' = góc y'O'z' =120^o. Hình chiếu trục đo xiên góc cân: góc x'O'y' = góc x'O'z' = góc y'O'z' =135^o.
2.  Trong hình chiếu trục đo xiên góc cân, hệ số biến dạng theo trục Oy' thay đổi.
3.  Trong hình chiếu trục đo vuông góc đều, các trục elip có độ lớn bằng với đường kính hình tròn.
4.  Trong hình chiếu trục đo xiên góc cân, hình tròn nằm trong mặt phẳng song song với mặt phẳng tọa độ xOz không bị biến dạng.

III. VẼ HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO

Hình thành kiến thức:

1. Căn cứ vào kích thước trên hình chiếu vuông góc (hình 11.1a) để dựng khối hộp bao ngoài? Các mặt phẳng tọa độ ứng với các mặt nào của khối hộp?
2.  Chỉ ra các kích thước trên hình chiếu vuông góc ( hình 11.1a) để lấy theo chiều cao và chiều sâu khi vẽ mặt bậc.
3.  Quan sát hình 11.1a và cho biết đường tròn trên hình chiếu đứng thể hiện phần nào của vật thể? Khi vẽ hình chiếu trục đo của đường tròn đó, trục lớn của elip vuông góc với trục đo nào?

Gợi ý đáp án: 

1. Các mặt phẳng tọa độ ứng với các mặt:

+ Mặt trước (mặt bậc) của khối hộp.

+ Mặt đáy của khối hộp.

2. Các kích thước trên hình chiếu vuông góc: d, h, g; a, b, e.

3. Đường tròn trên hình chiếu đứng thể hiện phần lỗ của vật thể. Khi vẽ hình chiếu trục đo của đường tròn đó, trục lớn của elip vuông góc với trục thẳng đứng.

Thực hành: 

1. Vẽ hình chiếu trục đo vuông góc đều của gối đỡ (hình 11.5) theo tỉ lệ 2:1.

2. Vẽ hình chiếu trục đo xiên góc cân của chi tiết trục (hình 11.6) theo  tỉ lệ 1:1.

Gợi ý đáp án: 

Học sinh tự thực hiện.

Vận dụng: Sưu tầm bản vẽ kĩ thuật của một chi tiết máy có biểu diễn hình chiếu trục đo và cho biết ý nghĩa của hình chiếu trục đo trong bản vẽ đó.

Gợi ý đáp án: 

Ý nghĩa hình chiếu trục đo trong bản vẽ trên: để xác định hình chiếu cạnh